Фізічнае развіццё дзяцей ад 5 да 7 гадоў. На шостым годзе жыцця ў фізічным развіцці дзяцей адбываюцца істотныя змены. Маса цела дзіцяці павялічваецца прыкладна на 200 г у месяц, даўжыня цела — на 0,5 см. К шасці гадам рост дзяцей дасягае 111—121 см, маса цела — 19,0—24,1 кг, акружнасць грудной клеткі — 57—58 см.

Узрастае роля кары галаўнога мозга ў рэгуляцыі паводзін дзяцей. Удасканальваюцца працэсы вышэйшай нервовай дзейнасці. Значна павялічваецца рухавасць дзяцей, яны паспяхова авалодваюць асноўнымі рухамі.

Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё дзяцей. У гэтым узросце ў дзяцей  істотна павялічваецца ўзровень адвольнага кіравання сваімі паводзінамі, што станоўча адлюстроўваецца на ўсіх баках іх развіцця.

Развіваецца валявая сфера дзіцяці: становіцца магчымым абмежаванне сваіх жаданняў, пастаноўка пэўных мэт, пераадоленне перашкод, якія стаяць на шляху іх дасягнення, правільная ацэнка вынікаў уласных дзеянняў. Фарміруецца сузалежнасць матываў: адзначаецца перавага абдуманых дзеянняў над імпульсіўнымі, з’яўляецца пачуццё абавязку ў адносінах да іншых людзей. Праяўляюцца імкненне кіраваць сабой і сваімі ўчынкамі, уменне кантраляваць сваю рухальную актыўнасць, дзейнічаць дакладна па ўказаннях дарослага, падпарадкоўвацца правілам. Асабліва важнае значэнне мае кіраванне сваімі паводзінамі для стварэння перадумоў вучэбнай дзейнасці. Дзеці шостага года жыцця разумеюць сэнс задачы, пастаўленай дарослым (педагогам, бацькамі і інш.), самастойна выконваюць указанні, накіраваныя на спосаб выканання задання.

Удасканальваецца сюжэтна-ролевая гульня, у якой выхаванцы адлюстроўваюць падзеі грамадскага жыцця, якія часта далёка выходзяць за рамкі іх асабістага вопыту. Дзеці пачынаюць асвойваць сацыяльныя адносіны і разумець падпарадкаванасць пазіцый у розных відах дзейнасці дарослых: адны ролі становяцца для іх больш прывабнымі, чым іншыя. Маўленне, якое суправаджае рэальныя адносіны дзяцей, адрозніваецца ад ролевага маўлення. Выхаванцы ўжо могуць размяркоўваць ролі да пачатку гульні і будаваць свае паводзіны, прытрымліваючыся ролі. Аднак пры размеркаванні роляў могуць узнікаць канфлікты, звязаныя з субардынацыяй ролевых паводзін. Назіраецца арганізацыя гульнявой прасторы, у якой вылучаюцца сэнсавы «цэнтр» і «перыферыя» (у гульні «Бальніца»  такім  цэнтрам  з’яўляецца  кабінет  доктара,  у  гульні «Цырульня» — зала стрыжкі, а зала чакання выступае ў якасці перыферыі гульнявой прасторы). Дзеянні дзяцей у гульнях становяцца больш разнастайнымі. У сумесных гульнях фарміруецца сістэма ўзаемаадносін паміж дзецьмі: іх узаемныя прыхільнасці, сімпатыі і антыпатыі. Гульнявое ўзаемадзеянне суправаджаецца маўленнем, якое адпавядае і зместу, і інтанацыйна ўзятай ролі.

Істотную ролю пачынаюць выконваць элементы працоўнай дзейнасці. Дзеці здольны сістэматычна выконваць пасільныя працоўныя абавязкі. Больш значнымі становяцца грамадскія матывы працы, якія праяўляюцца ў імкненні зрабіць карыснае для іншых.

Пазнавальнае развіццё. Уменне кіраваць сваімі паводзінамі аказвае ўплыў на развіццё псіхічных працэсаў: увагі, памяці, маўлення, мыслення, уяўлення. Назіраецца пераход ад міжвольных форм да адвольных. Увага становіцца больш устойлівай. Завучваючы вершы, тэксты, лічылкі, дзеці наўмысна іх паўтараюць. Працягваюць развівацца размеркаванне, здольнасць пераключаць увагу. Развіццю адвольнага запамінання спрыяе значнасць матэрыялу для практычнай дзейнасці (запомніць што-небудзь для гульні, для перадачы даручэння выхавацеля, для выканання патрабаванняў дарослага).

Пад уплывам назіранняў за навакольным і накіраванага сэнсарнага выхавання адбываецца ўдасканаленне ўспрымання. Дзеці здольны ацаніць не толькі ўласцівасці прадметаў, але і іх разнавіднасці. Яны адчуваюць характар, настрой твораў літаратуры, музыкі і выяўленчага мастацтва, адрозніваюць іх жанравыя асаблівасці, форму, выразна-выяўленчыя сродкі (выразнасць інтанацыі, вобразныя словы і выразы, тэмп, рытм, дынаміку, тэмбр, кампазіцыю, колер, гармонію ўласцівасцей).

Істотныя змяненні адбываюцца ва ўменні арыентавацца ў прасторы. Дзеці ўпэўнена вызначаюць напрамак у прасторы, узаемнае размяшчэнне прадметаў у аглядных прасторавых сітуацыях, заўважаюць змяненні ў афармленні і абсталяванні памяшканняў. Замацоўваюцца ўяўленні пра паслядоўнасць пор года, засвойваюцца ўяўленні пра час сутак («учора», «сёння», «заўтра»).

Маўленчае развіццё. Багацей становіцца лексіка: актыўна выкарыстоўваюцца сінонімы і антонімы. Удасканальваецца граматычны лад маўлення. Дзеці выкарыстоўваюць практычна ўсе часціны мовы, актыўна займаюцца словатворчасцю. Развіваецца звязнае маўленне. Выказванні дзяцей паступова набываюць больш звязны характар. Дзеці могуць пераказваць, расказваць па  малюнку, перадаючы не толькі галоўнае, але і дэталі.

Працягвае ўдасканальвацца маўленне, у тым ліку яго гукавы бок. Большасць дзяцей шасці гадоў правільна ўзнаўляюць усе гукі роднай мовы (шыпячыя, свісцячыя і санорныя), многія спецыфічныя гукі рускай мовы. У авалоданні беларускай мовай становіцца магчымым пераход ад разумення простых слоў і сказаў да ўзнаўлення іх у актыўным маўленні. Развіваюцца фанематычны слых, інтанацыйная выразнасць маўлення пры чытанні вершаў, у гульнях-драматызацыях, сюжэтна-ролевых гульнях і ў паўсядзённым жыцці. Адзначаецца актывізацыя цікавасці да казак, якія выступаюць сродкам эмацыянальнага і інфармацыйнага ўздзеяння на асобу дзіцяці, перадачы жыццёвага і маральнага вопыту людзей.

Пераважнай формай зносін дзіцяці з дарослымі становяцца асобасныя зносіны, накіраваныя на дасягненне  ўзаемаразумення, атрыманне ад дарослага ацэнкі ўласцівасцей і якасцей уласнай асобы. На аснове больш складаных форм зносін з дарослымі, удзелу ў розных відах сумеснай дзейнасці, узаемадапамогі ў гульнях і занятках, выканання элементарных абавязкаў у дзяцей адбываецца далейшае развіццё маўлення, пачуццяў, валявых і маральна-этычных якасцей.

Эстэтычнае развіццё. Працягвае развівацца прадукцыйная дзейнасць. Малюнкі выхаванцаў набываюць сюжэтны характар. Часта сюжэты паўтараюцца з невялікімі ці, наадварот, істотнымі змяненнямі. Малюнак чалавека становіцца больш дэталізаваным і прапарцыянальным. Па малюнку можна меркаваць пра палавую прыналежнасць і эмацыянальны стан намаляванага чалавека. Паміж малюнкам і асобай дзіцяці, узроўнем яго разумовай адоранасці існуе відавочная адпаведнасць. (Л. С. Выгоцкі разглядае малюнак дзіцяці як своеасаблівае маўленне, сродак асэнсавання і выражэння сваіх перажыванняў і ведаў.) У малюнках, як і ў пабудовах, дзеці ўвасабляюць свае задумы, даводзяць іх да канца.

Канструктыўная дзейнасць характарызуецца ўменнем аналізаваць умовы, у якіх працякае гэта дзейнасць. Дзеці выкарыстоўваюць і называюць розныя дэталі канструктара. Могуць замяніць дэталі пабудовы ў залежнасці ад наяўнага матэрыялу.  Авалодваюць абагульненым спосабам абследавання ўзору. Здольны вылучаць асноўныя часткі будучай пабудовы. Канструяванне можа ажыццяўляцца на аснове схемы, па задуме  і  па  ўмовах.  Узнікае  канструяванне  ў  працэсе  сумеснай дзейнасці.

Крыніца:

Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі

Уменні і навыкі звязнага маўлення не развіваюцца спантанна, і без спецыяльнага навучання дзіця не дасягне таго ўзроўню развіцця звязнай мовы, які неабходны для паўнавартаснага навучання ў школе. Работа, якая праводзіцца ў дзіцячым садзе для паўнавартаснага развіцця звязнай мовы недастаткова, абавязкова намаганні педагогаў дашкольных устаноў павінны падмацоўвацца хатнімі заняткамі.

Складана пераацаніць значэнне звязнай мовы, бо гэта не толькі ўменне дакладна выкладаць свае думкі, правільна казаць, але і магчымасць пазнаваць навакольны свет. Вялікае значэнне набывае развіццё звязнай мовы ў сям'і.

Аднак у сучасных умовах, пры напружаным рытме жыцця, у сям'і маўленчаму развіццю дзіцяці надаецца катастрафічна мала ўвагі. Зносіны дзіцяці з бацькамі часцей за ўсё адбываюцца ў фармаце "пытанне-адказ". Калі дзіця распавядае нешта бацькам, то дарослыя, звяртаюць увагу ў першую чаргу на сэнс яго прамовы, чым на афармленне - складнасць, слоўнікавы запас, граматычныя памылкі.

У выніку да моманту паступлення ў школу самастойнае звязнае маўленне дзяцей аказваецца недастаткова сфарміраваным, яны не ўмеюць складна і паслядоўна выкладаць змест сваіх думак, правільна сфармуляваць пытанне, даць разгорнуты адказ.

Як дапамагчы дзіцяці авалодаць  уменнямі і навыкамі звязнага маўлення?

Выкарыстоўваць можна ўсе, што дзіця бачыць вакол сябе. Вельмі важна накіроўваць увагу дзіцяці не толькі на прадметы, але і на іх дэталі. Неабходна разглядаючы прадмет, задаваць дзіцяці пытанні: "Якога колеру? З чаго зроблены прадмет? Якой велічыні?" Сачыце, за тым, каб дзіця адказвала поўным адказам. Пры гэтым дзіця вучыцца параўноўваць, абагульняць, разумець значэнне слоў «шырыня», «вышыня»,  «даўжыня», «высокі», «нізкіі».

Можна выкарыстоўваць прывабныя для дзіцяці цацкі. Напрыклад, прапанаваць для параўнання дзве лялькі і дзве машыны. Спачатку дзіцяці неабходна ўважліва вывучыць, разгледзець прадметы, а затым расказаць, чым яны адрозніваюцца і чым падобныя адзін ад аднаго. Для некаторых дзяцей прасцей даецца апісанне адрозненняў, чым падобных прыкмет.Такім чынам, называючы самыя розныя прыкметы прадметаў, вы побуждаете развіццю звязнага маўлення ў дзяцей.

Прыклады гульняў і практыкаванняў, якія могуць выкарыстоўваць бацькі ў хатніх умовах.

"Што мы бачым у двары?"

Разам з дзіцем паглядзіце ў акно. Пагуляйце ў гульню "Хто больш убачыць". Па чарзе пералічвайце тое, што відаць з вашага акна. Апісвайце ўсё ўбачанае ў дэталях.

"Я бачу дом. Каля дома стаіць дрэва. Яно высокае і тоўстае, у яго шмат галінак, а на галінках лісточкі". Калі дзіцяці цяжка апісаць прадмет, дапамажыце яму наваднымі пытаннямі. «Ты ўбачыў дом? Ён нізкі або высокі?». Гульня спрыяе развіццю актыўнай мовы, назіральнасці, папаўненню слоўнікавага запасу.

"Размаўляем па-рознаму"

Паспрабуйце адзін і той жа дзіцячы вершык прачытаць спачатку звычайным голасам, потым вельмі хутка і вельмі павольна, басам і тоненькім галаском, робячы націск не на тых словах, на якіх трэба. Змяніўшы інтанацыю, можна бяскрыўдны верш прачытаць як страшную гісторыю, ці як тэлевізійны рэпартаж.

«Вывучы верш»

Развучванне вершаў з'яўляецца сродкам замацавання правільнага гукавымаўлення, пашырэння слоўнікавага запасу, развіцця гаворкі.

Усе дзеці любяць слухаць вершы, імкнуцца іх запомніць. Падбіраючы вершы трэба ўлічваць маўленчыя магчымасці дзіцяці. Спачатку трэба прамаўляць кожны радок верша. Можна развучваць верш з апорай на наглядныя карцінкі, тым самым развіваць і зрокавую памяць.

"Што мы бачылі ўчора?"

Разам з дзіцем, успомніце, дзе вы былі ўчора, што рабілі, каго сустракалі, аб чым размаўлялі. Фіксуйце ўвагу на дэталях. Гульня спрыяе развіццю памяці, увагі, назіральнасці, папаўненню слоўнікавага запасу. 

"Успомні выпадак"

Абярыце з дзіцем нейкую падзею, у якой вы разам нядаўна ўдзельнічалі. Напрыклад, як вы гулялі па набярэжнай і глядзелі святочны салют. Па чарзе расказвайце адзін аднаму, што бачылі, што рабілі. Узгадвайце як мага больш дэталяў.

"Заўсёды пад рукой"

Усім бацькам знаёмыя сітуацыі, калі дзіця цяжка чым-небудзь заняць — напрыклад, доўгае чаканне ў чарзе або стомная паездка ў транспарце. Усё, што трэба ў такіх выпадках — каб у мамінай сумачцы знайшлася пара фламастараў ці хаця б проста ручка. Намалюйце на пальчыках маляняці тварыкі: адна - усмешлівая, другая - сумная, трэцяя - дзівіцца. Хай на адной руцэ апынецца два персанажа, а на другой, дапусцім, тры. Маляня можа даць персанажам імёны, пазнаёміць іх паміж сабой, праспяваць песеньку або разыграць з імі сцэнку.

"Змяні песню"

Дзецям падабаецца спяваць пра знаёмыя рэчы — аб сабе і сваёй сям'і, аб сваіх цацках і аб тым, што яны бачылі на прагулцы... Выберыце добра вядомую песню і прапануеце дзіцяці прыдумаць да яе новыя словы. Нічога, калі тэкст будзе не занадта сувязным, шмат паўтораў - таксама не страшна. Рыфмы не абавязковыя. Можаце прапанаваць і свой "дарослы" варыянт пераробленага тэксту.

"Чым скончылася?"

Адным са спосабаў развіцця звязнай мовы можа стаць прагляд мультфільмаў. Пачніце разам з малым глядзець цікавыя мультфільмы, а на самым захапляльнае месцы "успомніце" пра неадкладную справу, якую вы павінны зрабіць менавіта цяпер, але папытаеце дзіця расказаць вам пазней, што адбудзецца далей у мультфільме і чым ён скончыцца. Не забудзьцеся падзякаваць вашаму апавядальніку!

