Фізічнае развіццё. На пятым годзе жыцця адбываецца далейшае фізічнае развіццё выхаванцаў. Маса цела дзіцяці павялічваецца за год у сярэднім на 1,5—2,0 кг, даўжыня цела — на 6—7 см. К пяці гадам рост дзяцей дасягае 104—116 см, маса цела — 16,5—20,4 кг.

Павялічваецца актыўнасць выхаванца, узмацняецца яе мэтанакіраванасць. Патрэбнасць дзіцяці ў руху цесна пераплятаецца з патрэбнасцю ў зносінах у сумеснай гульнявой і іншых відах дзіцячай дзейнасці. Дзіця гэтага ўзросту валодае ўсімі відамі рухаў, імкнецца па-рознаму іх аб’ядноўваць, жадае выпрабаваць свае сілы ў больш складаных і новых відах фізічных практыкаванняў.

Дзеці пятага года жыцця адрозніваюцца высокай рухальнай актыўнасцю.

Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё. Узрост пяці гадоў з’яўляецца важным перыядам у развіцці пазнавальнай, інтэлектуальнай і асобаснай сфер дзіцяці. Яго можна назваць базавым узростам, калі закладваюцца шматлікія асобасныя аспекты, фарміруецца «Я-пазіцыя», асабістая свядомасць (самаацэнка). Дзіця пачынае ўсведамляць сваё месца ў сістэме адносін з дарослымі, ацэньваць свае асобасныя якасці: добры, злы і да т. п.

Узаемаадносіны  дзіцяці  з  іншымі  дзецьмі  засноўваюцца на больш трывалых узаемных прыхільнасцях, характарызуюцца  большай  устойлівасцю.  Тыпова  ўзнікненне  невялікіх груп дзяцей (2—3 дзіцяці), якія адчуваюць адзін да аднаго сімпатыю і ўвесь час гуляюць разам. У той жа час дзеці становяцца больш крытычнымі ў ацэнцы аднагодкаў. Разам з умацаваннем сяброўскіх адносін паміж асобнымі выхаванцамі ўзнікае прыхільнасць да сваёй групы, складаюцца простыя формы групавой салідарнасці. Фарміруецца імкненне быць карысным дарослым, якія акружаюць, дружалюбныя адносіны да аднагодкаў, уменне гуляць і займацца разам.

Гарманізуюцца адносіны з дарослымі. У дзяцей адзначаецца павышаная патрэбнасць у любові, пяшчоце з боку бацькоў, развіваецца пачуццё любові, прыхільнасці да іх. Паступова фарміруецца пачуццё адказнасці за даручаную справу, уменне падпарадкоўваць свае жаданні патрабаванням дарослых, задумам  дзіцячага  калектыву.

На пятым годзе жыцця дзеці паступова авалодваюць эмоцыямі,  якія  ўзнікаюць  пад  уплывам  пэўнай  сітуацыі.  Яны пачынаюць стрымліваць пачуцці і карыстацца агульнапрынятымі формамі іх выражэння (жэстам, позай, рухам, позіркам, мімікай, інтанацыяй голасу).

Дзеці ахвотна выконваюць працоўныя даручэнні, дапамагаюць дарослым. Пры гэтым асаблівую прывабнасць маюць гульнявыя матывы, якія выхавальнік умела выкарыстоўвае для дасягнення дзецьмі вынікаў у працы. Разнастайней і багацей становяцца змест і формы дзіцячай дзейнасці.  Паступова ўдасканальваюцца  здольнасці  гуляць, маляваць, будаваць па ўласнай задуме. Сярод гульняў вядучае месца пачынае займаць сюжэтна-ролевая гульня з нескладаным сюжэтам і невялікай колькасцю ігракоў. Зместам гульняў з’яўляюцца яркія дзіцячыя ўражанні, уяўленні пра навакольны свет.

Пазнавальнае развіццё. У гэтым узросце дзіця асвойвае прыёмы актыўнага пазнання ўласцівасцей прадметаў шляхам вымярэння, параўнання спосабам накладання, прыкладання прадметаў адзін да аднаго і да т. п. У працэсе пазнання дзіця знаёміцца з рознымі ўласцівасцямі навакольнага свету. Яно вучыцца ўспрымаць іх праяўленні, адрозніваць адценні і асаблівасці, асвойвае спосабы выражэння, запамінае назвы. У гэты перыяд выхаванцы асвойваюць уяўленні пра асноўныя геаметрычныя фігуры, колеравы спектр, параметры велічыні (даўжыні, шырыні, вышыні, таўшчыні), прасторы, часу, пра спецыяльныя ўласцівасці прадметаў і з’яў (гук, смак, пах, тэмпература, якасць паверхні і інш.). Яны ўспрымаюць велічыню аб’ектаў, лёгка выстройваюць у рад — па нарастанні ці спаданні, аднак могуць адчуваць цяжкасці пры аналізе прасторавага становішча аб’ектаў, калі сутыкаюцца з неадпаведнасцю формы і іх прасторавага размяшчэння.

Павялічваецца ўстойлівасць увагі. Дзіця здольна засяроджваць увагу на выкананні пэўнай дзейнасці на працягу 15—20 мін. Аб’ём памяці паступова павялічваецца, і дзіця пятага года жыцця больш выразна і дакладна аднаўляе тое, што запомніла.

Развіваецца мысленне: побач з абагульненнем па знешніх прыметах выхаванцы пачынаюць вылучаць больш істотныя прыметы прадметаў, групаваць іх па якасці, матэрыяле, прызначэнні. Яны могуць абагульняць паняцці, якія адносяцца да наступных катэгорый: садавіна, агародніна, адзенне, абутак, мэбля, посуд, транспарт і інш. У дзяцей пераважае наглядна-вобразнае мысленне, фарміруюцца разнастайныя канкрэтныя ўяўленні.

Працягвае развівацца фантазія. Фарміруюцца  такія  яго асаблівасці, як арыгінальнасць і адвольнасць. Дзеці могуць самастойна прыдумаць невялікую казку.