"Давай пагаворым"

З'яўляецца звычайнай гутаркай на бытавыя тэмы. Інструкцыя: «Я задаю пытанні, а ты адказвай. Калі хочаш, можаш і ты задаць мне пытанне, а я табе адкажу. Ты сёння снедаў? А што ты еў? Якое сёння надвор'е? Табе падабаецца займацца са мной?»

У залежнасці ад актыўнасці дзіцяці яго ўдзел можа быць кваліфікаваны як ініцыятыўны або пасіўны, а маўленчыя адказы як разгорнутыя або кароткія, самастойныя або з апорай на лексіку пытання. Лепш за ўсё пытанні задаваць розныя па змесце, не звязаныя з агульнай тэмай.

«Паўтары скорагаворку»

Скорагаворкі з'яўляюцца эфектыўным сродкам развіцця маўлення. Яны дазваляюць адпрацоўваць навыкі правільнай і выразнай артыкуляцыі, удасканальваць плаўнасць і тэмп гаворкі.

«Загадкі»

Адгадванне загадак актывізуе слоўнік дзяцей. Дзіця вучыцца выдзяляць істотныя прыкметы прадметаў. Загадкі пашыраюць кругагляд дзяцей, трэніруюць увагу і памяць, развіваюць назіральнасць і лагічнае мысленне. У працэсе адгадвання загадак дзецям варта задаваць навадныя пытанні. Многія загадкі рэкамендуецца завучыць на памяць.

Як мы бачым, штодзённыя зносіны бацькоў з дзіцем даюць мноства магчымасцяў для развіцця звязнага маўлення. Крыху цярпення і настойлівасці, трохі вынаходлівасці і бацькоўскай увагі —  і ваша дзіця прыйдзе ў школу з добра развітым маўленнем.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Адным з найбольш дзейсных сродкаў далучэння дзяцей дашкольнага ўзросту да нацыянальнай культуры з'яўляецца Беларуская народная цацка. Яна выступае як прадмет забавы і разваг, з'яўляецца нязменным спадарожнікам дзяцінства.

У той жа час яна нясе ў сабе велізарны выхаваўчы і развіваючы патэнцыял.

- Народныя цацкі ўвасабляюць лепшыя мастацкія традыцыі, знаёмяць дзяцей з культурай свайго народа, закладваюць падмурак сувязі з Радзімай;

- Яна стымулюе актыўную працу думкі, падштурхоўвае да самастойнай дапрацоўкі, уласнаму прачытанню цацачнага ладу.

- Вучыць дзіця ўжо з малодшага ўзросту думаць больш абагульнена, аказвае ўплыў на развіццё ў дзяцей не толькі вобразнага, але і абстрактнага мыслення.

Тэматыка самая разнастайная, адлюстроўвае працу і побыт народа, яго стаўленне да навакольнага, сюжэты казак. Цацкам уласціва выразнасць вобразаў, ўмоўнасць, абагульненасць,

Характэрныя прыкметы беларускай народнай цацкі

У Беларускай Народнай цаццы выяўляюцца як агульныя прыкметы, якія збліжаюць яе з цацкамі іншых народаў, так і асаблівыя, уласцівыя толькі ёй: кампактнасць, абагульненасць, лаканічнасць, эканомнасць, выразнасць выяўленчых сродкаў, дынамічнасць, дэкаратыўнасць. У гэтай цаццы своеасабліва пераламляюцца наіўнасць, і разам з тым мудрасць, фантазія і рэальнасць..

Народная цацка выканана па ўсіх законах стылізацыі (калі вылучаюцца адна ці дзве важныя дэталі, напрыклад, краявідныя прыкметы той ці іншай жывёлы), таму яна вучыць дзіця ўжо з малодшага ўзросту думаць больш абагульнена, аказвае ўплыў на развіццё ў дзяцей не толькі вобразнага, але і абстрактнага мыслення.

Беларуская народная цацка, як правіла, невялікага памеру, вельмі зручная ў выкарыстанні.

Функцыянальнасць і кампактнасць гэтай цацкі дазваляе дзецям актыўна выкарыстоўваць яе.

Віды беларускай народнай цацкі

У Беларусі найбольш старажытная - гліняная цацка, якая паказвае фігуркі людзей, жывёл, бразготкі.

Навукоўцы сцвярджаюць, што свісцячыя і звонкія вырабы мелі і рытуальнае значэнне. Свіст выганяў злых духаў. Верылі, што цацкі аберагаюць дзяцей. Масавы рамесны выраб глінянай цацкі пачаўся з XI-XII стагоддзя ў сувязі з развіццём ганчарства. Пазначаныя яркія асаблівасці глінянай цацкі: абагульненасць формы, самыя простыя прыёмы лепкі фігуркі. Кампактнасць, перадача галоўнага ў вобразе: крутая шыя з грывай - у каня. Загнутыя рогі - у барана; сплясканая дзюба – у Качкі.

Мастацтва глінянай цацкі - адно з найбольш старажытных і традыцыйных.

У Беларусі найбольшага развіцця і распаўсюджвання выраб глінянай цацкі дасягнуў у канцы XIX-пачатку XX ст. Цацкі ляпілі амаль ва ўсіх ганчарных цэнтрах, на рынках і кірмашах побач з гаршкамі, жбанкамі, збанамі і іншым гліняным посудам можна было ўбачыць россыпы яркіх рознакаляровых пеўнікаў, баранчыкаў, конікаў, качак, лялек, якія былі таннай і даступнай забавай для дзяцей.

Выраб глінянай цацкі ў Беларусі не набыў характару самастойнага промыслу, а спадарожнічаў ганчарству: пакуль гаспадар ляпіў посуд, гаспадыня і дзеці стваралі свістулькі.

Глінянай цаццы ўласцівыя выразнасць і выразнасць формаў, пластычнасць, лаканізм, кампактнасць. Разам з тым Беларуская народная цацка мае і ярка выяўленыя нацыянальныя асаблівасці: не распісваецца ў розныя колеры, а пакрываецца аднатоннай зялёнай, карычневай, жоўтай, часам чорнай глазурай.

Значнае распаўсюджванне ў народным побыце мела драўляная цацка звычайна з інтанацыяй рухаў або дзеянняў.

Цікавыя, арыгінальныя, з старажытнай гісторыяй цацкі з саломы. Прызначэнне іх вельмі шырокае: для гульні, у сельскагаспадарчых абрадах, на святах, для ўпрыгожвання дома і інш. Пляценне з саломкі аб'ёмных фігур - лялек, жывёл, птушак – сыходзяць сваімі каранямі ў далёкае мінулае. 

Такія лялькі і фігуркі былі не толькі цацкамі для дзяцей, але і выкарыстоўваліся ў розных абрадах.

Коні, козы, птушкі, лялькі з саломкі – гэта таксама бажаство і абаронца: конь - герой многіх папевак і казак, ён заўсёды суправаджаў мужчыну і быў яму і сябрам, і дарадцам, і абаронцам; каза – сімвал ўраджаю і пладавітасці; лялька – маці-прамаці, абаронца жанчын; птушкі – душы продкаў, якія ахоўваюць і дапамагаюць людзям, якія цяпер жывуць на зямлі.

Ільняная Цацка. З даўніх часоў народы розных краін і кантынентаў для хатняй творчасці выкарыстоўвалі прыродныя матэрыялы. Вырабы выраблялі з каменя, саломы, лёну, дрэва, шматкоў тканіны.

Цацкі з лёну былі не проста цацкамі, праз іх перадавалі сістэму каштоўнасцяў культуры народа. Лялька ішла за нашымі продкамі на працягу ўсяго жыцця. Навучальныя лялькі дапамагалі дзіцяці хутчэй запомніць пэўныя веды. Праз вобразы жывёл дзіця спазнавала свет. Падарункавыя лялькі дазвалялі паказаць мастацтва майстрыхі і перадаць асаблівыя душэўныя адносіны да чалавека. Абярэгавыя цацкі засцерагалі дом, чалавека, яшчэ не народжанае дзіця. Абрадавыя, выкарыстоўваліся пры правядзенні пэўных сезонных святаў, вяселля, нараджэнне дзіцяці і іншае. Абярэгі давалі ў дарогу мужу, сыну або брату. Маці дарыла дачкі льняную ляльку, зробленую сваімі рукамі, перад замужжам, лічылася, што такім чынам яна дапамагала дачцы адчуваць удалечыні ад дома пастаянную матчыну любоў і клопат.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Ці лёгка навучыць дзіця правільна паводзіць сябе на дарозе? На першы погляд лёгка. Трэба толькі пазнаёміць яго з асноўнымі патрабаваннямі правіл дарожнага руху і ніякіх праблем.

На самой справе вельмі цяжка. Бо мы, бацькі, кожны дзень на вачах роднага дзіцяці парушаем гэтыя самыя славутыя правілы, і не задумваемся, што ставім перад дзіцем невырашальную задачу: як правільна дзейнічаць у дадзенай сітуацыі? 

Калі ж дзіця трапляе ў дарожнае здарэнне, то вінаватыя ўсе: кіроўца, дзіцячы сад, школа, Дзяржаўтаінспекцыя. Чаму не навучылі, не паказалі, не збераглі? Забываючы пра тое, што ў першую чаргу бацькі сваім прыкладам павінны навучыць сваіх дзяцей і зберагчы іх.

Калі вы сапраўды зацікаўлены ў тым, каб ваша дзіця валодала навыкамі бяспечных паводзін на дарозе, то не зводзьце працэс навучання да пустога і бескарыснага выразу: "Будзь асцярожны на дарозе".  Ён не тлумачыць дзіцяці, чаго ўласна на дарозе трэба баяцца. Дзе яго можа падсцерагаць небяспека? Лепш выкарыстоўвайце рух у дзіцячы сад і назад для адпрацоўкі навыкаў паводзін на дарозе.

Дзіця цвёрда павінна ведаць, што дарогу можна пераходзіць толькі ва ўстаноўленых месцах: на пешаходным пераходзе і на скрыжаванні. Але і ў дадзеным выпадку ніхто не можа гарантаваць яго бяспеку. Таму, перш чым выйсці на дарогу, спыніцеся з дзіцем на адлегласці 50см - 1метра ад краю праезнай часткі, звярніце яго ўвагу, што паглядзець налева і направа трэба абавязкова з паваротам галавы, і калі з абодвух бакоў няма транспарту які прадстаўляе небяспеку, можна выйсці на праезную частку. Пераходзіць дарогу трэба спакойным мерным крокам і не ў якім разе не бягом.

Вялікую небяспеку для дзяцей прадстаўляюць нерэгулюемыя пешаходныя пераходы. Тут дзіцяці важна пераканацца, што адлегласць да аўтамашын з абодвух бакоў дазволіць яму перайсці дарогу без прыпынку на сярэдзіне праезнай часткі.

На рэгуляваным пешаходным пераходзе растлумачце дзіцяці, што чырвоны і жоўты сігнал святлафора - забараняюць рух. Асабліва небяспечна выходзіць на дарогу пры жоўтым сігнале, таму што некаторыя машыны завяршаюць праезд скрыжавання і пры гэтым павялічваюць хуткасць. Зялёны сігнал - які дазваляе, але ён не гарантуе пешаходу бяспечны пераход, таму перш чым выйсці на дарогу трэба паглядзець налева і направа і пераканацца, што ўсе машыны спыніліся, небяспекі няма.

Часта дзеці аказваюцца пад коламі транспарту, калі, выйшаўшы з аўтобуса, спрабуюць перайсці на другі бок дарогі. Растлумачце дзіцяці, што ў дадзеным выпадку небяспечна абыходзіць транспартны сродак спераду, так і ззаду, таму што ён вялікі і з-за яго нічога не відаць. Трэба пачакаць пакуль аўтобус ад'едзе.

Вялікую небяспеку для дзяцей уяўляюць прадметы, якія загароджваюць агляд (платы, аўтамашыны, якія стаяць, зімой - гурбы снегу, летам - хмызнякі, дрэвы). Лепш адысці ад іх далей, і перайсці дарогу, дзе бяспечна.

Калі ваша дзіця хутка ідзе ў першы клас, то ўжо цяпер неаднаразова прайдзіце з ім маршрут ад дома да школы і назад, звярніце ўвагу малога на ўсе небяспекі, якія могуць сустрэцца яму ў дарозе. Загадзя агаварыце, што ў складанай сітуацыі трэба звярнуцца да дапамогі дарослых. Дайце магчымасць дзіцяці прайсці гэты маршрут самастойна, назіраючы за ім з боку. Затым дэталёва прааналізуйце разам з ім Усе яго дзеянні.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Бясспрэчна, што ўсе важнейшыя ўласцівасці асобы закладваюцца ў дзяцінстве. Таму на гэтым этапе вялікае значэнне маюць усе фактары. Адным з такіх чыннікаў, што ўплываюць на дзіця з самага пачатку яго пазнавальнай дзейнасці, з’яўляюцца цацкі. Іх педагагічны эфект быў заўважаны вельмі даўно. У гэтым даследаванні зроблена спроба разгляду месца традыцыйнай цацкі ў сістэме беларускай народнай педагогікі,разнастайнасць яе формаў, задачы, ускладзеныя на яе, спосабы яе выкарыстання і іншыя аспекты. Цацка – прадмет, прызначаны для дзіцячых гульняў, які дае ўяўленне пра рэчы і вобразы, дапамагаючы дзіцяці пазнаваць навакольны свет і з’яўляецца адным са сродкаў разумовага, эстэтычнага і фізічнага выхавання. Змест і знешні выгляд цацкі вызначаюцца канкрэтнымі выхаваўчымі задачамі ў адпаведнасці з узростам, развіцц?м і інтарэсамі дзіцяці (адрозніваюць дыдактычныя, тэхнічныя, тэатральныя, музычныя, спартыўныя цацкі, а таксама цацкі-забаўкі).