Маўленчае развіццё. Працягвае актыўна развівацца маўленне. Павялічваецца запас слоў, удасканальваецца граматычны бок маўлення і звязнае маўленне. Свае думкі выхаванцы выражаюць закончанымі сказамі, зразумелымі для акружаючых. З задавальненнем пераказваюць знаёмыя казкі, невялікія апавяданні, складаюць апавяданні-апісанні, называючы найбольш характэрныя прыметы цацкі, адзення, жывёл і іншых вывучаемых аб’ектаў. Развіваецца галасавы апарат, маўленчы слых, фанематычнае ўспрыманне, маўленчае дыханне, што спрыяе фарміраванню правільнага гукавымаўлення дзяцей.

Эстэтычнае  развіццё.  Ускладненне  зместу  пазнавальнай практычнай дзейнасці аказвае значны ўплыў на развіццё выяўленчай дзейнасці выхаванцаў. Свае ўяўленні пра навакольны свет дзеці імкнуцца перадаць у малюнку, лепцы, аплікацыі. Пяць гадоў — узрост найбольш актыўнага малявання. Малюнкі выхаванцаў могуць быць самымі рознымі па змесце: гэта і жыццёвыя ўражанні, і ўяўныя сітуацыі, і ілюстрацыі да фільмаў і кніг.

Развіваюцца канструктыўныя здольнасці выхаванцаў у працэсе канструявання з будаўнічага, прыроднага, непрыдатнага матэрыялу, паперы.

Развіваюцца эстэтычныя пачуцці, фарміруецца здольнасць адгукацца на вобразны змест мастацкага твора, карціны, ілюстрацыі, ярка праяўляюцца адносіны да дзеючага персанажа. Выхаванцы здольны ўлавіць найбольш яркія выразныя сродкі, гукавышынны і рытмічны малюнак мелодыі, тэмбр музычных інструментаў. Пазнаюць і запамінаюць песні, вершы, казкі і г. д.

Крыніца:

Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі

Фізічнае развіццё дзяцей ад 5 да 7 гадоў. На шостым годзе жыцця ў фізічным развіцці дзяцей адбываюцца істотныя змены. Маса цела дзіцяці павялічваецца прыкладна на 200 г у месяц, даўжыня цела — на 0,5 см. К шасці гадам рост дзяцей дасягае 111—121 см, маса цела — 19,0—24,1 кг, акружнасць грудной клеткі — 57—58 см.

Узрастае роля кары галаўнога мозга ў рэгуляцыі паводзін дзяцей. Удасканальваюцца працэсы вышэйшай нервовай дзейнасці. Значна павялічваецца рухавасць дзяцей, яны паспяхова авалодваюць асноўнымі рухамі.

Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё дзяцей. У гэтым узросце ў дзяцей  істотна павялічваецца ўзровень адвольнага кіравання сваімі паводзінамі, што станоўча адлюстроўваецца на ўсіх баках іх развіцця.

Развіваецца валявая сфера дзіцяці: становіцца магчымым абмежаванне сваіх жаданняў, пастаноўка пэўных мэт, пераадоленне перашкод, якія стаяць на шляху іх дасягнення, правільная ацэнка вынікаў уласных дзеянняў. Фарміруецца сузалежнасць матываў: адзначаецца перавага абдуманых дзеянняў над імпульсіўнымі, з’яўляецца пачуццё абавязку ў адносінах да іншых людзей. Праяўляюцца імкненне кіраваць сабой і сваімі ўчынкамі, уменне кантраляваць сваю рухальную актыўнасць, дзейнічаць дакладна па ўказаннях дарослага, падпарадкоўвацца правілам. Асабліва важнае значэнне мае кіраванне сваімі паводзінамі для стварэння перадумоў вучэбнай дзейнасці. Дзеці шостага года жыцця разумеюць сэнс задачы, пастаўленай дарослым (педагогам, бацькамі і інш.), самастойна выконваюць указанні, накіраваныя на спосаб выканання задання.

Удасканальваецца сюжэтна-ролевая гульня, у якой выхаванцы адлюстроўваюць падзеі грамадскага жыцця, якія часта далёка выходзяць за рамкі іх асабістага вопыту. Дзеці пачынаюць асвойваць сацыяльныя адносіны і разумець падпарадкаванасць пазіцый у розных відах дзейнасці дарослых: адны ролі становяцца для іх больш прывабнымі, чым іншыя. Маўленне, якое суправаджае рэальныя адносіны дзяцей, адрозніваецца ад ролевага маўлення. Выхаванцы ўжо могуць размяркоўваць ролі да пачатку гульні і будаваць свае паводзіны, прытрымліваючыся ролі. Аднак пры размеркаванні роляў могуць узнікаць канфлікты, звязаныя з субардынацыяй ролевых паводзін. Назіраецца арганізацыя гульнявой прасторы, у якой вылучаюцца сэнсавы «цэнтр» і «перыферыя» (у гульні «Бальніца»  такім  цэнтрам  з’яўляецца  кабінет  доктара,  у  гульні «Цырульня» — зала стрыжкі, а зала чакання выступае ў якасці перыферыі гульнявой прасторы). Дзеянні дзяцей у гульнях становяцца больш разнастайнымі. У сумесных гульнях фарміруецца сістэма ўзаемаадносін паміж дзецьмі: іх узаемныя прыхільнасці, сімпатыі і антыпатыі. Гульнявое ўзаемадзеянне суправаджаецца маўленнем, якое адпавядае і зместу, і інтанацыйна ўзятай ролі.

Істотную ролю пачынаюць выконваць элементы працоўнай дзейнасці. Дзеці здольны сістэматычна выконваць пасільныя працоўныя абавязкі. Больш значнымі становяцца грамадскія матывы працы, якія праяўляюцца ў імкненні зрабіць карыснае для іншых.

Пазнавальнае развіццё. Уменне кіраваць сваімі паводзінамі аказвае ўплыў на развіццё псіхічных працэсаў: увагі, памяці, маўлення, мыслення, уяўлення. Назіраецца пераход ад міжвольных форм да адвольных. Увага становіцца больш устойлівай. Завучваючы вершы, тэксты, лічылкі, дзеці наўмысна іх паўтараюць. Працягваюць развівацца размеркаванне, здольнасць пераключаць увагу. Развіццю адвольнага запамінання спрыяе значнасць матэрыялу для практычнай дзейнасці (запомніць што-небудзь для гульні, для перадачы даручэння выхавацеля, для выканання патрабаванняў дарослага).

Пад уплывам назіранняў за навакольным і накіраванага сэнсарнага выхавання адбываецца ўдасканаленне ўспрымання. Дзеці здольны ацаніць не толькі ўласцівасці прадметаў, але і іх разнавіднасці. Яны адчуваюць характар, настрой твораў літаратуры, музыкі і выяўленчага мастацтва, адрозніваюць іх жанравыя асаблівасці, форму, выразна-выяўленчыя сродкі (выразнасць інтанацыі, вобразныя словы і выразы, тэмп, рытм, дынаміку, тэмбр, кампазіцыю, колер, гармонію ўласцівасцей).

Істотныя змяненні адбываюцца ва ўменні арыентавацца ў прасторы. Дзеці ўпэўнена вызначаюць напрамак у прасторы, узаемнае размяшчэнне прадметаў у аглядных прасторавых сітуацыях, заўважаюць змяненні ў афармленні і абсталяванні памяшканняў. Замацоўваюцца ўяўленні пра паслядоўнасць пор года, засвойваюцца ўяўленні пра час сутак («учора», «сёння», «заўтра»).

Маўленчае развіццё. Багацей становіцца лексіка: актыўна выкарыстоўваюцца сінонімы і антонімы. Удасканальваецца граматычны лад маўлення. Дзеці выкарыстоўваюць практычна ўсе часціны мовы, актыўна займаюцца словатворчасцю. Развіваецца звязнае маўленне. Выказванні дзяцей паступова набываюць больш звязны характар. Дзеці могуць пераказваць, расказваць па  малюнку, перадаючы не толькі галоўнае, але і дэталі.

Працягвае ўдасканальвацца маўленне, у тым ліку яго гукавы бок. Большасць дзяцей шасці гадоў правільна ўзнаўляюць усе гукі роднай мовы (шыпячыя, свісцячыя і санорныя), многія спецыфічныя гукі рускай мовы. У авалоданні беларускай мовай становіцца магчымым пераход ад разумення простых слоў і сказаў да ўзнаўлення іх у актыўным маўленні. Развіваюцца фанематычны слых, інтанацыйная выразнасць маўлення пры чытанні вершаў, у гульнях-драматызацыях, сюжэтна-ролевых гульнях і ў паўсядзённым жыцці. Адзначаецца актывізацыя цікавасці да казак, якія выступаюць сродкам эмацыянальнага і інфармацыйнага ўздзеяння на асобу дзіцяці, перадачы жыццёвага і маральнага вопыту людзей.

Пераважнай формай зносін дзіцяці з дарослымі становяцца асобасныя зносіны, накіраваныя на дасягненне  ўзаемаразумення, атрыманне ад дарослага ацэнкі ўласцівасцей і якасцей уласнай асобы. На аснове больш складаных форм зносін з дарослымі, удзелу ў розных відах сумеснай дзейнасці, узаемадапамогі ў гульнях і занятках, выканання элементарных абавязкаў у дзяцей адбываецца далейшае развіццё маўлення, пачуццяў, валявых і маральна-этычных якасцей.

Эстэтычнае развіццё. Працягвае развівацца прадукцыйная дзейнасць. Малюнкі выхаванцаў набываюць сюжэтны характар. Часта сюжэты паўтараюцца з невялікімі ці, наадварот, істотнымі змяненнямі. Малюнак чалавека становіцца больш дэталізаваным і прапарцыянальным. Па малюнку можна меркаваць пра палавую прыналежнасць і эмацыянальны стан намаляванага чалавека. Паміж малюнкам і асобай дзіцяці, узроўнем яго разумовай адоранасці існуе відавочная адпаведнасць. (Л. С. Выгоцкі разглядае малюнак дзіцяці як своеасаблівае маўленне, сродак асэнсавання і выражэння сваіх перажыванняў і ведаў.) У малюнках, як і ў пабудовах, дзеці ўвасабляюць свае задумы, даводзяць іх да канца.

Канструктыўная дзейнасць характарызуецца ўменнем аналізаваць умовы, у якіх працякае гэта дзейнасць. Дзеці выкарыстоўваюць і называюць розныя дэталі канструктара. Могуць замяніць дэталі пабудовы ў залежнасці ад наяўнага матэрыялу.  Авалодваюць абагульненым спосабам абследавання ўзору. Здольны вылучаць асноўныя часткі будучай пабудовы. Канструяванне можа ажыццяўляцца на аснове схемы, па задуме  і  па  ўмовах.  Узнікае  канструяванне  ў  працэсе  сумеснай дзейнасці.

Крыніца:

Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі

Ці лёгка навучыць дзіця правільна паводзіць сябе на дарозе? На першы погляд лёгка. Трэба толькі пазнаёміць яго з асноўнымі патрабаваннямі правіл дарожнага руху і ніякіх праблем.

На самой справе вельмі цяжка. Бо мы, бацькі, кожны дзень на вачах роднага дзіцяці парушаем гэтыя самыя славутыя правілы, і не задумваемся, што ставім перад дзіцем невырашальную задачу: як правільна дзейнічаць у дадзенай сітуацыі? 

Калі ж дзіця трапляе ў дарожнае здарэнне, то вінаватыя ўсе: кіроўца, дзіцячы сад, школа, Дзяржаўтаінспекцыя. Чаму не навучылі, не паказалі, не збераглі? Забываючы пра тое, што ў першую чаргу бацькі сваім прыкладам павінны навучыць сваіх дзяцей і зберагчы іх.

Калі вы сапраўды зацікаўлены ў тым, каб ваша дзіця валодала навыкамі бяспечных паводзін на дарозе, то не зводзьце працэс навучання да пустога і бескарыснага выразу: "Будзь асцярожны на дарозе".  Ён не тлумачыць дзіцяці, чаго ўласна на дарозе трэба баяцца. Дзе яго можа падсцерагаць небяспека? Лепш выкарыстоўвайце рух у дзіцячы сад і назад для адпрацоўкі навыкаў паводзін на дарозе.

Дзіця цвёрда павінна ведаць, што дарогу можна пераходзіць толькі ва ўстаноўленых месцах: на пешаходным пераходзе і на скрыжаванні. Але і ў дадзеным выпадку ніхто не можа гарантаваць яго бяспеку. Таму, перш чым выйсці на дарогу, спыніцеся з дзіцем на адлегласці 50см - 1метра ад краю праезнай часткі, звярніце яго ўвагу, што паглядзець налева і направа трэба абавязкова з паваротам галавы, і калі з абодвух бакоў няма транспарту які прадстаўляе небяспеку, можна выйсці на праезную частку. Пераходзіць дарогу трэба спакойным мерным крокам і не ў якім разе не бягом.