Цацкі выкарыстоўваюцца таксама як сувеніры і мастацкія вырабы для аздаблення інтэр’ераў.На Беларусі самымі старажытнымі і распаўсюджанымі былі гліняныя цацкі, пустацелыя гліняныя шарыкі, яйкі з каменным шарыкам унутры, фігурныя цацкі свістулькі. Верагодна, гэтыя цацкі ў старажытныя часы мелі таксама і рытуальнае прызначэнне: свіст ці бразгаценне павінны былі адганяць злых духаў. Фігуркі людзей, якія абазначалі продкаў, хатніх жыв?л, ляпілі з надзеяй паўплываць на дабрабыт сям’і. Масавы выраб гліняных цацак пачаўся ў ХІ–ХІІІ стагодзях разам з развіцц?м ганчарства. Свістулькі рабіліся ў выглядзе птушак і конікаў, ляпілі фігуркі людзей. Яны вызначаюцца умоўнасцю форм і вобразаў, створаныя прасцейшымі пры?мамі лепкі. Сярод знаходак XVI–XVII стагоддзяў сустракаюцца вырабы, ўпрыгожаныя зял?най, карычневай, празрыстай палівай. Свайго росквіту мастацтва глінянай цацкі дасягнула ў XIX – першай палове XX стагоддзя, калі цацкі вырабляліся практычна ва ўсіх ганчарных цэнтрах Беларусі. Для большасці цацак характэрна выпрацаваная яшчэ ў старажынасці стылістыка–абагуленасць, стылізаванасць і ўмоўнасць форм. Звычайна іх пакрывалі зял?най, карычневай або жоўтай палівай, а ў традыцыйных цэнтрах чорна задымленай керамікі цацкі таксама мелі чорны колер. З канца ХІХ стагоддзя пашыраецца таксама цацканаіўна-рэалістычнага характару, у якіх дакладна і падрабязна мадэляваныя фігуркі жыв?л, людзей у тагачасным адзенні, часта ў нескладаным дзеянні. Значнае пашырэнне ў народным побыце мела драўляная цацка,звычайна з імітацыяй рухаў ці дзеяння. Тут пыталіся як бы ажавіць цацку. Папулярнымі былі пілавальшчыкі. Для пілавальшчыка-адзіночкі з дошчачкі выстругвалі схематычны сілуэт чалавечай фігуры, у плечы ўстаўлялі дзве палачкі-рукі, а ў іх жорстка мацавалі «пілу» з трэскі. Ніжні завостраны канец цацкі ўтыкалі ў бульбіну, якая служыла процівагай. Цацку ставілі на край стала і яна паціху пагойдвалася – «пілавала» яўнае бервяно. Складаней было зрабіць парных пілавальшчыкаў. Адзін стаяў на дошчачцы-аснове, а другі на перакладзіне, што імітавала падстаўку (сталюгу) для распілоўкі бярвенняў. Праз стойкі «сталюгі» і «пілу», за якую трымаліся фігуркі, прапускаўся каленчаты рычажок з дроту. Круціш за рычажок і пілавальшчыкі пілуюць. Дрывасекі ці кавалі (мядзведзь і каваль) рабілісягарызантальных палачках. На верхняй – адзін, на ніжняй – другі. Пасоўваеш палачкі ўправа-улева, і кавалі па чарзе б’юць па «кавадле». Акрамя такіх рухаючыхся драўляных цацак рабілі і іншыя. Такія, напрыклад, як цацкі-птушкі. Іх падвешвалі над дзіцячымі калыскамі і адбітак сацыяльнага ладу грамадства, узроўню яго культуры, нацыянальных мастацкіх традыцый і эстэтычных запатрабаванняў. Цацкі выкарыстоўваюцца таксама як сувеніры і мастацкія вырабы для аздаблення інтэр’ераў. На Беларусі самымі старажытнымі і распаўсюджанымі былі гліняныя цацкі, пустацелыя гліняныя шарыкі, яйкі з каменным шарыкам унутры, фігурныя цацкі свістулькі. Верагодна, гэтыя цацкі ў старажытныя часы мелі таксама і рытуальнае прызначэнне: свіст ці бразгаценне павінны былі адганяць злых духаў. Фігуркі людзей, якія абазначалі продкаў, хатніх жыв?л, ляпілі з надзеяй паўплываць на дабрабыт сям’і. Масавы выраб гліняных цацак пачаўся ў ХІ–ХІІІ стагодзях разам з развіцц?м ганчарства. Свістулькі рабіліся ў выглядзе птушак і конікаў, ляпілі фігуркі людзей. Яны вызначаюцца умоўнасцю форм і вобразаў, створаныя прасцейшымі пры?мамі лепкі. Сярод знаходак XVI–XVII стагоддзяў сустракаюцца вырабы, ўпрыгожаныя зял?най, карычневай, празрыстай палівай. Свайго росквіту мастацтва глінянай цацкі дасягнула ў XIX – першай палове XX стагоддзя, калі цацкі вырабляліся практычна ва ўсіх ганчарных цэнтрах Беларусі. Для большасці цацак характэрна выпрацаваная яшчэ ў старажынасці стылістыка – абагуленасць, стылізаванасць і ўмоўнасць форм. Звычайна іх пакрывалі зял?най, карычневай або жоўтай палівай, а ў традыцыйных цэнтрах чорна- задымленай керамікі цацкі таксама мелі чорны колер. З канца ХІХ стагоддзя пашыраецца таксама цацканаіўна-рэалістычнага характару, у якіх дакладна і падрабязна мадэляваныя фігуркі жыв?л, людзей у тагачасным адзенні, часта ў нескладаным дзеянні. Значнае пашырэнне ў народным побыце мела драўляная цацка,звычайна з імітацыяй рухаў ці дзеяння. Тут пыталіся як бы ажавіцьцацку. Папулярнымі былі пілавальшчыкі. Для пілавальшчыка-адзіночкі з дошчачкі выстругвалі схематычны сілуэт чалавечай фігуры, у плечы ўстаўлялі дзве палачкі-рукі, а ў іх жорстка мацавалі «пілу» з трэскі. Ніжні завостраны канец цацкі ўтыкалі ў бульбіну, якая служыла процівагай. Цацку ставілі на край стала і яна паціху пагойдвалася – «пілавала» уяўнае бервяно. Складаней было зрабіць парных пілавальшчыкаў. Адзін стаяў на дошчачцы-аснове, а другі на перакладзіне, што імітавала падстаўку (сталюгу) для распілоўкі бярвенняў. Праз стойкі «сталюгі» і «пілу», за якую трымаліся фігуркі,прапускаўся каленчаты рычажок з дроту. Круціш за рычажок і пілавальшчыкі пілуюць. Дрывасекі ці кавалі (мядзведзь і каваль) рабілісяна гарызантальных палачках. На верхняй – адзін, на ніжняй – другі.Пасоўваеш палачкі ўправа-улева, і кавалі па чарзе б’юць па «кавадле». Акрамя такіх рухаючыхся драўляных цацак рабілі і іншыя. Такія, напрыклад, як цацкі-птушкі. Іх падвешвалі над дзіцячымі калыскамі і адбітак сацыяльнага ладу грамадства, узроўню яго культуры, нацыянальных мастацкіх традыцый і эстэтычных запатрабаванняў. Цацкі выкарыстоўваюцца таксама як сувеніры і мастацкія вырабы для аздаблення інтэр’ераў.На Беларусі самымі старажытнымі і распаўсюджанымі былі гліняныяцацкі, пустацелыя гліняныя шарыкі, яйкі з каменным шарыкам унутры, фігурныя цацкі свістулькі. Верагодна, гэтыя цацкі ў старажытныя часы мелі таксама і рытуальнае прызначэнне: свіст ці бразгаценне павінны былі адганяць злых духаў. Фігуркі людзей, якія абазначалі продкаў, хатніх жыв?л, ляпілі з надзеяй паўплываць на дабрабыт сям’і. Масавы выраб гліняных цацак пачаўся ў ХІ–ХІІІ стагодзях разам з развіцц?м ганчарства. Свістулькі рабіліся ў выглядзе птушак і конікаў, ляпілі фігуркі людзей. Яны вызначаюцца умоўнасцю форм і вобразаў, створаныя прасцейшымі пры?мамі лепкі. Сярод знаходак XVI–XVII стагоддзяў сустракаюцца вырабы, ўпрыгожаныя зял?най, карычневай, празрыстай палівай. Свайго росквіту мастацтва глінянай цацкі дасягнула ў XIX – першай палове XX стагоддзя, калі цацкі вырабляліся практычна ва ўсіх ганчарных цэнтрах Беларусі. Для большасці цацак характэрна выпрацаваная яшчэ ў старажынасці стылістыка – абагуленасць, стылізаванасць і ўмоўнасць форм. Звычайна іх пакрывалі зял?най, карычневай або жоўтай палівай, а ў традыцыйных цэнтрах чорна- задымленай керамікі цацкі таксама мелі чорны колер. З канца ХІХ стагоддзя пашыраецца таксама цацка наіўна-рэалістычнагахарактару, у якіх дакладна і падрабязна мадэляваныя фігуркі жыв?л,людзей у тагачасным адзенні, часта ў нескладаным дзеянні. Значнае пашырэнне ў народным побыце мела драўляная цацка,звычайна з імітацыяй рухаў ці дзеяння. Тут пыталіся як бы ажавіць цацку. Папулярнымі былі пілавальшчыкі. Для пілавальшчыка-адзіночкі з дошчачкі выстругвалі схематычны сілуэт чалавечай фігуры, у плечы ўстаўлялі дзве палачкі-рукі, а ў іх жорстка мацавалі «пілу» з трэскі. Ніжні завостраны канец цацкі ўтыкалі ў бульбіну, якая служыла процівагай. Цацку ставілі на край стала і яна паціху пагойдвалася – «пілавала» уяўнае бервяно. Складаней было зрабіць парных пілавальшчыкаў. Адзін стаяў на дошчачцы-аснове, а другі на перакладзіне, што імітавала падстаўку (сталюгу) для распілоўкі бярвенняў. Праз стойкі «сталюгі» і «пілу», за якую трымаліся фігуркі, прапускаўся каленчаты рычажок з дроту. Круціш за рычажок іпілавальшчыкі пілуюць. Дрывасекі ці кавалі (мядзведзь і каваль) рабілісяна гарызантальных палачках. На верхняй – адзін, на ніжняй – другі.Пасоўваеш палачкі ўправа-улева, і кавалі па чарзе б’юць па «кавадле».Акрамя такіх рухаючыхся драўляных цацак рабілі і іншыя. Такія, напрыклад, як цацкі-птушкі. Іх падвешвалі над дзіцячымі калыскамі і творчаму і эстэтычнаму развіццю асобы. Акрамя выхаваўчага значэння, яна часта мела і магічны, абарончы сэнс. Народная цацка і с?ння мае педагагічнае значэнне, выконваючы, акрамя ўсяго пералічанага, функцыю далучэння новых пакаленняў да традыцыйнай культуры беларускага народа, што так важна ў сучасным глабалізаваным свеце.

Літаратура:

1.Жаўняровіч Г.Д. «Цацкі ў беларускай народнай педагогіцы” 1. Ракава Л. В. Традыцыі сямейнага выхавання ў беларускай в?сцы. / Л.В.Ракава – Мн.: «Ураджай», с. 111.

2. Сахута Я. Беларускае народнае дэкаратыўна-прыкладное мастацтва: 2-ое выд., перапрац. і дап. / Я. Сахута. – Мн.: Беларусь, с. 110.

3. Грымаць А. А. Метад. дапам. / А.А.Грымаць, Л.М.Варанецкая, .В.Пашкевіч. – Народная педагогіка беларусаў. – Мн.: Выд. Ул. М. Скакун, с. 256.

Крыніца: http://ddu351.minsk.edu.by/be/main.aspx?guid=43431

Новы год і Каляды - доўгачаканыя святы, любімыя ўсімі. Гульні, забавы вакол зялёнай прыгажуні надоўга застаюцца ў памяці дзяцей і дарослых. Мы шчыра спадзяемся, што яны будуць радаснымі. Але не варта забываць, што менавіта ў перыяд святочных дзён дома, на прагулцы і ў гасцях вас могуць чакаць самыя нечаканыя небяспечныя сітуацыі. Каб пазбегнуць іх або максімальна скараціць рызыку скарыстайцеся наступнымі правіламі:

1. Правілы паводзін у грамадскіх месцах падчас правядзення Навагодніх елак і ў іншых месцах масавага збору людзей.

1. Калі вы паехалі на навагодні паказ з дзецьмі, ні ў якім разе не адпускайце іх далёка ад сябе, бо пры вялікай колькасці людзей лёгка згубіцца.

2. У месцах правядзення масавых навагодніх гулянняў старайцеся трымацца далей ад натоўпу, каб пазбегнуць атрымання траўмаў.
3. Падпарадкоўвайцеся законным папярэджанняў і патрабаванням адміністрацыі, паліцыі і іншых асоб, адказных за падтрыманне парадку, пажарнай бяспекі.

4. Вядзіце сябе паважліва ў адносінах да ўдзельнікаў масавых мерапрыемстваў, абслугоўваючага персаналу, службовых асобаў, адказных за падтрыманне грамадскага парадку і бяспекі пры правядзенні масавых мерапрыемстваў.

5. Не дапускайце дзеянняў, здольных стварыць небяспеку і прывесці да стварэння экстрэмальнай сітуацыі.

6. Ажыццяўляйце арганізаваны выхад з памяшканняў і збудаванняў па заканчэнні мерапрыемстваў

7. Пры атрыманні інфармацыі аб эвакуацыі дзейнічайце паводле ўказанняў адміністрацыі і супрацоўнікаў праваахоўных органаў, адказных за забеспячэнне правапарадку, выконвайце спакойна і не стварайце паніку.

2. Правілы пажарнай бяспекі падчас навагодніх свят. Падчас навагодніх свят, акрамя звычайных правіл пажарнай бяспекі варта выконваць яшчэ некалькі простых нормаў, якія дазволяць вам атрымаць ад выхадных дзён толькі станоўчыя эмоцыі:

1. Не ўпрыгожвайце ёлку пластмасавымі цацкамі.

2. Не абкладвайце падстаўку елкі ватай.

3. Асвятляць ёлку варта толькі электрагірляндамі прамысловай вытворчасці.

4. У памяшканні не дазваляецца запальваць бенгальскія агні, ужываць хлапушкі і васковыя свечкі. Памятаеце, адкрыты агонь заўсёды небяспечны!

5. Не варта выкарыстоўваць піратэхніку, калі вы не разумееце, як ёю карыстацца, а інструкцыі не прыкладаецца, ці яна напісана на незразумелай вам мове.

6. Нельга рамантаваць і ў другі раз выкарыстоўваць піратэхніку, якая не спрацавала.

7. Катэгарычна забараняецца ўжываць самаробныя піратэхнічныя прылады.
Забаронена:

• ладзіць "салюты" бліжэй за 30 метраў ад жылых дамоў і лёгка ўзгаральных прадметаў, пад нізкімі навесамі і кронамі дрэў.

• насіць піратэхніку ў кішэнях.

• трымаць кнот падчас запальвання каля асобы.

• выкарыстоўваць піратэхніку пры моцным ветры.

• накіроўваць ракеты і феерверкі на людзей.

• кідаць петарды пад ногі.

• нізка нагінацца над запаленымі феерверкамі.

• знаходзіцца бліжэй за 15 метраў ад запаленых піратэхнічных вырабаў.

У выпадку найменшых прыкмет загарання неадкладна паведаміце ў службу выратавання па тэлефоне - 101, з мабільнага тэлефона 112 (бясплатна), эвакуіруйце людзей і прыступіце да тушэння агню падручнымі сродкамі. Выконваючы названыя патрабаванні, вы гарантуеце сабе добры настрой і вясёлае свята.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Самае дарагое ў жыцці - тое, што закладзена ў сэрца з ранніх год. Менавіта родная мова – сувязное звяно ў далучэнні дзяцей да агульначалавечых каштоўнасцей, традыцый і гістарычнага мінулага нашай Радзімы. З боку дзяржавы гэтаму пытанню таксама надаецца вялікая ўвага

Таксама на заканадаўчым узроўні замацавана магчымасць рэалізацыі права кожнага дзіцяці на атрыманне адукацыі на беларускай мове. У адпаведнасці з планам мерапрыемстваў па папулярызацыі і пашырэнні сферы выкарыстання беларускай мовы ў жыцці грамадства неабходна на ўзроўні дашкольнай адукацыі прыняць дадатковыя меры, скіраваныя на пашырэнне магчымасці атрымання беларускамоўнай адукацыі.

Але, нягледзячы на такую вялікую ўвагу да развіцця беларускага маўлення, навучанне дзяцей беларускай мове ў дзіцячым садку мае свае асаблівасці.