Вялікую небяспеку для дзяцей прадстаўляюць нерэгулюемыя пешаходныя пераходы. Тут дзіцяці важна пераканацца, што адлегласць да аўтамашын з абодвух бакоў дазволіць яму перайсці дарогу без прыпынку на сярэдзіне праезнай часткі.

На рэгуляваным пешаходным пераходзе растлумачце дзіцяці, што чырвоны і жоўты сігнал святлафора - забараняюць рух. Асабліва небяспечна выходзіць на дарогу пры жоўтым сігнале, таму што некаторыя машыны завяршаюць праезд скрыжавання і пры гэтым павялічваюць хуткасць. Зялёны сігнал - які дазваляе, але ён не гарантуе пешаходу бяспечны пераход, таму перш чым выйсці на дарогу трэба паглядзець налева і направа і пераканацца, што ўсе машыны спыніліся, небяспекі няма.

Часта дзеці аказваюцца пад коламі транспарту, калі, выйшаўшы з аўтобуса, спрабуюць перайсці на другі бок дарогі. Растлумачце дзіцяці, што ў дадзеным выпадку небяспечна абыходзіць транспартны сродак спераду, так і ззаду, таму што ён вялікі і з-за яго нічога не відаць. Трэба пачакаць пакуль аўтобус ад'едзе.

Вялікую небяспеку для дзяцей уяўляюць прадметы, якія загароджваюць агляд (платы, аўтамашыны, якія стаяць, зімой - гурбы снегу, летам - хмызнякі, дрэвы). Лепш адысці ад іх далей, і перайсці дарогу, дзе бяспечна.

Калі ваша дзіця хутка ідзе ў першы клас, то ўжо цяпер неаднаразова прайдзіце з ім маршрут ад дома да школы і назад, звярніце ўвагу малога на ўсе небяспекі, якія могуць сустрэцца яму ў дарозе. Загадзя агаварыце, што ў складанай сітуацыі трэба звярнуцца да дапамогі дарослых. Дайце магчымасць дзіцяці прайсці гэты маршрут самастойна, назіраючы за ім з боку. Затым дэталёва прааналізуйце разам з ім Усе яго дзеянні.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Уменні і навыкі звязнага маўлення не развіваюцца спантанна, і без спецыяльнага навучання дзіця не дасягне таго ўзроўню развіцця звязнай мовы, які неабходны для паўнавартаснага навучання ў школе. Работа, якая праводзіцца ў дзіцячым садзе для паўнавартаснага развіцця звязнай мовы недастаткова, абавязкова намаганні педагогаў дашкольных устаноў павінны падмацоўвацца хатнімі заняткамі.

Складана пераацаніць значэнне звязнай мовы, бо гэта не толькі ўменне дакладна выкладаць свае думкі, правільна казаць, але і магчымасць пазнаваць навакольны свет. Вялікае значэнне набывае развіццё звязнай мовы ў сям'і.

Аднак у сучасных умовах, пры напружаным рытме жыцця, у сям'і маўленчаму развіццю дзіцяці надаецца катастрафічна мала ўвагі. Зносіны дзіцяці з бацькамі часцей за ўсё адбываюцца ў фармаце "пытанне-адказ". Калі дзіця распавядае нешта бацькам, то дарослыя, звяртаюць увагу ў першую чаргу на сэнс яго прамовы, чым на афармленне - складнасць, слоўнікавы запас, граматычныя памылкі.

У выніку да моманту паступлення ў школу самастойнае звязнае маўленне дзяцей аказваецца недастаткова сфарміраваным, яны не ўмеюць складна і паслядоўна выкладаць змест сваіх думак, правільна сфармуляваць пытанне, даць разгорнуты адказ.

Як дапамагчы дзіцяці авалодаць  уменнямі і навыкамі звязнага маўлення?

Выкарыстоўваць можна ўсе, што дзіця бачыць вакол сябе. Вельмі важна накіроўваць увагу дзіцяці не толькі на прадметы, але і на іх дэталі. Неабходна разглядаючы прадмет, задаваць дзіцяці пытанні: "Якога колеру? З чаго зроблены прадмет? Якой велічыні?" Сачыце, за тым, каб дзіця адказвала поўным адказам. Пры гэтым дзіця вучыцца параўноўваць, абагульняць, разумець значэнне слоў «шырыня», «вышыня»,  «даўжыня», «высокі», «нізкіі».

Можна выкарыстоўваць прывабныя для дзіцяці цацкі. Напрыклад, прапанаваць для параўнання дзве лялькі і дзве машыны. Спачатку дзіцяці неабходна ўважліва вывучыць, разгледзець прадметы, а затым расказаць, чым яны адрозніваюцца і чым падобныя адзін ад аднаго. Для некаторых дзяцей прасцей даецца апісанне адрозненняў, чым падобных прыкмет.Такім чынам, называючы самыя розныя прыкметы прадметаў, вы побуждаете развіццю звязнага маўлення ў дзяцей.

Прыклады гульняў і практыкаванняў, якія могуць выкарыстоўваць бацькі ў хатніх умовах.

"Што мы бачым у двары?"

Разам з дзіцем паглядзіце ў акно. Пагуляйце ў гульню "Хто больш убачыць". Па чарзе пералічвайце тое, што відаць з вашага акна. Апісвайце ўсё ўбачанае ў дэталях.

"Я бачу дом. Каля дома стаіць дрэва. Яно высокае і тоўстае, у яго шмат галінак, а на галінках лісточкі". Калі дзіцяці цяжка апісаць прадмет, дапамажыце яму наваднымі пытаннямі. «Ты ўбачыў дом? Ён нізкі або высокі?». Гульня спрыяе развіццю актыўнай мовы, назіральнасці, папаўненню слоўнікавага запасу.

"Размаўляем па-рознаму"

Паспрабуйце адзін і той жа дзіцячы вершык прачытаць спачатку звычайным голасам, потым вельмі хутка і вельмі павольна, басам і тоненькім галаском, робячы націск не на тых словах, на якіх трэба. Змяніўшы інтанацыю, можна бяскрыўдны верш прачытаць як страшную гісторыю, ці як тэлевізійны рэпартаж.

«Вывучы верш»

Развучванне вершаў з'яўляецца сродкам замацавання правільнага гукавымаўлення, пашырэння слоўнікавага запасу, развіцця гаворкі.

Усе дзеці любяць слухаць вершы, імкнуцца іх запомніць. Падбіраючы вершы трэба ўлічваць маўленчыя магчымасці дзіцяці. Спачатку трэба прамаўляць кожны радок верша. Можна развучваць верш з апорай на наглядныя карцінкі, тым самым развіваць і зрокавую памяць.

"Што мы бачылі ўчора?"

Разам з дзіцем, успомніце, дзе вы былі ўчора, што рабілі, каго сустракалі, аб чым размаўлялі. Фіксуйце ўвагу на дэталях. Гульня спрыяе развіццю памяці, увагі, назіральнасці, папаўненню слоўнікавага запасу. 

"Успомні выпадак"

Абярыце з дзіцем нейкую падзею, у якой вы разам нядаўна ўдзельнічалі. Напрыклад, як вы гулялі па набярэжнай і глядзелі святочны салют. Па чарзе расказвайце адзін аднаму, што бачылі, што рабілі. Узгадвайце як мага больш дэталяў.

"Заўсёды пад рукой"

Усім бацькам знаёмыя сітуацыі, калі дзіця цяжка чым-небудзь заняць — напрыклад, доўгае чаканне ў чарзе або стомная паездка ў транспарце. Усё, што трэба ў такіх выпадках — каб у мамінай сумачцы знайшлася пара фламастараў ці хаця б проста ручка. Намалюйце на пальчыках маляняці тварыкі: адна - усмешлівая, другая - сумная, трэцяя - дзівіцца. Хай на адной руцэ апынецца два персанажа, а на другой, дапусцім, тры. Маляня можа даць персанажам імёны, пазнаёміць іх паміж сабой, праспяваць песеньку або разыграць з імі сцэнку.

"Змяні песню"

Дзецям падабаецца спяваць пра знаёмыя рэчы — аб сабе і сваёй сям'і, аб сваіх цацках і аб тым, што яны бачылі на прагулцы... Выберыце добра вядомую песню і прапануеце дзіцяці прыдумаць да яе новыя словы. Нічога, калі тэкст будзе не занадта сувязным, шмат паўтораў - таксама не страшна. Рыфмы не абавязковыя. Можаце прапанаваць і свой "дарослы" варыянт пераробленага тэксту.

"Чым скончылася?"

Адным са спосабаў развіцця звязнай мовы можа стаць прагляд мультфільмаў. Пачніце разам з малым глядзець цікавыя мультфільмы, а на самым захапляльнае месцы "успомніце" пра неадкладную справу, якую вы павінны зрабіць менавіта цяпер, але папытаеце дзіця расказаць вам пазней, што адбудзецца далей у мультфільме і чым ён скончыцца. Не забудзьцеся падзякаваць вашаму апавядальніку!

"Давай пагаворым"

З'яўляецца звычайнай гутаркай на бытавыя тэмы. Інструкцыя: «Я задаю пытанні, а ты адказвай. Калі хочаш, можаш і ты задаць мне пытанне, а я табе адкажу. Ты сёння снедаў? А што ты еў? Якое сёння надвор'е? Табе падабаецца займацца са мной?»

У залежнасці ад актыўнасці дзіцяці яго ўдзел можа быць кваліфікаваны як ініцыятыўны або пасіўны, а маўленчыя адказы як разгорнутыя або кароткія, самастойныя або з апорай на лексіку пытання. Лепш за ўсё пытанні задаваць розныя па змесце, не звязаныя з агульнай тэмай.

«Паўтары скорагаворку»

Скорагаворкі з'яўляюцца эфектыўным сродкам развіцця маўлення. Яны дазваляюць адпрацоўваць навыкі правільнай і выразнай артыкуляцыі, удасканальваць плаўнасць і тэмп гаворкі.

«Загадкі»

Адгадванне загадак актывізуе слоўнік дзяцей. Дзіця вучыцца выдзяляць істотныя прыкметы прадметаў. Загадкі пашыраюць кругагляд дзяцей, трэніруюць увагу і памяць, развіваюць назіральнасць і лагічнае мысленне. У працэсе адгадвання загадак дзецям варта задаваць навадныя пытанні. Многія загадкі рэкамендуецца завучыць на памяць.

Як мы бачым, штодзённыя зносіны бацькоў з дзіцем даюць мноства магчымасцяў для развіцця звязнага маўлення. Крыху цярпення і настойлівасці, трохі вынаходлівасці і бацькоўскай увагі —  і ваша дзіця прыйдзе ў школу з добра развітым маўленнем.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Праблема развіцця складнага маўлення дзяцей добра вядомая шырокаму колу педагагічных работнікаў: выхавальнікаў, спецыялістаў. Аднак праблема яшчэ ў тым, што бацькі, з прычыны сваёй занятасці, мала часу надаюць сваім дзецям: не заўсёды падтрымліваюць размову, не разглядаюць малюнкаў і тым больш не гуляюць у тэатр, а тэатр мае вялікае значэнне для развіцця мовы дзяцей. Дзякуючы тэатралізаванай дзейнасці ў дзяцей усіх узростаў адбываецца правільнае замацаванне вымаўлення ўсіх гукаў, як галосных, так і зычных, удасканальваецца выразнае вымаўленне слоў і словазлучэнняў. У тэатры дзеці вучацца бачыць якасць сваёй працы, перадаюць голасам розныя станы: страх, прагнасць, здзіўленне, ласку, ідзе пошук сродкаў выразнасці інтанацыі, мімікі, жэстаў. Тэатр дастаўляе дзецям вялікую радасць. І тут на дапамогу павінны прыйсці бацькі. Пачынаць займацца тэатралізаванай дзейнасцю трэба з малодшай групы, ускладняючы мову герояў і пашыраючы віды тэатраў. Гэта можа быць настольны лялечны тэатр:

• тэатр на плоскім малюнку, на кубках, магнітны, настольны, конусны, тэатр цацкі;
• стэндавы тэатр - туды ўваходзяць тэатр на фланелеграфе, ценявы, магнітны стэндавы, стэнд-кніжка;
• тэатр на руцэ - гэта пальчыкавы тэатр, карцінкі на руцэ, рукавіцавы, пальчаткавы, тэатр ценяў;
• верхавыя лялькі - гэта лялькі на лыжках, бібабо, кіявы;
• падлогавыя лялькі - гэта лялькі марыянеткі, конусны тэатр;
• тэатр жывой лялькі - тэатр з «жывой рукой», раставыя, людзі-лялькі, тэатр масак.