Маўленчае развіццё дашкольнікаў у Беларусі адбываецца ў спецыфічнай сацыялінгвістычнай сітуацыі руска–беларускага блізкароднаснага двухмоўя (білінгвізму). Для большасці гарадскіх дзяцей першай мовай, на якой яны вучацца гаварыць і думаць, мець зносіны з акаляючымі іх людзьмі, з’яўляецца руская мова, а беларуская выступае для іх як другая.

Дашкольнікі мала чуюць родную мову ў шырокім ужытку, а таму маюць бедны слоўнікавы запас, іх маўленне знаходзіцца пад уплывам рускай мовы.

У сувязі з гэтым, сам час патрабуе звяртацца да сваіх вытокаў, далучаць дзяцей да беларускай нацыянальнай культуры, паглыбляць знаёмства з родным краем, беларускімі традыцыямі, фальклорам, прывіваць пачуцце грамадскасці, любоў да Радзімы.

Вельмі важна навучыць дзяцей з павагай ставіцца да беларускай мовы, не саромецца на ёй размаўляць. Важна, каб дзеці ведалі і шанавалі гісторыю сваіх продкаў, родную прыроду. Адказнасць за гэта ляжыць на нас – педагогах і бацьках. І пачынаць работу трэба з выхавання ў самых маленькіх любові ў першую чаргу да роднай мовы. Вялікае значэнне тут мае асабісты прыклад дарослых. Трэба ўвесці рускамоўных дзяцей у атмасферу жывога беларускага слова, далучыць іх да багацця роднай мовы, навучыць адчуваць яе прыгажосць, мелодыку, своеасаблівасць. Ступень авалодання як роднай, так і другой мовай у дзіцячым узросце ў многім залежыць ад таго, наколькі поўна і правільна дзіця засвоіла іх на пачуццёвым узроўні. Пачуццё роднай мовы набываецца ў працэсе штодзённых зносін з іншымі людзьмі.

Выхавальнікі павінны імкнуцца да таго, каб маўленне дашкольнікаў вызначалася не толькі сваёй правільнасцю, але і выразнасцю. Пачынаючы работу па навучанню выхаванцаў беларускай мове, нам, педагогам, неабходна перш за ўсё самім добра валодаць роднай мовай.

У сувязі з гэтым, мова педагога павінна быць адной з асноўных крыніц развіцця мовы дашкольніка, узорам для моўнага выказвання дзяцей.

У вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі работа па фарміраванню беларускага маўлення з дашкольнікамі падзяляецца па ўзроставых групах, па напрамках работы:

заняткі па развіццю беларускага маўлення;

развіццё маўлення ў працэсе штодзённых узаемаадносінах выхавальніка з дзецьмі ў розных відах дзейнасці;

самастойная маўленчая дзейнасць дзяцей;

вучэбная праграма рэкамендуе таксама пералік лепшых класічных мастацкіх і фальклорных твораў і дакладна акрэслівае задачы па азнаямленню з імі дзяцей розных узроставых груп (пачынаючы з 1- й малодшай);

беларускімі народнымі песенькамі і пацешкамі;

беларускімі народнымі казкамі;

творамі беларускіх паэтаў і пісьменнікаў.

Згодна праграме, агульная стратэгія пабудовы працэсу навучання дашкольнікаў беларускай мове заключаецца ў паэтапным развіцці беларускага маўлення дзяцей, пачынаецца з паступовага ўвядзення беларускай мовы ў розныя віды дзейнасці ўжо ў першай малодшай групе.

Гэта робіцца з мэтай развіцця ў дзяцей першапачатковых навыкаў разумення мовы, умення паўтараць за выхавальнікам і, па меры магчымасці, самастойна ўзнаўляць узоры беларускага маўлення (асобныя словы, кароткія пацешкі, вершы, забаўлянкі, калыханкі, песенькі і г.д.), што служыць фарміраванню ў іх пачуццёвай асновы руска-беларускага двухмоўя.

Перыяд ранняга дзяцінства традыцыйна лічыцца самым спрыяльным для авалодання мовай (як роднай, так і другой) у сувязі з шэрагам псіхалагічных асаблівасцей дзяцей: сензітыўнасцю да засваення мовы, актыўнай памяццю, лёгкасцю станоўчай матывацыі маўленчай дзейнасці.

Ранняе засваенне беларускай мовы дае станоўчыя вынікі толькі пры строгім захаванні прынцыпу “адна асоба ў адной сітуацыі зносін – адна мова”, г.зн., што адзін і той жа педагог павінен выкарыстоўваць у зносінах з дзіцём і рускую, і беларускую мовы, але строга прытрымліваецца адной з іх на занятках, у гульнях і ў асобныя дні. Формы і метады работы па развіццю беларускага маўлення педагогі павінны выкарыстоўваць у залежнасці ад узросту дзяцей.

Пры навучанні дашкольнікаў малодшага ўзросту выхавальнікі асаблівую ўвагу павінны ўдзяляць рэпрадуктыўнаму беларускаму маўленню (фарміраваць першапачатковыя навыкі разумення мовы, умення паўтараць за выхавальнікам і, па меры магчымасці, самастойна ўзнаўляць узоры беларускага маўлення (асобныя словы, кароткія рэплікі, завучваць і ўзнаўляць кароткія паэтычныя творы), што паслужыць фарміраванню ў іх пачуццёвай асновы руска-беларускага двухмоўя.

У адпаведнасці з вучэбнай праграмай з дзецьмі сярэдняга і старэйшага ўзросту выхавальнікі адзін раз у тыдзень праводзяць заняткі па развіццю беларускага маўлення.

Пры арганізацыі работы з выхаванцамі сярэдняга ўзросту ажыццяўляецца навучанне прадуктыўнаму маўленню, г.зн. уменню будаваць самастойныя па змесце і форме выказванні на беларускай мове (расказванне па карціне, пра цацку або прадмет, з асабістага вопыту, пераказ).

Навучанне на кожным этапе павінна ажыццяўляцца на фоне далейшага развіцця і ўдасканалення маўленчых навыкаў дзяцей, набытых на папярэдніх этапах.

Мэтай заняткаў з дзецьмі гэтых груп з’яўляецца фарміраванне ў дзяцей слоўніка, граматычнага ладу маўлення, гукавой культуры і звязнага маўлення (дыялагічнага і маналагічнага) як сродак зносін, устойлівай цікавасці і станоўчых адносін да беларускай мовы, жаданне авалодаць ёю. На гэтых занятках выхавальнікі павінны актыўна выкарыстоўваць дыдактычныя гульні, малыя формы фальклору, беларускія народныя казкі, апавяданні, вершы, загадкі, чыстагаворкі і скорагаворкі. Вучыць слухаць і разумець мову выхавальніка, адказваць на пытанні па змесце вершаў, карцін і апісанні цацак. Садзейнічаць стварэнню выказванняў, самастойных па задуме і моўным афармленні (пры пераказе казак, складанні апавяданняў з асабістага вопыту).

Азнаямленне з гісторыяй, культурай Беларусі дазваляе паказаць адметнасць беларускай зямлі, побыт яе жыхароў мінулых стагоддзяў, растлумачыць, адкуль пайшлі беларусы, расказаць пра выхаванне імі дзяцей, што ў вялікай меры садзейнічае станаўленню беларускага маўлення дашкольнікаў, пашырае іх пазнавальны інтарэс.

Асаблівую ўвагу ў рабоце са старэйшымі дашкольнікамі педагогі павінны надаваць настольным, дыдактычным, развіваючым гульням, якія:

садзейнічаюць фарміраванню ў выхаванцаў цікавасці да роднай мовы і жаданне авалодаць ёю;

развіваюць звязнае маўленне, граматычны лад мовы, актывізуюць слоўнік;

вучаць дзяцей устанаўліваць і разумець сувязі паміж назвамі прадметаў, іх прыкметамі і функцыянальнымі магчымасцямі;

садзейнічаюць развіццю ўвагі, мыслення, кемлівасці.

Рэалізацыю задач беларускага маўлення, згодна з вучэбнай праграмай, неабходна ажыццяўляць таксама на фізкультурных занятках з выкарыстаннем беларускіх народных рухомых гульняў, на рухома-творчых занятках, заснаваных на розных відах вуснай народнай творчасці, музычных занятках, у час правядзення народных свят і г.д.

Для дзяцей, якія жывуць у рускамоўным бытавым асяроддзі, менавіта гульні з іх разнастайнымі сітуацыямі дзеяннямі ствараюць асаблівую патрэбу ў беларускай мове.

Праз гульню ў тэатр дзеці таксама вучацца мове. Падрыхтоўка тэатралізаванай сцэнкі дае магчымасць выхавальніку вучыць дзяцей прыгожа, гучна вымаўляць словы на роднай мове, адчуваць рытм, музыку беларускага маўлення.

Матэрыялам для вывучэння фанетыкі, лексікі, граматыкі беларускай мовы могуць служыць маленькія вершаваныя формы, фальклорныя паэтычныя творы.

Па форме яны яскравыя, дасціпныя, забаўныя, падабаюцца дзецям, лёгка запамінаюцца, актыўна ўжываюцца ў гульнях. Гарантуюць станоўчую матывацыю засваення беларускай мовы, садзейнічаюць павышэнню дзіцячай самаацэнкі.

Значнае месца ў далучэнні дзяцей да беларускай культуры, мовы мае арганізацыя тэматычнага асяроддзя.

З гэтай мэтай у кожнай групе дашкольнай установы выхавальнікі павінны абсталяваць куткі “Мая радзіма – Беларусь”. Іх змест фарміруецца ў залежнасці ад узросту дзяцей. Таксама ў кожнай групе павінны быць створаны кніжныя куткі, падабраны перыядычныя выданні ў адпаведнасці з узростам дзяцей.

Важнай часткай работы ў гэтым накірунку з’яўляецца ўзаемадзеянне з бацькамі, бо менавіта з адносін таты і мамы да роднай мовы ў дзіцяці фарміруюцца першыя ўражанні і першая любоў да яе, да таго месца, дзе ён нарадзіўся. Асноўнай задачай у азнаямленні бацькоў з нацыянальнай культурай з’яўляецца фарміраванне ў іх актыўнай сацыяльнай пазіцыі. З гэтай мэтай трэба анкетаваць бацькоў, праводзіць кансультацыі, бацькоўскія сходы, віктарыны, конкурсы, гутаркі, прыцягваць іх да ўдзелу ў народных святах. Знаёміць бацькоў з псіхолага-педагагічнымі асновамі засваення дашкольнікамі роднай мовы, са зместам праграмы развіцця беларускага маўлення дзяцей. Забяспечваць іх неабходнымі даступнымі метадычнымі матэрыяламі для навучання дзяцей беларускай мове ў сям’і.

Але, згадзіцеся, што фарміраванне беларускага маўлення дзяцей, яго якасць у вялікай меры залежыць усё ж ад выхавальніка, які сам любіць мову і ўмее на ёй размаўляць. Вы павінны садзейнічаць таму, каб розныя віды дзейнасці з дашкольнікамі садзейнічалі іх далучэнню да роднага слова, выхаванню патрэбы выкарыстоўваць беларускую мову ў розных абставінах жыцця.

Нельга вывучыць родную мову пад прымусам, яна павінна ўвайсці ў сэрца і думкі дзяцей непрыкметна, лёгка. А для гэтага нам усім неабходна спалучаць разнастайныя формы работы, якія б не прымушалі дзіця “завучыць”, а падштурхнулі да свядомага жадання запомніць новае слова, яскравы паэтычны радок, падзяліцца радасцю свайго адкрыцця з сябрамі, бацькамі.

Паважаныя бацькі! Давайце дапаможам нашым дзецям авалодаць беларускай мовай. Будзем выхоўваць дзяцей добрымі, разумнымі, дапытлівымі, цярплівымі і ўважлівымі да ўсяго. І адначасова абуджаць веру дзіцяці ў тое, што яно вырасце патрэбным на зямлі чалавекам.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Дробная маторыка - гэта разнавіднасць рухаў, у якіх удзельнічаюць дробныя мышцы. Гэтыя рухі не з'яўляюцца безумоўным рэфлексам, як хада, бег, скачкі і патрабуюць спецыяльнага развіцця.

Вучоныя і псіхолагі, якія займаюцца даследаваннямі галаўнога мозгу і псіхічнага развіцця дзяцей, даўно даказалі сувязь паміж маторыкай рукі і развіццём мовы.

Даследаванні айчынных фізіёлагаў пацвярджаюць сувязь развіцця рук з развіццём мозгу. Простыя рухі рук дапамагаюць зняць напружанне не толькі з саміх рук, але і з вуснаў, здымаюць стомленасць. Яны здольныя палепшыць вымаўленне многіх гукаў, а значыць - развіваць маўленне дзіцяці.

Дробная маторыка рук - гэта разнастайныя рухі пальчыкамі і далонямі.

Дробную маторыку рук развіваюць:

- розныя гульні з пальчыкамі, дзе неабходна выконваць тыя ці іншыя рухі ў пэўнай паслядоўнасці;

- гульні з дробнымі прадметамі, якія нязручна браць у руку;

- гульні, дзе патрабуецца нешта браць ці выцягваць, сціскаць-расціскаць, выліваць-наліваць, насыпаць-высыпаць, прапіхваць у адтуліны;

- маляванне алоўкамі, фламастарамі;

- зашпільванне і расшпільванне маланак, гузікаў, апрананне, распрананне.

Дробную маторыку рук развіваюць фізічныя практыкаванні (лажанне па лесвіцы, на спартыўным комплексе). Такія практыкаванні ўмацоўваюць далоні і пальцы дзіцяці, развіваюць мышцы.

Можна выкарыстоўваць практыкаванні для далоняў і пальцаў з грэцкімі гарэхамі. 

У карэкцыйнай практыцы можна выкарыстоўваць мяч, які з'яўляецца выдатным інструментам. Іх выбар досыць шырокі: у продажы маюцца мячы рознага колеру, памеру, якасці, на любы густ. Гульні з мячом развіваюць дробную і агульную маторыку, арыентціроўку ў прасторы, адцягваюць увагу дзіцяці ад маўленчага дэфекту, падахвочваюць да зносін, рэгулююць сілу і дакладнасць руху. Дапамагаюць нармалізаваць эмацыйна-валявую сферу, што асабліва важна для гіперузбуджаных дзяцей.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Хто сказаў, што ў дзяцей не бывае дыктантаў? Сапраўдны графічная дыктоўка па клетачках спадабаецца не толькі дзецям-дашкольнікам, але і школьнікам. Гэта цікавае заданне на ўважлівасць і ўменне адрозніваць напрамкі: направа-налева, уніз-уверх. Уся дыктоўка заключаецца ў маляванні кароценькіх ліній на звычайным сшыткавых аркушы ў клетачку. Пасля заканчэння на аркушы з'яўляецца фігурка. Гэта можа быць птушка, жывёла або які-небудзь іншы аб'ект. Фігурка з'явіцца, калі дыктоўка была выканана правільна і дзіця нідзе не памылілася.

Што ж такое графічны дыктант: забаўка ці навучанне?

Графічныя дыктоўкі накіраваны на:

* развіццё дробнай маторыкі;

* развіццё адвольнай увагі;

* развіццё каардынацыі рухаў;

* развіццё стрыманасці;

* развіццё прасторавага ўяўлення;

* пашырэнне слоўнікавага запасу;

* развіццё арфаграфічнай зоркасці.

Натуральна, графічныя дыктоўкі - гэта яшчэ і эфектыўная падрыхтоўка рукі да сшытка, да арыентавання па аркушы сшыткі. Простыя графічныя дыктоўкі выдатна дапамагаюць бацькам і настаўнікам прадухіліць многія складанасці на пачатковым этапе вучобы ў школе. Гэта безуважлівасць, няўменне сканцэнтравацца, няўседлівасць, арфаграфічная няўважлівасць.

Дзеці, як правіла, вельмі любяць маляваць па клетачках, гэта займальна і карысна. Гэты спосаб развіцця неабходных навыкаў - гульнявы на ўсе сто адсоткаў. Можна займацца графічнымі дыктоўкамі ў дарозе, у парку, на пляжы, на дачы. Гэта некалькі разнастаіць штодзённыя гульні і заняткі. Розныя графічныя дыктоўкі карыстаюцца асаблівай папулярнасцю ў дзяцей ва ўзросце 5-10 гадоў. Акрамя таго, што графічныя дыктоўкі карысныя, яны яшчэ і вельмі захапляюць дзяцей. Таксама іх можна зрабіць агульным сямейным заняткам-мяняцца ролямі з дзіцём, ладзіць спаборніцтвы. А можна пашырыць заданне: раскрыць малюнак, успомні верш, адгадай загадку аб гэтым аб'екце.

Што спатрэбіцца для заняткаў.

Вам спатрэбіцца сшытак у клетачку. Для малых дзяцей дашкольнага ўзросту добра, калі клетачка будзе буйней. Гэта дазваляе знізіць нагрузку на вочы. Таксама неабходны просты аловак і гумка, каб можна было сцерці ў выпадку памылкі.

Як праводзіць графічныя дыктоўкі.

Заданне па графічным не выканае загаду выглядаюць так: на лісце паперы ў клетачку ставіцца кропка і ад гэтай кропкі даецца заданне. Маляваць трэба па клетачках. Напрыклад, адна клетачка ўніз, адна клетачка направа, адна клетачка ўверх, адна клетачка налева. Павінен атрымацца квадрацік. Гэта самы просты прыклад графічнага дыктанта. З кожным разам заданне для дзіцяці павінна ўскладняцца. Перад напісаннем графічнай дыктоўкі з дзіцем варта паўтарыць, дзе знаходзіцца лева, а дзе права, верх і ніз. Вядома, многае залежыць ад узросту дзіцяці і яго здольнасцяў.

Працягласць заняткаў не павінна перавышаць 10-15 хвілін для дзяцей 5 гадоў, 15-20 хвілін для дзяцей 5-6 гадоў, 20-25 хвілін для дзяцей 6-7 гадоў. Але ў выпадку, калі малы захоплены, не перапыняйце яго, хай выканае заданне да канца.

Прасачыце за тым, як дзіця сядзіць, як трымае аловак, прывучайце адразу ўсё рабіць правільна. Калі ў малога праблемы з лікам, дапамагайце адлічыць клеткі ў сшытку.

Варыянты правядзення дыктоўкі:

1. Дзіцяці прапануюць паўтарыць у сшытку малюнак, які намаляваны на ўзоры.

2. Дарослы чалавек дыктуе пэўную паслядоўнасць рысачак, паказваючы колькасць клетачак і кірунак малявання. Дзіця ўсё выконвае на слых, затым накладвае свой малюнак на зыходны і параўноўвае вынік з узорам.

3. Дарослы пачынае дыктаваць графічны дыктант і калі атрымліваецца зразумелы малюнак, дзіця павінна самастойна яго працягнуць.

Дык што ж такое графічная дыктоўка? Гэта навучанне праз забаўку, прыемнае і карыснае правядзенне часу з дзецьмі і вядома незаменны памочнік у падрыхтоўцы дзіцяці да школы.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Усе мы неаднаразова чулі пра неабходнасць здаровага ладу жыцця, асабліва для дзяцей. Але што ўключаецца ў гэта паняцце, і як дзейнічаць, каб выхаваць сваё дзіця здаровым, з дзяцінства прывучыць яго да правільнага ладу жыцця? Пра гэта раскажа азбука здаровага ладу жыцця для дзяцей.

У здаровы лад жыцця дзіцяці абавязкова ўваходзяць наступныя складаемыя:

- правільнае і якаснае харчаванне;

- заняткі фізкультурай, спортам;

- раўнамернае спалучэнне разумовых і фізічных нагрузак;

- адэкватныя ўзросту эмацыйныя нагрузкі.

Здавалася б, у спісе няма нічога неверагоднага, аднак у нашай краіне амаль трэць першакласнікаў нельга назваць здаровымі, а да канца сярэдняй школы колькасць хворых дзяцей павялічваецца да 70%. Для сённяшняга школьніка не рэдкасцю з'яўляюцца праблемы са страўнікам, зрокам, апорна-рухальным апаратам.

Здаровыя дзеці - заслуга ў першую чаргу бацькоў. Харчаванне дзяцей у любым узросце павінна быць як мага больш разнастайным. Не забывайце аб належнай колькасці бялку, які змяшчаецца ў мясе, рыбе. Асаблівую ўвага надавайце гародніне, садавіне і сокам, асабліва ў халодны час года.

Вельмі важная частка здаровага ладу жыцця - заняткі спортам, актыўны лад жыцця.

Проста выдатна, калі ваша дзіця ад прыроды рухома, не лайце яго за няўседлівасць. Перавядзіце гэту ўласцівасць характару ў станоўчае рэчышча - запішыце дзіця на танцы або ў спартыўную секцыю.

Аднак значна часцей сучасныя дзеці пакутуюць ад недахопу фізічнай актыўнасці - штодзённыя заняткі, а дома тэлевізар ці камп'ютар. Наступствы такіх паводзінаў для дзіцяці ўжо ў дарослым жыцці – залішняя вага, артэрыяльная гіпертанія, атэрасклероз. Спіс можна працягваць даволі доўга, а вытокі яго ляжаць менавіта ў дзяцінстве.

Аб рашэнні гэтай праблемы як раз павінны паклапаціцца бацькі. У сучасных мегаполісах стадыён, спартыўная пляцоўка, ды і проста месца для гульняў на вуліцы не заўсёды даступныя для дзіцяці. Дзеці не маюць умоў для заняткаў спортам. Але прывучаць да фізічных нагрузак з самага нараджэння - па сілах аднаму з бацькоў, нават калі вы пачнеце проста з штодзённай зарадкі. А калі дзіця ходзіць у садок ці ў школу, гэтая задача часткова кладзецца і на выхавальнікаў і настаўнікаў.

Таксама звярніце ўвагу на працэдуры загартоўвання. Не абавязкова прымушаць дзіця маржаваць ці аблівацца ледзяной вадой. Для пачатку гуляйце з дзіцем на вуліцы як мага часцей. Апранайце дзіця, не абмяжоўваючы яго рухаў (асабліва ў зімовы час), каб яно змагло свабодна бегаць.

Звярніце ўвагу і на эмацыйны стан вашага дзіцяці. Дзіцячая псіхіка даволі непрадказальная, і часам выкідае «фокусы», пераходзячыя потым у праблемы з неўралогіяй і з фізічным станам у цэлым. Памятаеце аб тым, што няма нічога страшней для дзіцяці, калі бацькі сварацца і крычаць. Калі вы не можаце ўтрымацца ад высвятлення адносін, у крайнім выпадку, адпраўце дзіця пагуляць у двор або ў госці. У любым выпадку, не вылівайце ўласны стрэс і агрэсію на яго. Прыемны псіхалагічны клімат і цёплыя адносіны ў сям'і - гэта вялікі ўклад у здароўе вашага дзіцяці.

У сучасным грамадстве эмацыйныя нагрузкі вялікія нават для дарослага чалавека. Што ўжо казаць пра маленькае дзіця? Колькасць інфармацыі, якая атрымліваецца дзецьмі ў садку, школе, па тэлевізары пастаянна павялічваецца. На дзяцей абвальваецца мноства навучальных дысцыплін. Або бацькам так хочацца, каб дзіця яшчэ і спявала, і танцавала, і плавала або ведала ў дасканаласці англійскую мову. Усё гэта патрабуе дадатковага часу, намаганняў. Не чакайце ад дзіцяці немагчымага, спыніцеся на адной-дзвюх гуртках і дайце яму самому выбіраць заняткі ў сваім будучым жыцці. Ваша задача - зрабіць дзіця шчаслівым. А для гэтага навучыце яго быць здаровым. Надавайце як мага больш увагі свайму дзіцяці, расказвайце пра сябе, сваё жыццё, падавайце добры прыклад. Азбуку здаровага ладу жыцця для дзяцей вы зможаце ўжыць з карысцю для свайго дзіцяці. Не аддзяляйце здаровы лад жыцця дзіцяці ад здаровага ладу жыцця дарослага, бо толькі ў здаровай сям'і выхоўваецца здаровы чалавек.

https://sadedki.schools.by/pages/zdorobraz

Тры смяротна небяспечных для вашага дзіцяці месца ў машыне і адзінае бяспечнае:

1. Пярэдняе сядзенне - самае небяспечнае месца ў машыне. Справа ў тым, што ўсе сучасныя легкавыя аўтамабілі забяспечаныя падушкамі бяспекі, якія прызначаны для дарослага чалавека. Калі здарыцца аварыя, дзіця атрымае сур'ёзную траўму або загіне, прыціснутае падушкай бяспекі, нават калі яно будзе ў аўтакрэсле або на руках у дарослага. Наогул, у большасці краін свету строга забаронена перавозіць дзяцей на каленях.

2. Яшчэ адна небяспечная для жыцця малога памылка - дзіця знаходзіцца на заднім сядзенні, не прышпіленае рамнём бяспекі. Дастаткова, каб адбылося нязначнае сутыкненне, і малое ўляціць у лабавое шкло. Шанцу выратавацца ў маленькага чалавечка практычна няма.

3. Калі дзіця сядзіць на заднім крэсле аўтамабіля і прышпілены рамнём бяспекі, а побач з ім дарослы не прышпілены, то пры аварыі дарослы можа прыціснуць дзіця.

4. Аўтакрэсла - адзінае бяспечнае для дзіцяці месца ў аўтамабілі. Дзеці, якія не дасягнулі дванаццаці гадоў, могуць перавозіцца ў машыне толькі ў адмысловым дзіцячым аўтамабільным крэсле. Яно ўсталёўваецца выключна на задняе сядзенне і мацуецца адмысловымі фіксатарамі да пстрычкі, а таксама рамянямі бяспекі.

Аднак наяўнасць у аўтамабілі дзіцячага крэсла - гэта яшчэ не панацэя ад няшчасных выпадкаў з вашым дзіцём. Як паказваюць даследаванні замежных спецыялістаў, каля 90% аўтакрэсел усталёўваюцца няправільна. А гэта значыць, што дзевяць дзіцячых жыццяў з дзесяці падвергнуты небяспекі. Прычына таму - нядбайнасць бацькоў. Купіўшы дзіцячае аўтамабільнае крэсла, яны мяркуюць, што ўжо зрабілі дастаткова для таго, каб іх дзеці былі ў поўнай бяспецы. Часцяком дарослым лянота ўважліва прачытаць і разабрацца з усімі пунктамі інструкцыі па эксплуатацыі аўтакрэсла. Ёсць і такія бацькі, якія ў пагоні сэканоміць, купляюць танныя крэслы, да якіх прыкладаюцца недакладныя і няпоўныя інструкцыі. Каб не турбаваць лішні раз дзіця, яго бацькі могуць свядома спрасціць працэдуру ўстаноўкі аўтакрэсла. Увогуле, спосабаў занядбаць правіламі перавозкі дзяцей у аўтамабілі вялікае мноства. Але ўсе яны багатыя наступствамі.

Правілы перавозкі дзяцей у аўтамабілі вызначаюць, што найлепшае месца для аўтакрэсла - гэта месца пасярэдзіне задняга сядзення машыны. Праверце, каб дзіцячае аўтамабільнае крэсла было надзейна ўстаноўлена і не калыхалася. Перамяшчацца налева і направа яно можа ўсяго на некалькі сантыметраў.

Аўтамабільнае крэсла трэба фіксаваць рамянямі бяспекі. Калі іх даўжыня недастатковая, то трэба замяніць рамяні бяспекі падыходнымі. Сачыце за тым, каб падчас прышпільвання дзіцяці рамянямі, яны не былі перакручаны.

Дзіцячае аўтамабільнае крэсла павінна быць зручным для малога. Існуе некалькі тыпаў аўтакрэсел, кожнае і якіх прызначана для дзіцяці пэўнага ўзросту, росту і вагі.

Дзіцяці да аднаго года трэба размяшчаць спінай па руху. Справа ў тым, што ў такім узросце малы яшчэ не можа рэгуляваць сілу руху сваёй галавы, таму нават пры невялікім тармажэнні, ён лёгка можа траўміравацца. Калі вы адправіліся з дзіцем у працяглую паездку, то па магчымасці спыняйцеся кожныя паўгадзіны - гадзіну і давайце адпачыць маляню, вызваляючы яго з аўтакрэсла.

Дзяцей ад года да трох гадоў трэба прышпільваць рамянямі, якія ляжаць крыху вышэй плячэй. Сачыце, каб рэмень не спаўзаў на вобласць шыі, інакш дзіця можа задыхнуцца.

Акрамя таго, бацькам трэба прытрымлівацца яшчэ некалькіх правіл перавозкі дзяцей у аўтамабілі:

• На кожнага малога - асобнае месца ў машыне.

• Усе пасажыры аўтамабіля павінны быць прышпіленыя.

• Усе цвёрдыя і цяжкія прадметы ў салоне машыны павінны быць замацаваныя.

• У час паездкі ў аўтамабілі нельга даваць дзецям цвёрдыя цацкі.

Адпраўляючыся з дзіцем за мяжу, памятаеце, што ў кожнай краіне свету дзейнічаюць свае правілы па перавозцы дзяцей у аўтамабілі. Таму загадзя азнаёмцеся з гэтымі правіламі.

Выконваючы ўсе вышэйпералічаныя правілы перавозкі дзяцей у аўтамабілі, вы зробіце бяспечным жыццё вашага дзіцяці.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Грып - гэта цяжкае вострае інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца выяўленым таксікозам, катаральнымі з'явамі і паразай бронх. Грып, сімптомы якога ўзнікаюць у людзей незалежна ад іх узросту і полу, штогод выяўляецца ў выглядзе эпідэміі, часцей у халодную пару года, пры гэтым хварэюць прыкладна 15% насельніцтва планеты.

Вірус лёгка падхапіць у любым месцы - на прагулцы, у транспарце, у дзіцячым садзе. Што рабіць? Як зберагчы дзіця ад прастуды?

Як умацаваць імунітэт дзіцяці? Існуе некалькі простых правіл, якія дапамогуць пазбегнуць захворванняў і якія неабходна абмеркаваць з дзіцём.

Правіла першае: У дзіцяці павінны быць чыстыя рукі. Самы просты і эфектыўны спосаб абараніць дзіця ад інфекцый - нагадваць яму мыць рукі. Мыць рукі неабходна рэгулярна. Зараз ачысціць далонькі можна не толькі з дапамогай вады і мыла, але і пры дапамозе адмысловых геляў і вадкасцяў. Самае важнае правіла: мыць рукі пасля прыбіральні і перад кожнай ежай. Растлумачце дзіцяці аб тым, што нельга церці вочы і дакранацца да носа бруднымі рукамі. Так ён можа занесці інфекцыю наўпрост у кроў праз слізістую.