Для дзяцей самым даступным відам тэатра з’яўляецца лялечны тэатр. Гульня з лялькамі аказвае непрамое і непрыкметнае ўсебаковае лячэбна-выхаваўчае ўздзеянне і дапамагае здабыць пачуццё поспеху менавіта ў той вобласці, у якой дзіця адчувае сябе найбольш уразлівым. Гульня з лялькай прадстаўляе дзецям магчымасць поўнага раскрыцця індывідуальных асаблівасцяў. Да 4-5 гадоў дзеці асвойваюць розныя віды настольнага тэатра: мяккай цацкі, вязаны тэатр, конусны тэатр, тэатр народнай цацкі і плоскасных фігур. У 5-6 гадоў дзеці вызваляюцца ад комплексаў і актыўна ўдзельнічаюць у тэатралізаваных гульнях. Навыкі, набытыя дзецьмі за тры гады, дазваляюць аб'ядноўваць у адной тэатралізаванай гульні некалькі відаў тэатральных лялек розных сістэм. А ўжо ў старэйшай групе тэатралізаваныя гульні адрозніваюцца больш шматпланавымі характарыстыкамі герояў, цяжкімі для пастаноўкі мізансцэнамі, у іх дзейнічаюць найбольш складаныя ў кіраванні лялькі. У дзяцей выклікае вялікую цікавасць выраб лялек, масак, дэкарацый, афіш і іншых атрыбутаў.

Тэатр як адзін з самых даступных відаў мастацтва, спрыяе павышэнню агульнай культуры дзіцяці і фарміраванню правільных паводзін у сучасным свеце. Дзеці вучацца глядзець на сябе з боку, малюючы розныя характары, учынкі, раскрываюць значэнне такіх паняццяў, як сяброўства, дабрыня сумленнасць, смеласць і г.д.

Як мага часцей гуляйце са сваімі дзецьмі, гэта выдатны спосаб пабудовы цёплых і даверных адносін. Вы глыбей зразумееце душэўны свет свайго дзіцяці і забяспечыце неабходнае развіццё яго талентаў.  Удачы вам!

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Як далучыць дзіця да прыроды? Навучыць цаніць, паважаць і любіць яе? Бо гэта так неабходна, каб дзіця вырасла спагадным і добрым чалавекам.

Дзіця і прырода вельмі непарыўныя.

Адна з маральных задач - выхаваць любоў да Радзімы, а значыць і беражлівыя адносіны да роднай прыроды. Дасягнуць гэтага можна толькі ў тым выпадку, калі знаёміць дзіця з таямніцамі пророды, паказваць цікавае і незвычайнае ў жыцці раслін і жывёл. Вучыць атрымліваць асалоду ад паху квітнеючай травы, прыгажосці распусціўшыхся кветкак, краявідаў родных мясцін.

Успрыманне прыроды дапамагае развіць такія якасці: жыццерадаснасць, эмацыйнасць, чулыя, уважлівыя адносіны да ўсяго жывога.

Дзіця, якое палюбіла прыроду, не будзе бяздумна ірваць кветкі, крыўдзіць жывёл.

Свет, навакольны дзіцяці - гэта, перш за ўсё свет прыроды з бязмежным багаццем з'яў, з невычэрпнай прыгажосцю. Тут, у прыродзе крыніца дзіцячага розуму. Усе дзеці ад прыроды цікаўныя. Кола іх інтарэсаў вельмі шырокае. Сярод пытанняў, якія яны задаюць нам дарослым, ёсць і такія, што выкліканыя рознымі з'явамі, аб'ектамі прыроды. Каб лепш зразумець ўсё жывое, што нас акружае, трэба бацькам часцей бываць у полі, на лузе, у лесе, каля ракі, у парку, умець убачыць прыгажосць ва ўсім і заўважаць усё цікавае. Як распускаюцца першыя лісце, чаму ўвосень ападае лісце з дрэў. Ад нас дарослых, залежыць, ці будзе дзіця цікаўным да жыцця, як у яго развіваецца гаворка. Чым больш дзіця ўбачыць і зразумее, тым ярчэй яго гаворка, тым больш ахвотна ён мае зносіны з аднагодкамі і дарослымі. Уменне выкладаць свае думкі, дапамагае лепш вучыцца ў школе. Дзіця на справе пераканацца ў тым, што ні адна з'ява не ўзнікае беспадстаўна, сама па сабе і ні што не знікае бясследна. У працэсе сістэматычных мэтанакіраваных назіранняў дзіця вучыцца думаць і адказваць на пытанні "Чаму?"

Дашкольнае дзяцінства - пачатковы этап фарміравання асобы чалавека, яго каштоўнаснай арыентацыі ў навакольным свеце. У гэты перыяд закладваецца пазітыўнае стаўленне да прыроды, да сябе і да навакольных людзей.

Асноўным зместам экалагічнага выхавання з'яўляецца фарміраванне ў дзяцей дашкольнікаў свядома-правільнага стаўлення да прыродных з'яў і аб'ектаў, якія акружаюць дзіця і з якімі яно знаёміцца.

Свядома-правільнае стаўленне дзяцей да прыроды будуецца на веданні асаблівасцяў жыцця, росту і развіцця асобных жывых істот, іх прыстасавальніцкіх залежнасцяў існавання ад фактараў навакольнага асяроддзя.

Сувязь чалавека з прыродай, вынікі ўздзеяння яго дзейнасці на прыроду бліжэйшага акружэння.

Пачаткам работы па экалагічным выхаванні дзяцей у дзіцячым садзе з'яўляецца правільная арганізацыя зоны прыроды.

Цікавасць да прыродных з'яў у дзіцяці выяўляецца перш за ўсё ў жаданні наблізіцца да назіранаму аб'екту, уступіць з ім у непасрэдны кантакт.