Правіла другое: Вучыце дзіця чхаць. А дакладней: вучыце лавіць “чых”. Гэта трэба рабіць не толькі для таго, каб не заразіць іншых, але і для таго, каб мікробы не лёталі ў паветры. Праз чханне інфекцыя распаўсюджваецца хутчэй за ўсё. Таму яе так важна “перахапіць” з дапамогай насоўкі. Калі часу на выхватвання насоўкі няма, то можна прыкрыць рот рукавом або далонямі. Не забудзьцеся нагадаць дзіцяці пасля чхання памыць рукі. Тое ж самае варта рабіць калі дзіця кашляе.

Правіла трэцяе: Не давайце дзіцяці дзяліцца ежай і напоямі. Дзяліцца з сябрам - выдатна, але ў сезон інфекцый, лепш не “адкусіць”, а разламаць бутэрброд ці шакаладку.

Правіла чацвёртае: Сачыце за тым, каб харчаванне дзіцяці было правільным. Калі ў рацыён дзіцяці ўваходзяць садавіна і гародніна, калі дзіця атрымлівае дастатковую колькасць вітаміна С, то лічыце, у Вас ёсць 50% гарантыя таго, што вірус абыдзе бокам.

Правіла пятае: Сачыце за тым, каб дзіця штодня займаўся фізічнымі практыкаваннямі. Фізічная актыўнасць умацоўвае арганізм, выбудоўваючы дадатковыя ахоўныя “сцены”.

Правіла шостае: Стварыце здаровую атмасферу (у прамым і пераносным сэнсах). Хай у паветры адчуваецца пах эфірныя алеяў, якія валодаюць процівірусным эфектам. Вялікая колькасць такіх карысных алеяў змяшчае часнок.

Правіла сёмае: Дазваляйце дзіцяці адпачываць. Імунітэт скардзіцца, калі дзіця не высыпаецца, або калі яго жыццё распісана па хвілінах: з садка на курсы, з курсаў дадому - рабіць хатняе заданне і г. д.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Бацькі ведаюць, што дзецям падабаецца гуляць, заахвочваюць іх самастойныя гульні, купляюць цацкі. Але не ўсе пры гэтым задумваюцца, якое выхаваўчае значэнне дзіцячых гульняў. Яны лічаць, што гульня служыць для забавы, для забаўкі дзіцяці. Іншыя бачаць у ёй адзін са сродкаў адцягнення ад свавольстваў, капрызаў, запаўненне гульнямі вольнага часу, каб быў пры справе.

Тыя ж бацькі, якія ўвесь час гуляюць з дзецьмі, назіраюць за гульнёй, шануюць яе, як адзін з важных сродкаў выхавання.

Для дзіцяці дашкольнага ўзросту гульня з'яўляецца вядучай дзейнасцю, у якой праходзіць яго псіхічнае развіццё, фарміруецца асоба ў цэлым.

З назапашваннем жыццёвага вопыту, пад уплывам навучання, выхавання - гульні дзяцей становяцца больш змястоўнымі, разнастайнымі па сюжэтах, тэматыцы, па колькасці выкананых роляў, удзельнікаў гульні. У гульнях дзіця пачынае адлюстроўваць не толькі побыт сям'і, факты, якія непасрэдна ўспрымаюцца ім, але і выявы герояў прачытаных яму казак, апавяданняў, якія яму трэба стварыць па ўяўленні.

Аднак без кіраўніцтва з боку дарослых дзеці нават старэйшага дашкольнага ўзросту не заўсёды ўмеюць гуляць. Яны слаба валодаюць уменнямі прымяняць існуючыя веды, не ўмеюць фантазіраваць, іншыя, умеючы гуляць самастойна, не валодаюць арганізатарскімі здольнасцямі.

Ім цяжка дамовіцца з партнёрамі, дзейнічаць разам. Хтосьці са старэйшых членаў сям'і, уключаючыся ў гульню, можа стаць сувязным звяном паміж дзецьмі, вучыць іх гуляць разам. Партнёры-арганізатары таксама могуць гуляць разам.

Сумесныя гульні бацькоў з дзецьмі духоўна і эмацыйна ўзбагачаюць дзяцей, задавальняюць патрэбу ў зносінах з блізкімі людзьмі, умацоўваюць веру ў свае сілы.

Аўтарытэт бацькі і маці, якія ўсё ведаюць і ўмеюць, расце ў вачах дзяцей, а з ім расце каханне і адданасць да блізкіх. Добра, калі дзіця ўмее самастойна прыдумваць гульню, падабраць патрэбны гульнявы матэрыял, пабудаваць план гульні, можа дамовіцца з партнёрам па гульне ці здолее прыняць яго задуму і сумесна выконваць задуманае. Тады можна казаць пра ўменне дашкольніка гуляць. Але і гэтыя дзеці патрабуюць увагі і сур'ёзнага стаўлення да сваіх гульняў. Ім бывае неабходна параіцца з маці, бацькам, бабуляй, старэйшым брата, сястрой. У ходзе гульні, спытаць, удакладніць, атрымаць адабрэнне сваіх учынкаў.

Малодшыя дашкольнікі 2-4 гадоў не толькі не ўмеюць гуляць разам, яны не ўмеюць гуляць самастойна. Дзіця звычайна бязмэтна возіць узад-наперад машыну, не знаходзячы ёй большага ўжывання, яно яе хутка кідае, патрабуе новую цацку. Самастойнасць у гульні фарміруецца паступова, у працэсе гульнявых зносін з дарослымі, са старэйшымі дзецьмі, з аднагодкамі. Развіццё самастойнасці шмат у чым залежыць ад таго, як арганізавана жыццё дзіцяці ў гульні. Чакаць, пакуль яно само пачне гуляць самастойна - значыць загадзя тармазіць развіццё дзіцячай асобы.

Адным з важных педагагічных умоў, якія садзейнічаюць развіццю гульні маленькага дзіцяці, з'яўляецца падбор цацак па ўзросту. Разам з тым цацкі, якія падабаюцца дарослым, не заўсёды надаюць выхаваўчае значэнне для дзяцей. Часам простая скрынка з-пад абутку больш каштоўная за любую завадную цацку. Скрынка можа быць прычэпам для машыны, у якой можна перавозіць кубікі, салдат, цаглінкі, або пераўтварыць скрынку ў каляску для лялек.

Старэйшыя дашкольнікі цэняць цацкі, зробленыя рукамі бацькоў. Дзецям пастаянна неабходна мець пад рукамі кавалачкі футра, тканіны, кардона, дроту, дрэва. З іх дзеці майструюць цацкі, якія адсутнічаюць, перабудоўваюць, дапаўняюць, што, несумненна, пашырае гульнявыя магчымасці дзяцей, фантазію, фарміруе працоўныя навыкі.

У гульнявым кутку дзіцяці павінны быць розныя цацкі: сюжэтна-вобразныя (якія паказваюць людзей, жывёл, прадметы працы, побыту, транспарт і інш.), рухальныя (розныя каталкі, калыскі, мячы, скакалкі, спартыўныя цацкі), будаўнічыя наборы, дыдактычныя (разнастайныя вежы, матрошкі, настольныя гульні).

Набываючы цацку, важна звяртаць увагу не толькі на навізну, прывабнасць, кошт, але і на педагагічную мэтазгоднасць. Перш чым зрабіць чарговую пакупку, нядрэнна пагаварыць з сынам ці дачкой пра тое, якая цацка яму патрэбна і для якой гульні. Часта дзяўчынкі гуляюць толькі з лялькамі, таму часта яны пазбаўленыя радасці гуляць у такія гульні, у якіх фарміруецца кемлівасць, знаходлівасць, творчыя здольнасці. Дзяўчынкі з лялькамі гуляюць або ў адзіночку, або толькі з дзяўчынкамі. З хлопчыкамі ў іх няма агульных інтарэсаў і няма перадумоў для ўзнікнення сяброўскіх узаемаадносін паміж дзецьмі. Хлопчыкі звычайна гуляюць з машынамі, з дзіцячай зброяй. Такія цацкі таксама абмяжоўваюць круг зносін з дзяўчынкамі. Лепш, калі мы – дарослыя, не будзем дзяліць цацкі на «дзявочыя» і на «хлапчуковыя».

Калі хлопчык не гуляе з лялькай, яму можна набыць мішку, ляльку ў вобразе хлопчыка, матроса, Бураціна, Чабурашкі. Важна, каб дзіця атрымала магчымасць клапаціцца пра кагосьці. Мяккія цацкі, якія паказваюць людзей і жывёл, радуюць дзяцей сваім прывабным выглядам, выклікаюць станоўчыя эмоцыі, жаданне гуляць з імі, асабліва калі дарослыя з ранніх гадоў прывучаюць берагчы цацкі, захоўваць іх ахайны выгляд. Гэтыя цацкі аказваюцца першымі памочнікамі дзяцей у набыцці вопыту зносін з навакольнымі дзецьмі і дарослымі. Калі ў дзіцяці няма сясцёр і братоў, то цацкі фактычна з'яўляюцца яго партнёрамі па гульнях, з якімі яно дзеліць свае нягоды і радасці. Гульні з будаўнічым матэрыялам развіваюць у дзяцей пачуццё формы, прасторы, колеру, уяўленне, канструктыўныя здольнасці.

Часам дарослым трэба дапамагчы так пабудаваць тую ці іншую пабудову, разам падумаць, якія дэталі патрэбныя, якога колеру, як замацаваць, чым дапоўніць канструкцыі, якія адсутнічаюць, як выкарыстоўваць пабудову ў гульні.

Гульні: лато, даміно, парныя карцінкі, адкрываюць перад дзецьмі магчымасць атрымліваць задавальненне ад гульні, развіваюць памяць, увагу, назіральнасць, вакамер, дробныя мышцы рук, вучаць вытрымцы, цярпенню.

Такія гульні маюць арганізуючае ўдзеянне, паколькі прапануюць строга выконваць правілы. Цікава гуляць у такія гульні з усёй сям'ёй, каб усе партнёры былі роўнымі ў правілах гульні. Дзіця таксама прывыкае да таго, што яму трэба гуляць, выконваючы правілы, спасцігаючы іх сэнс.

Вельмі каштоўнымі з’яўляюцца гульні дзяцей з тэатралізаванымі цацкамі. Яны прывабныя сваім яркім знешнім выглядам, уменнем «размаўляць».

Выраб усёй сям'ёй плоскіх фігур з кардона, іншых матэрыялаў даюць магчымасць дзецям самастойна разыграць знаёмыя творы мастацкай літаратуры, прыдумляць казкі.

Удзел дарослых у гульнях дзяцей можа быць розным. Калі дзіцяці толькі што купілі цацку, і но ведае, як ёй гуляць, лепш даць яму магчымасць дзейнічаць самастойна. Але хутка вопыт дзіцяці высільваецца. Цацка становіцца не цікавай. Тут патрэбна дапамога старэйшых, падказаць новае гульнявое дзеянне, паказаць іх, прапанаваць дадатковы гульнявы матэрыял да існуючай гульні.

Калі ў дашкольніка, асабліва ў маленькага, ёсць гульнявы куток, то час ад часу яму варта дазваляць гуляць у пакоі, дзе збіраецца вечарамі сям'я, у кухні, у пакоі бабулі, дзе новая абстаноўка, дзе ўсё цікава. Новая абстаноўка нараджае новыя гульнявыя дзеянні, сюжэты.

Дзеці вельмі рады хвілінам, якія падарылі ім бацькі ў гульні. Чым больш выпадае дарагіх хвілін у зносінах з блізкімі яму людзьмі, тым больш агульных інтарэсаў, любові паміж імі ў далейшым.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Паважаныя бацькі! Чым раней вы растлумачыце дзіцяці правілы бяспечных паводзін на вуліцы, тым верагодней, што яно не забудзе навуку і зможа пры неабходнасці правільна скарыстацца гэтымі ўрокамі. Ваша задача - навучыць дзіця правільна паводзіць сябе ў экстрэмальнай абстаноўцы.

Двор без небяспекі

Сучасныя дзеткі пачынаюць гуляць без суправаджэння бацькоў значна пазней, чым мы самыя ў часы свайго дзяцінства. Але рыхтаваць дзіця да самастойных гульняў на вуліцы трэба загадзя. Так, шпацыруючы разам з малым абыдзіце ўвесь двор і звярніце ўвагу на самыя небяспечныя месцы: люкі, падвалы, будаўнічыя пляцоўкі. Важна не проста сказаць: «Сюды хадзіць нельга! Гэта небяспечна!» Трэба растлумачыць зразумела, чаму менавіта нельга: у люк можна зваліцца, дзверы склепа можа хто-небудзь зачыніць, і тады дзіця застанецца там, у зняволенні (калі дзіця замкнулі ў падполлі не трэба крычаць і плакаць, лепш з усіх сіл стукаць у дзверы - так хутчэй хто-небудзь пачуе і прыйдзе на дапамогу).

Вялікую небяспеку могуць уяўляць нават прыпаркаваныя каля дома машыны. Звычайна, дзеці выразна засвойваюць, што з рухомымі машынамі трэба быць вельмі асцярожнымі. А вось стаячы аўтамабіль не выклікае ў іх турботы. Раскажыце дзіцяці, што аўтамабіль можа раптам паехаць, і кіроўца не заўважыць дзіця, якое, гуляючы ў хованкі, схавалася за багажнікам. Таму, нельга бегаць, і тым больш хавацца вакол машын, а калі пад машыну закаціўся мячык, трэба звярнуцца па дапамогу да дарослых.

Дзеці любяць гуляць у бальніцу, краму ці «варыць» для лялек абеды на цацачнай пліце. Для гэтага яны рвуць расліны, якія растуць паблізу (траву, кветкі, лісце), збіраюць насенне. Дзіця можа паспрабаваць прыгатаванае «лекі» або лялечны «суп» на густ. Але не ўсе расліны бяскрыўдныя, як можа здацца. Напрыклад, у клешчавіны, якую ў апошнія гады запар і побач вырошчваюць ля пад'ездаў дамоў (у народзе яго называюць «пальмай»), смяротна атрутныя насенне. Дзіцяці досыць праглынуць 2-3 семечка, каб атрымаць сур'ёзнае атручванне. Абавязкова тлумачце дзіцяці, што ніякія расліны, ягады і насенне, сарваныя на вуліцы нельга браць у рот. А для гульні лепш выкарыстоўваць бяскрыўдныя і добра знаёмыя расліны, напрыклад дзьмухавец, рабіну.

Гуляючы з дзіцем у двары, вы павінны быць цвёрда ўпэўненыя, што вакол няма адкрытых каналізацыйных люкаў. Статыстыка бязлітасная: сотні дзяцей гінуць і атрымліваюць траўмы менавіта па гэтай прычыне. І тут не дапамогуць ніякія засцярогі «глядзець пад ногі» і «не наступаць». У рызыцы рухомай гульні дзіця можа проста не заўважыць небяспеку. Таму, не спадзявайцеся на камунальныя службы, а бярыце ініцыятыву ў свае рукі: праводзьце з іншымі бацькамі перыядычную рэвізію і зачыняйце люкі дошкамі.

Правілы экіпіроўкі

Апранаючы дзіця на прагулку, правядзіце рэвізію адзення. Лепш, каб яно было без шнуркоў, якімі можна зачапіцца. Пажадана, каб абутак шчыльна фіксаваўся на назе і не «слізгаўся». Гэта зробіць гульні дзіцяці больш бяспечнымі.