Кожны дзень, выходзьце з дзецьмі на звычайныя прагулкі, у лес, у парк, нават у алейку побач з домам. Паспрабуйце пры гэтым трошкі паглыбіцца ў тэму гэтай самай прыроды. Прасвятляйце малога, што вось тая птушачка - гэта сінічка, а вось тут зямлю перакапаў крот, што вось гэты кветачка - гэта рамонак, а вось тое дрэва, гэта дуб. Чым больш вы будзеце ведаць, чым больш цікавых гісторый распавядаць (часам давядзецца і прыдумляць казкі ці гісторыі), тым больш увагі дзіцяці будзе прыцягнута да нашага прадмета, гэта значыць да прыроды.

Клапоцячыся аб прыродзе, дзеці не будуць дарма рваць кветкі, ламаць галінкі.

Усё ў нашых руках, вучыце дзяцей любіць прыроду!

Падрыхтавала
выхавальнік дашкольнай адукацыі
Верчанка Т.І.

Ролі дзіцячых казак у развіцці дзяцей шматгранныя. Ад развіцця фантазіі да развіцця правільнай гаворкі. Казка з'яўляецца неад'емным элементам у выхаванні дзяцей. Яна на даступнай мове вучыць дзяцей жыццю, распавядае пра дабро і зло. Бо казка не толькі забаўляе, але і ненадакучліва выхоўвае. Яна - універсальны настаўнік. Дзеці лягчэй разумеюць казку, чым прэсную дарослую прамову. Таму калі дарослыя хочуць дапамагчы растлумачыць нешта дзіцяці, падтрымаць яго, прыйдзецца ўспомніць мову дзяцінства - казку. Чытаючы і распавядаючы казкі, мы развіваем унутраны свет дзіцяці. Дзеці, якім з ранняга дзяцінства чыталіся казкі, хутчэй пачынаюць гаварыць правільна. Казка дапамагае фарміраваць асновы паводзін і зносін, развіваць фантазію і ўяўленне дзіцяці, яго творчы патэнцыял. Дзеці чэрпаюць з казак мноства ведаў: першыя ўяўленні аб часе і прасторы, аб сувязі чалавека з прыродай, з прадметным светам, казкі дазваляюць дзіцяці ўбачыць дабро і зло. Але мы звяртаем яшчэ асаблівую ўвагу на ролю казак у развіцці вуснай мовы.

Развіццё маўлення дзяцей у значнай меры залежыць ад патрэбы ў карыстанні мовай. У многіх дзяцей дрэнна развіта звазная мова, яны з цяжкасцю распавядаюць пра падзеі свайго жыцця, не могуць пераказаць літаратурны твор.

Дык вось казка з'яўляецца адным з дзейсных і яркіх сродкаў, якія хаваюць велізарныя дыдактычныя магчымасці ў развіцці гаворкі. Вядома, тэксты казак пашыраюць слоўнікавы запас, дапамагаюць правільна будаваць дыялогі, уплываюць на развіццё звыянага маўлення, але акрамя ўсіх гэтых, хай і вузлавых, задач не менш важна зрабіць дзіцячую гаворку эмацыйнай, вобразнай, прыгожай.

Большасць з дзяцей умеюць самастойна распавядаць казкі і нават спрабуюць прыдумляць свае казачныя гісторыі.

Бацькам варта больш увагі надаваць казцы. Калі дарослы чытае дзіцяці казку або разам з ім яе складае, адбываецца найважнейшы момант аб'яднання двух светаў: свету дарослага і свету дзіцяці, у чароўнай казачнай прасторы.

Казка - гэта выдатны сродак сямейных зносін і развіцця дзіцяці. Яна дапамагае ўсталяваць даверныя адносіны, развіць маўленне дзіцяці і яго фантазію, пазнаёміць з навакольным светам і навучыць зносінам. Але самае галоўнае - казка мяняе і дарослага, бо яго фантазія і маўленне развіваюцца таксама! Да таго ж ён пачынае глядзець на свет зусім іншымі вачыма і ўспамінаць сваё дзяцінства.

Для чытання казак важна выбраць "правільны" час, калі дзіця будзе спакойна і ў добрым настроі. Можна рабіць гэта перад сном, калі ёсць час абмеркаваць казку. Чытаць трэба з задавальненнем і не адцягвацца, гэта прынясе больш карысці і станоўчых эмоцый. Казкі пашыраюць пазнанне дзяцей. Форма ўспрымання дабра і зла ў дарослых не з'яўляецца вобразнай. Дзеці не могуць успрымаць інфармацыю ў такой форме, ім неабходна вобразнасць, гульня.

Роля дзіцячых казак у выхаванні дзяцей не можа быць не заўважаная. Дзіця, прадставіўшы вобразы, вучыцца разумець унутраны свет герояў, суперажываць ім і верыць у сілы дабра. Роля дзіцячых казак не абмяжоўваецца толькі прыемным правядзеннем часу. Казкі можна разглядаць як спосаб зняцця трывогі ў дзіцяці. З дапамогай казак можна дапамагаць пераадольваць негатыўныя бакі асобы, якая фарміруецца. Выбіраючы казку для дзіцяці, абавязкова трэба ўлічваць асаблівасці эмацыйнага развіцця вашага малога.

Дзіцячыя казкі пашыраюць слоўнікавы запас малога, дапамагаюць правільна будаваць дыялог, развіваюць складную лагічную гаворку. Не менш важна зрабіць гаворку дзіцяці эмацыйнай, прыгожай, вобразнай. Фарміруецца ўменне задаваць пытанні.

Гэтак жа ў выхаванні акрамя інтуітыўнага фарміравання асноў вуснай прамовы, неабходна спецыяльнае навучанне. Вялікае значэнне трэба надаць канструяванню слоў, прапаноў, словазлучэнняў. Вельмі важная сувязь паміж маўленчай і разумовай дзейнасцю дзяцей. Казка яшчэ павінна спрыяць зносінам. Задача выхавання дзяцей казкамі даволі складаная. Трэба ўлічваць шэраг момантаў звязаных з асаблівасцямі вашага дзіця. У казках закладзена шматвекавая народная мудрасць. Вельмі часта казкі абвінавачваюць у жудаснай рэалістычнасці. Жорсткія дзеянні, якія бачыць дарослы, дзіця ўспрымае вобразна. Калі дзіця, неаднаразова, бачыла сцэны гвалту па тэлевізары, то яно не зможа гэта вобразна ўспрымаць у казках.