Жыццё на дзіцячай пляцоўцы

Як добра, што ў дварах ёсць дзіцячыя пляцоўкі з арэлямі! І як адначасова дрэнна, што яны ёсць! Сучасныя цяжкія жалезныя канструкцыі валодаюць сапраўды разбуральнай сілай. І калі такія арэлі на вялікай хуткасці ўдараць дзіця, гэта можа скончыцца жаласна. Небяспека чакае не толькі маленькіх хлапчукоў і дзяўчынак, якія падабраліся блізка да арэляў, пакуль іх мамы захоплена размаўляюць на лаўцы, але і старэйшых дзяцей, якія часам не могуць правільна ацаніць бяспечную адлегласць. Таму, вы дакладна павінны растлумачыць дзіцяці, што падыходзіць да арэляў можна толькі збоку, а абыходзіць іх - на вялікай адлегласці. Садзіцца і злазіць трэба толькі тады, калі арэлі спыненыя, і ні ў якім разе нельга з іх скакаць. Раскажыце пра тое, да чаго могуць прывесці парушэнні гэтых правілаў.

Кожнае дзіця ведае, што лесвічкі, турнікі, рукаходы, адным словам, спартыўныя снарады - штука вельмі цікавая і вясёлая. Яны развіваюць спрыт, каардынацыю рухаў. І мама не будзе забараняць удосталь палазіць і павісець на іх. Вядома пры ўмове, што дзіця будзе рабіць усё гэта з належнай асцярогай.

Перш за ўсё, звярніце ўвагу на пакрыццё спартыўнай дзіцячай пляцоўкі. Калі гэта пясок, трава - смела адпускайце туды малога. Калі ж пляцоўка забетаніравана або заасфальтавана, лепш пашукаць іншае месца для гульняў. Навучыце дзіця правільна саскокваць з лесвічкі або турніка. Калі дзіця разгойдваецца на перакладзіне, скакаць трэба ў той момант, калі цела пачынае рух назад. Інакш можна лёгка ўпасці.

Галоўнае, што павінны памятаць бацькі - ні пры якіх абставінах не пакідаць дзіця без нагляду. Абараніць сябе і сваіх дзяцей ад многіх праблем, якімі можа сутыкнуцца сям'я, можна пры ўмове пастаяннага клопату пра бяспеку.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І.З.

Яшчэ ў далёкай старажытнасці людзі здабывалі агонь, прыручалі жывёл, навучыліся апрацоўваць зямлю, вырошчваць ураджай, будаваць масты, вадзіць па вадзе караблі… Буйнейшымі перамогамі чалавечага розуму ў пазнейшыя часы сталі паравая машына, электрычнасць, радыё, самалёты. А яшчэ пазней вялікім цудам з’явіліся штучныя спадарожнікі Зямлі, касмічныя караблі і выхад чалавека ў космас…

Але ўсё гэта стала магчымым, бадай, таму, што ў людзей даўным-даўно з’явілася мова. Менавіта яна вывела чалавека ў свет розуму.

Мова... Наша родная мова... Колькі мілагучнасці, таемнасці ў гэтым слове. Залатыя лісцікі на дрэвах, кожная птушка, кожная кветка і, канешне, чалавек — усе маюць сваю мову. «Самы найвялікшы і бясспрэчны закон жыцця — гэта людская мова, праз якую чалавек стаў вышэй за ўсіх істот пад сонцам», — пісаў знакаміты Янка Купала. Сапраўды, чалавечую мову нельга параўнаць з мовай птушак, жывёл, раслін. Яна з'яўляецца больш прыгожай, мілагучнай, дзякуючы ёй людзі размаўляюць, вучацца, дасягаюць сваёй мэты. Роднае слова з’яўляецца адным з самых вялікіх здабыткаў кожнага народа. Родная мова з’яўляецца формай існавання і захавання народных традыцый, звычаяў, духоўных скарбаў, спосабам і сродкам развіцця нацыянальнай культуры.

Але нашу родную мову трэба аберагаць, трэба не саромецца яе. Памятаеце, як у далёкія часы пакутавалі людзі, якім трэба было адрачыся ад роднай мовы, ад Радзімы. Цяпер мы павінны адстойваць свае нацыянальныя інтарэсы.

Развіццё маўлення дашкольнікаў праз розныя віды дзейнасці

Праблема маўленчага развіцця дзяцей дашкольнага ўзросту заўсёды была і застаецца ў зоне асаблівай увагі педагогаў. Гэта тлумачыцца тым, што маўленне ўваходзіць ва ўсе віды дзейнасці.

Развіццё маўлення і камунікатыўная дзейнасць. Маўленне выконвае важнейшыя сацыяльныя функцыі: дапамагае дзіцяці ўсталёўваць сувязі з навакольнымі людзьмі, вызначае і рэгулюе нормы паводзін у грамадстве, што з'яўляецца вырашальнай умовай для развіцця асобы. У гэтым нам дапамогуць гульні, накіраваныя на развіццё навыкаў зносін «Хто да нас прыйшоў?», «Назаві сваё імя», «Мяч па крузе», «Цягнік дружбы», «Пракаці мяч і назаві», «Знайдзі сабе пару», «Павітайся!", "Трэба рабіць так!», «Падары ўсмешку сябру», «Пазнай па голасе».

Працоўная дзейнасць. Праз працоўную дзейнасць развіваюцца навыкі дыялагічнай мовы, стымулююцца актыўныя выказванні дзяцей, фарміруецца добразычлівае стаўленне да аднагодкаў, уменне працаваць у пары. Гэтыя задачы вырашаюцца ў працэсе дзяжурстваў, назіранняў, працоўных даручэнняў, падчас рэжымных момантаў і інш.

Пазнавальна-даследчая дзейнасць. Развіваць мову дзіцяці, не ўключаючы яе ў пазнавальна-даследчую дзейнасць немагчыма, бо гаворка суправаджае і ўдасканальвае пазнавальную дзейнасць дзяцей. У працэсе пазнавальна-даследчай дзейнасці вырашаюцца наступныя задачы:

- спрыяць узбагачэнню актыўнага слоўніка дзяцей праз пазнавальна-даследчую дзейнасць;

- стварыць умовы, якія спрыяюць выяўленню і падтрыманню інтарэсаў у дзяцей, праявы самастойнасці ў іх пазнавальна-маўленчым развіцці;

- падтрымліваць умовы для развіцця пазнавальна-маўленчых працэсаў дашкольнікаў ва ўсіх відах дзейнасці;

- прыцягнуць бацькоў да сумеснай з дзецьмі даследчай, прадуктыўнай дзейнасці, якая спрыяе ўзнікненню маўленчай актыўнасці.

Прадуктыўная (мастацкая) дзейнасць. Развівае разуменне маўлення, вучыць выконваць інструкцыі. Пасля заняткаў, напрыклад, па маляванні, можна абгаварыць работу, апісаць яе, прыдумаць расказ аб аб'екце.

Музычная дзейнасць. Асабліва вялікую ролю ў развіццё мовы іграе навучанне спевам. Умоўна, навучанне спевам праходзіць з трох бакоў, гэта праца над дыханнем, праца над дыкцыяй і пастаноўкай голасу.

Успрыманне мастацкай літаратуры, чытанне мастацкай літаратуры і народнага фальклору, развучванне вершаў, пераказ, драматызацыі казак і г.д. фарміруюць уменне чуць, разумець гаворку, узбагачаюць слоўнікавы запас, развіваюць маналагічную гаворку і яе інтанацыйны бок.

Гульнявая дзейнасць.

Сюжэтна-ролевыя гульні. Тут дзіця выкарыстоўвае выразныя сродкі маўлення (інтанацыя, гучнасць, тэмп, эмацыйная афарбаванасць, гукаперайманне і інш.). Яно вучыцца планаваць задуму гульні, развіваць яе, прыдумляць далейшы ход падзей.

У тэатралізаваных гульнях, дзеці разыгрываюць сюжэты і бяруць на сябе ролі з літаратурных твораў, казак, мультфільмаў і інш. Тэатралізаваныя гульні спрыяюць больш глыбокаму разуменню сэнсу, абгульваюць творы і актывізуюць гаворку дзяцей.

У працэсе будаўніча-канструктыўных гульняў, дзеці вучацца назіраць, адрозніваць, параўноўваць, запамінаць і прайграваць прыёмы будаўніцтва, засяроджваць увагу на паслядоўнасці дзеянняў.

Дыдактычныя гульні займаюць асабліва важнае месца ў гэтай працы, паколькі, абавязковым элементам у іх з'яўляецца пазнавальны змест і разумовыя задачы. У працэсе гэтых гульняў развіваецца гаворка дзяцей у залежнасці ад накіраванасці самой гульні.

Гульні-эксперыменты - адмысловая група гульняў, якія вельмі эфектыўныя ў вырашэнні пазнавальна-маўленчых задач, а таксама цікавыя і займальныя для дзяцей. У выніку засваення дзецьмі прычынна-следчых сувезяў узбагачаецца слоўнікавы запас дзяцей, паляпшаецца граматычны лад, развіваецца звязнае маўленне.

Развіваць маўленне дзіцяці, не ўключаючы яго ў якую-небудзь дзейнасць, немагчыма!

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

«Гульня мае ў жыцці дзіцяці такое ж значэнне, як у дарослага - дзейнасць, праца, служба. Які дзіця ў гульні, такі шмат у чым ён будзе ў працы, калі вырасце. Таму выхаванне будучага дзеяча адбываецца, перш за ўсё, у гульні»

А. С. Макаранка

Дзеці самі могуць прыдумаць творчую гульню. Тэмы гэтых гульняў самыя розныя. Дзеці перадаюць у сваёй гульні прадаўцоў, маму і тату, паліцэйскіх, лекараў, і г.д. У гэтых гульнях часцей за ўсё дзеці паказваюць адносіны паміж людзьмі - клопат маці, ласкавае абыходжанне бабулі і іншых членаў сям'і, паводзіны дзяцей. Вось дзяўчынкі гуляюць у «дочкі-маці». Адна звяртаецца са сваёй «дачкой» ласкава, уважліва, спакойна. Іншая «мама» звяртаецца да "дачкі" вельмі строга: лае за непаслухмянасць, часта карае. Зразумела, што паводзіны гэтых дзяўчынак у гульні - гэта люстэрка паміж бацькамі і дзецьмі ў іх сем'ях. Часта па гульнях дзяцей можна сказаць пра адносіны не толькі дзяцей і бацькоў, але і іншых членаў сям'і: бабулі, дзядулі і г.д. Велізарнае месца ў творчых гульнях займае перадача працы дарослых: дзеці гуляюць у кухара, цырульніка, медсястру, з вялікім гонарам гуляюць у адважных воінаў.

Аднак бацькам важна памятаць, што без знаёмства з навакольным светам, без чытання кніг, апавяданняў, казак, вершаў - іх гульні будуць не насычанымі. Бедныя па зместу гульні - не будуць развіваць дзіця ні фізічна, ні маральна, ні разумова. У гульнях дзеці раскрываюць свой характар, свае адносіны да навакольнага свету.

З 5 гадоў у дзяцей у сувязі з ростам і пашырэннем далягляду сюжэт сюжэтна - ролевых гульняў папаўняецца вельмі імкліва. Яны прыдумляюць больш складаныя сюжэты. Дзеці пяці гадоў умеюць зрабіць патрэбную пабудову, знаходзяць рознае прымяненне цацкам. Іх маўленне ўжо развітае, яны могуць адлюстроўваць розныя сцэнкі, кажучы за дзеючых асоб. Яны лёгка ператвараюцца ў тату і маму, у пасажыра і ў машыніста. Дзіця выкарыстоўвае цацкі і розныя прадметы, якія спрыяюць стварэнню вобразаў. Сюжэтныя цацкі (лялька, посуд, аўтамабіль і інш.) падштурхоўваюць дзіця на пэўныя гульні. Напрыклад: на коніку можна ездзіць верхам, вазіць грузы і г.д... У посудзе - рыхтаваць ежу або частаваць з яе гарбатай ляльку і г.д… Кубікі і цаглінкі можна выкарыстоўваць, як прадметы намеснікі: хлеб, пірожнае ці стол, крэсла. Дарослыя павінны ўважліва ставіцца да гульнявога задуму дзіцяці. У творчых гульнях дзеці не толькі адлюстроўваюць назапашаны вопыт, але і паглыбляюць свае ўяўленні аб адлюстроўваемых падзеях, аб жыцці. Дзіця спазнае свет у працэсе дзейнасці. У канкрэтных дзеяннях, звязаных з выкананнем ролі, дзіця звяртае ўвагу на шматлікія бакі жыцця, якія ён без гульні і не заўважыў бы.

Пры дапамозе бацькоў і выхавальнікаў інтарэсы дзяцей становяцца ўсё больш устойлівымі і мэтанакіраванымі, іх гульні працягваюцца нашмат даўжэй, узбагачаючыся сюжэтамі і даючы прастор для развіцця ўяўлення. І чым змястоўней і цікавей гульня, чым больш устойлівыя правілы ў гульні, тым больш дзеці размаўляюць адзін з адным, лепш разумеюць адзін аднаго, умеюць хутчэй знайсці агульныя інтарэсы і запыты. Гаворка іх удасканальваецца, становіцца ярчэй. У іх зносінах фарміруюцца думкі аб тых баках жыцця, якія яны перадаюць у гульні.

Пачуццё калектыўнай адказнасці, дружбы і таварыства дзіця адчувае ў гульні. Ён вучыцца ўзгадняць свае дзеянні з дзеяннямі іншых дзяцей.

Парады бацькам:

1. Гуляйце з дзецьмі часцей! (Для гульні важная практыка.)

2. Падтрымлівайце праяву любых пачуццяў.

3. Прывучайце дзяцей захоўваць добрыя адносіны з аднагодкамі.

4. Гульня з дзіцем навучыць Вас:

• гаварыць са сваім дзіцём на яго мове;

• ажыўляць у сабе дзіцячыя рысы: непасрэднасць, шчырасць, пераадольваць пачуццё перавагі над дзіцём;

• любіць сваіх дзяцей, такімі, якія яны ёсць!

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

«Мама, давай пагуляем!». Пагадзіцеся, вы чулі гэтую фразу далёка не адзін раз. Пасля яе, міжволі адмахваючыся, спасылаліся на занятасць хатнімі справамі або працай. Дзіця пакрыўджана надзімала губкі, а вы, даўшы яму ў рукі свой мабільны, маглі выйграць для сябе яшчэ трохі часу.

Адзін з галоўных міфаў, што лунае паміж матулі, аб тым, што для гульні з дзецьмі абавязкова спецыяльнае абсталяванне і падрыхтоўка; дарагія, яркія цацкі, навінкі гульняў, якія мітусяцца на экранах ТБ.

Гэта зойме шмат часу – міф нумар два. На самай справе, існуе нямала гульняў, якія не патрабуюць ад вас спецыяльных часовых і грашовых затрат (вы можаце гуляць, нават рыхтуючы вячэру).

Сёння мы разгледзім тыя з іх, якія накіраваны на маўленчае развіццё дзіцяці.

Гульні на кухні

«Хто больш назаве слоў». Зрабіце з дзіцем своеасаблівае спаборніцтва: хто больш назаве слоў, вынятых, напрыклад, з баршчу (буракі, морква, бульба, цыбуля ...), з кухоннай шафы (каструля, друшляк, патэльня...). Прыдумайце прыз, заслужыць які ваша дзіця сапраўды захоча. Але не перастарайцеся! Памятаеце, што ваша мэта ў гульні – не перамагчы, а навучыць.

«Пачастунак».

Успомніце любімыя салодкія прысмакі і «пачастуйце» адзін аднаго. Дзіця называе «смачнае» слова і «кладзе» яго вам на далоньку, затым вы яму (цукерка, марожанае, і гэтак далей...). Можна пагуляць у кіслыя, салёныя, горкія словы.

«Сокавыціскалка».

Прыгатуем з яблыкаў сок. Як ён будзе называцца? (яблычны). З груш, сліў, морквы, лімона, апельсіна? І наадварот: апельсінавы сок з чаго?

«Адзін і шмат».

Дарослы называе адзін прадмет, а дзіця шмат. Напрыклад: кубак – кубкі, стол – сталы, крэсла – крэслы.

«Хто больш ведае».

Гульня-спаборніцтва – хто больш назаве, як можна выкарыстоўваць прадмет. Напрыклад, «Шклянку. Хто больш прыдумае, як і для чаго яго можна выкарыстоўваць?». Магчымыя адказы: піць чай, паліваць кветкі, вымяраць крупы, накрываць расаду, ставіць алоўкі... .

Гульні ў ваннай

«Вадапой».

Дарослы расстаўляе ў ванне пустыя колбачкамі рознага памеру, адзяе шланг на кран і ўключае ваду. Дзіця напаўняе ёмкасці вадой са шланга. Для таго каб яму было цікава, можна сказаць, што ў ваннай знаходзяцца не проста місачкі, а паілкі для розных жывёл і птушак, у маленькіх звяркоў (мышкі, хамячка, зайчыка) — маленькія, а ў вялікіх (слана, мядзведзя, насарога) — вялікія.

«Літаралоў».

Неабходныя атрыбуты – магнітныя літары, вуда з магнітам, але можна проста выкарыстоўваць рукі. Удзельнікі па чарзе вылоўліваюць літару з вады, называюць гук, які яна абазначае. Калі гук апынуўся галосным – праспевываюць яго: А-А-А..., прыдумваюць слова, якое пачынаецца на гэты гук. Калі гук зычны – прамаўляюць чыстагаворку з ім. Напрыклад, ла-ла-ла – пчала, або паскладаней ла-ла-ла – вострая ігла, або ла-ла-ла – Маша ваду разліла.

Гульні па дарозе з дзіцячага садка (у дзіцячы сад)

«Хто самы ўважлівы?» «Будзем называць прадметы, каля якіх мы праходзім; а яшчэ абавязкова пакажам – якія яны. Вось паштовая скрыня – яна сіняя. А вось кошка – яна пухнатая». Можна называць словы па чарзе.

«Жоўты, чырвоны, блакітны»

Прапануйце дзіцяці называць прадметы пэўнага колеру. Напрыклад, толькі чырвоныя прадметы, якія ёсць навокал. Калі дзіця будзе называць і паказваць вам іх, пераходзьце да вывучэння іншых колераў. Гэтак жа можна адпрацаваць успрыманне памеру.

«Пераблытаніца»

Жылі-былі словы. Яны весяліліся, гулялі, танцавалі і не заўважылі, што ў іх нешта пераблыталася. Дапамажы словам вярнуць свой ранейшы выгляд: кашок (кошка), дава (вада), ватра (трава).

Гульні ў вольную хвілінку

«Цудоўны мяшочак»

Для гульні неабходныя: палатняны мяшочак і невялікія цацкі. У пачатку гульні дзіця правільна называе кожны прадмет. Затым усе цацкі складаюцца ў мяшочак і змешваюцца. Дзіцяці прапануецца на вобмацак адгадаць цацку; назваць яе (Зайчык); скласці з гэтым словам словазлучэнне (Зайчык (які?) белы, пухнаты...) або сказ (Даўгувухі зайчык скача на лясной палянцы).

«Жаба»

Вылучэнне гука з шэрагу іншых гукаў. Напрыклад, гук [А]. Будзеш скакаць, як жаба, калі пачуеш гук [А], на іншыя гукі апускаеш нізка рукі. Дарослы называе гукі (а, у, а, і, э...), а дзіця падскоквае, калі пачуе зададзены гук. Гульню можна праводзіць на гук, які дзіця вучыцца гаварыць

«Назаві тры прадметы»

«Я назаву адно слова, напрыклад, мэбля, а ты назавеш тры словы, якія можна назваць адным словам «мэбля» (стол, крэсла, ложак). У гэтай гульні дзіця вучыцца абагульняць тры паняцці да аднаго слова і наадварот. Напрыклад, дарослы называе: «Маліна, клубніцы, парэчка», а дзіця адказвае: «Ягады». Прыклады абагульняючых слоў: кветкі, ягады, дрэвы, галаўныя ўборы, адзенне, абутак, электрапрыборы і г. д.

Гульні для дзяцей у дарозе

«Пагуляем у словы!».

Гэта папулярная і карысная гульня. Усе называюць словы па-чарзе. Трэба назваць слова на літару, на якую скончылася папярэдняе слова. Гэта аналаг гульні “У гарады». Потым гульню можна ўскладняць, называць толькі жывёл, або толькі ежу і т. п.

«Насарог».

Насарог павінен усё рабіць на адзін гук. Напрыклад, сёння гук "ш": насарог носіць шкарпэткі, шапку, шалік, любіць есці шакалад і г.д.

«Скажы наадварот».

Дарослы называе слова, а дзіця адказвае словам, процілеглым па сэнсе –антонім (дабро-зло, цёмна-светла, мяккі-цвёрды і г.д.).

«Скажы па-іншаму».

Успомні і назаві словы, падобныя па сэнсу на тое слова, якое названа. Дарослы прапануе, напрыклад, слова «вялікі». Дзіця называе словы-сінонімы: велізарны, вялізны, гіганцкі («мокры» - сыры, вільготны і г. д.).

«А гэта, якім бывае?»

Па чарзе падбіраюцца прыкметы, хто больш не зможа прыдумаць – прайграў (напрыклад, кошка бывае пухнатая, галодная, рыжая і г.д.).

«Што бывае?»

Гульня, зваротная папярэдняй. Называем, хто(што) можа мець дадзеную прыкмету (напрыклад, прыгожай можа быць кветка, дзяўчына, малюнак і г. д.)

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Сучаснае дзіця рана знаёміцца ​​з камп’ютарам. Мы захапляемся, як спрытна дзіця націскае на кнопкі хатняй тэхнікі. Падрастаючы, дзіця праводзіць за камп'ютарам столькі часу, што бацькі пачынаюць перажываць за яго і лаяць сучасны свет. Педагогі абвінавачваюць камп’ютар у тым, што ў дзяцей падае ўзровень тэкставага мыслення, г.з. дзеці не могуць адэкватна пераказваць тэксты. Лекары таксама лаюць камп'ютар за тое, што ён псуе здароўе дзіцяці.

Узнікае пытанне: ці спрыяе ён развіццю дзіцяці дашкольнага ўзросту або, наадварот, стрымлівае яго? Існуюць як прыхільнікі, так і праціўнікі прымянення камп'ютара ў дзейнасці дзяцей дашкольнага ўзросту. І адпаведна, можна вылучыць яго станоўчыя і адмоўныя бакі.

Камп'ютарныя гульні прыносяць задавальненне дзецям. Падчас праходжання якой-небудзь гульні, у дзіцяці фарміруюцца якасці, якія не раз спатрэбяцца яму ў жыцці. Яно вучыцца дамагацца вызначаных мэт, даводзіць справу да канца, палепшыць свае вынікі. Выяўляючы настойлівасць, дзіця, тым самым, развівае яе. Такія гульні спрыяюць інтэлектуальнаму развіццю, бо ў многіх з іх трэба выбіраць паміж некалькімі варыянтамі рашэння і праяўляць кемлівасць. Гульні бываюць не толькі забаўляльнымі, але і навучальнымі, і якія развіваюць. Вы можаце набыць свайму дзіцяці гульні, якія спрыяюць імкліваму развіццю лагічнага мыслення, памяці і прасторавага мыслення.

Варта адзначыць, што камп'ютарныя гульні маюць яшчэ адно немалаважнае значэнне - зняцце нервова-псіхічнага напружання. Змагаючыся з драконам, гуляючы ў гонкі, дзіця хутка супакойваецца, так як у той час, калі ён гуляе, ён выплюхвае ўсе адмоўныя эмоцыі.

Правілы пры арганізацыі гульнявой дзейнасці дзяцей з камп'ютарам.

Дзіця можа працаваць за камп'ютарам не больш за 15 хвілін у дзень.
Лепш гуляць у камп'ютарныя гульні ў першай палове дня.
На працягу тыдня дзіця можа працаваць з камп'ютарам не больш за тры разы.
Пакой, у якім ён працуе за камп'ютарам павінен быць добра асветлены.
Мэбля (стол і крэсла) па памерах павінна адпавядаць росту дзіцяці.
Адлегласць ад вачэй да манітора не павінна перавышаць 60 см.
У працэсе гульні дзіцяці на камп'ютары неабходна сачыць за выкананнем правіл правільнай паставы.
Пасля гульні з камп'ютарам трэба абавязкова зрабіць зарадку для вачэй.
Гульнявую дзейнасць з камп'ютарам трэба змяніць фізічнымі практыкаваннямі і гульнямі.
Шкода камп'ютара.

Камп'ютар шкодзіць тым, што ад яго зыходзіць выпраменьванне.

Нагрузка на зрок сапраўды з'яўляецца вялікай праблемай. І ўсё ж тэлевізар і камп'ютар аднолькава ўплываюць на зрок. Каб зрок не пагаршаўся, не варта забываць аб гімнастыцы для вачэй і невялікіх перапынках. Час ад часу наведвайце афтальмолага.

Гэтак жа, седзячы за камп'ютарам, дзіця можа атрымаць скаліёз - скрыўленне хрыбетніка. Кантралюйце яго, сачыце, каб ён трымаў выправу, прывучайце яго да гэтага.

Сачыце за тым, каб ваша дзіця вяло не пасіўны лад жыцця. Інакш, калі ён шмат часу будзе праводзіць за камп'ютарам, у яго выпрацоўваецца камп'ютарная залежнасць. Гэта хвароба не прынясе ніякай карысці ні вам, ні вашаму дзіцяці, так што сцеражыцеся яе. Дапамагчы вылечыцца ад камп'ютарнай залежнасці могуць псіхатэрапеўты і псіхолагі.

Карысць камп'ютара.

Камп'ютар стане памочнікам, навучальным дапаможнікам і выдатна разаўе творчыя здольнасці дзяцей. Але пры адной умове - калі бацькі дапамогуць дзіцяці знайсці сайты пра жывёл, прыродзе, тэхніцы, пра ўсё, што дзіцяці цікава. Трэба паказаць дзіцяці, што з дапамогай камп'ютара можна маляваць, шукаць патрэбную інфармацыю. Разам з дзецьмі бацькі могуць стварыць свой сайт і прымаць удзел у розных конкурсах. Бацькам трэба пазнаёміцца ​​з камп'ютарнымі гульнямі і забараніць гульні з серыі "Страляй і забівай".

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Цяжка знайсці больш каштоўны матэрыял па далучэнню дашкольнікаў да беларускай нацыянальнай культуры, чым дзіцячы фальклор і народныя гульні. Творы вуснай народнай творчасці змалку ўваходзяць у дзіцячае жыццё; на прыкладзе знаёмых вобразаў (кот, гусі, каза), праз нескладаныя сюжэты выхоўвае веру ў дабро, справядлівасць, раскрывае маральна-этычныя погляды беларусаў, дае магчымасць прывіць любоў і павагу да роднага слова. Ужо сёння важна звярнуць увагу на выхаванне пачуцця патрыятызму, пазбаўленне комплексаў нацыянальнай прыніжанасці і нігілізму.

Спецыфічныя ўмовы двухмоўя патрабуюць асаблівай увагі да авалодання дзецьмі роднай беларускай мовай. Сітуацыя, калі дзеці адначасова чуюць і рускую, і беларускую мовы, садзейнічае аднолькаваму ўзроўню іх успрымання, разумення. Улічваючы гэтыя асаблівасці, неабходна, каб дзеці часцей чулі, разумелі, ведалі родную беларускую мову, каб авалоданне правільным беларускім маўленнем ажыццяўлялася ў працэсе арганізаванага навучання.

Вызначым мастацкія асаблівасці кожнага віду фальклорных твораў.

Калыханкі – асноўная задача – супакоіць дзіця мелодыкай, рытмам вершаваных радкоў, ціхім голасам, ласкавымі словамі. Часцей за ўсё – гэта калыханкі пра ката. Раней, перш чым пакласці дзіця ў ложак ці калыску, туды пускалі ката, каб ён забраў усе чары, а пакінуў толькі цяпло, дабро, прыязнасць.

Забаўлянкі, пацешкі – суправаджаюць пальчыкавыя гульні, гушканне, пацягванне, першыя крокі дзіця, супакойванне, кармленне.

Песні – адносяцца песні дарослых для дзяцей і тыя песні, што выконваюць самі дзеці. Праз песні атрымоўваюць пэўныя ўяўленні аб навакольным свеце, выхоўваецца павага да працы, асуджаецца лянота, абыякавасць. Займальнасць сюжэта, яго дынамічнасць, кампазіцыйная стройнасць спрыяюць вобразнаму мышленню, адначасова дапамагаюць засвоіць пэўныя гукі (прыпевы гой-гой-гой! Люлі-люлі)

Заклічкі – гэта зварот, заклік да сіл прыроды, з’явам, адухаўленне прыроды.

Дражнілкі – лаканічныя, невялікага памеру, высмейваюцца нейкія адмоўныя рысы чалавека ці жывёл, дакладна перадаюць пэўную рысу характару.

Лічылкі – прысвечаны для ўстановы чароднасці ў гульнях, выбар вядучага.

Гульні– прасочваецца цесная сувязь з земляробствам, з бытам, з навакольнай прыродай; многія гульні заснаваны на перайманні рухаў, дзеянняў пры пэўных гаспадарчых працах. У некаторыя гульні арганічна ўваходзяць і іншыя творы дзіцячага фальклору – лічылкі, забаўлянкі, калыханкі.

Казкі – універсальны сродак народнай педагогікі; утрымліваюць жыццёвы маральны вопыт, народную мудрасць, рыхтуюць дзяцей да самастойнага жыцця, вучаць адрозніваць добрае ад дрэннага. Казкі вабяць дзяцей цікавымі персанажамі, прыгодніцкімі дзеямі, чараўніцтвамі, сакавітасцю роднага слова. Казкі лепш расказваць, чым чытаць, расказваць пранікненне і цікава, гледзячы ў вочы дзецям.

Загадкі – у сціслай і дакладнай форме падводзілі вынікі назіранняў за цэлымі групамі жыццёвых з’яў, жывёл, птушак, вызнаючы іх характэрныя асаблівасці; загадкі служаць разумоваму выхаванню.

Прыказкі – трапнае, лаканічнае, устойлівае народнае выслоўе павучальнага зместу, якое мае прамы і пераносны сэнс. У ёй выказваецца закончаная думка, якая дзякуючы шырокім абагульненням дае ацэнку з’яў, падзей, узаемаадносін паміж людзьмі.

Прымаўкі – характарызуецца незакончанасцю думкі, не мае абагульняючага значэння і выкарыстоўваецца найчасцей у канкрэтнай моўнай сітуацыі, можа быць зразумелай толькі ў кантэксце.

Прыказкі і прымаўкі надаюць мове выразнасць, яскравасць, вобразнасць, садзейнічаюць выхаванню высокіх маральных пачуццяў, перадаюць жыццёвы вопыт і маральна-практычную філасофію народа.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.