Трэба растлумачыць дзіцяці, што дрэннае павінна загінуць. У казках заўсёды перамагае дабро - гэта вельмі важна ў выхаванні дзяцей на казках. Тады яму лягчэй будзе спраўляцца з жыццёвымі цяжкасцямі. 

Важна і ваша стаўленне да казкі. Калі вы адчуваеце, што гэта іншы, казачны свет, то і раскажыце яе цікавей. Адну і тую ж казку можна чытаць дзіцяці шмат разоў, гэта дапаможа яму зразумець яе сэнс. Калі яно зразумее сутнасць казкі, яна стане яму не цікавая. Кожны можа знайсці ў казцы тое, што зразумела і блізка менавіта яму. Праз казку можна прывіць дзіцяці любоў да чытання. Казка ў поўнай меры павінна выкарыстоўвацца ў сям'і ў выхаванні дзіцяці. Праз казку дзіцяці лягчэй зразумець, што такое «добра» і што такое «дрэнна». Дзіця ўяўляе сябе станоўчым казачным героем. Казка з'яўляецца адным з самых даступных сродкаў, для паўнавартаснага развіцця дзіцяці.

Не трэба прымяншаць ролю дзіцячых казак у выхаванні дзяцей. Калі правільна падабраць казкі з узроставымі асаблівасцямі дзяцей, можна станоўча ўплываць на эмацыйны стан дзіцяці. Карэктаваць і паляпшаць яго паводзіны. Калі звяртаць увагу на нялюбых і любімых герояў дзіцяці, можна своечасова выявіць і скарэктаваць магчымыя псіхалагічныя праблемы дзіцяці. Фантазію дзіцяці лёгка накіраваць у станоўчае, так і ў адмоўнае рэчышча развіцця. 

Мабыць, адзін з самых дзейсных спосабаў аб'яднаць дарослага і дзіця, даць ім магчымасць зразумець адзін аднаго - гэта казка. Яна дапамагае адрадзіць духоўны вопыт нашай культуры і традыцыі нашага народа, вучыць дабру і справядлівасці.

Падрыхтавала
выхавальнік дашкольнай адукацыі
Верчанка Т.І..

Значэнне дробнай маторыкі вельмі вялікае. Яна напроста злучана з паўнавартасным развіццём маўлення, бо цэнтры мозгу, якія адказваюць за маторыку і маўленне, знаходзяцца побач. Менавіта таму пры парушэнні маўлення дзіцячыя псіхолагі рэкамендуюць займацца з дзіцем менавіта развіццём маторыкі дзіцячых пальчыкаў. Акрамя таго, гэта дапаможа развіць увагу і назіральнасць. Практыкаванні на маторыку трэніруюць памяць, уяўленне, каардынацыю і раскрываюць творчыя здольнасці.

Пачынаць развіццё дробнай маторыкі важна з ранняга дзяцінства. У развіцці маторыкі вам дапамогуць цацкі з кнопкамі ці піяніна. Націск клавіш ідэальны для дробнай маторыкі. Тут падыдуць і гульня ў кубікі, і складанне пірамідкі, і дзіцячыя канструктары, і нават гульні ў машынкі. Ёсць выдатнае практыкаванне для малых. Насыпце ў вялікую талерку гарох ці фасолю. Затым схавайце ў глыбіні які-небудзь цікавы дзіцяці прадмет. Цяпер папрасіце дзіця адшукаць яго ў талерцы. Маляня павінна знайсці яго, перабіраючы пальцамі гарошынкі. Але ў гэтай гульні за малым патрэбен нагляд, каб пазбегнуць траплення дробных гарошынак у дыхальныя шляхі.

Некалькі цікавых дзіцяці заняткаў для развіцця маторыкі:

- Напрыклад, пераліванне вадкасцей з адной ёмістасці ў іншую. Абавязкова гуляйце з мазайкай, пазламі.

- Займіцеся пераборкай гузічкаў або іншых прадметаў па памеры.

- Збірайце канструктары. Падбірайце іх індывідуальна па ўзросце дзіцяці.

- Рвіце паперу. Як ні дзіўна, гэта таксама добра развівае дробную маторыку рук.

- Навучыце дзіця апускаць прадметы ў вузкія адтуліны, напрыклад у рыльца бутэлькі.

- Вучыцеся апранацца самі. Зашпільванне гузікаў і завязванне шнуркоў таксама выдатная трэніроўка.

- Лепіце разам з пластыліну.

- Малюйце. Трыманне алоўкаў і пэндзлікаў у руках - выдатны спосаб развіцця маторыкі, не горш спецыяльных практыкаванняў. Вучыце малога абводзіць малюнкі і прадметы па контуры. Малюйце не толькі пэндзлікамі, але і пальцамі. Цяпер для гэтага існуюць спецыяльныя фарбы.

- Выразайце з паперы розныя фігуркі. Пачніце з простых - круг, квадрат або трыкутнік, потым можаце выразаць складаныя карцінкі.

- Маторыку развіваюць і іншыя простыя і звыклыя заняткі - заплятанне косак, расчэсванне лялек.

- На прагулцы будуйце з пяску або каменьчыкаў замкі, горкі, і іншыя фігуркі. Буйны пясок і камяні развіваюць далоні.

- Паклічце дзіця дапамагчы вам па гаспадарцы - лепка пяльменяў, замешванне цеста, праполка градак, шыццё, збіранне ягад - выдатная альтэрнатыва гульняў.

- Купляйце мяккія цацкі, напоўненыя дробнымі шарыкамі. Яны прызначаны як раз для развіцця дзіцячай дробнай маторыкі рук. У спецыялізаваных крамах і аддзелах вы зможаце знайсці і іншыя якія развіваюць гульні.

- Заўсёды гуляйце з цацкамі рознымі па аб'ёму, форме ці памеру.

- Ніколі не крычыце на маляня, калі ў яго не атрымліваецца добра працаваць ручкамі. Не адступайце, калі заданне здаецца цяжкавыканальным для дзіцяці.

- Больш займайцеся з ім і хваліце за ўсе поспехі. Развіццё маторыкі - неад'емная частка агульнага развіцця дзіцяці.

Крыніца: http://doshvozrast.ru/rabrod/konsultacrod117.htm

Грып - гэта цяжкае вострае інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца выяўленым таксікозам, катаральнымі з'явамі і паразай бронх. Грып, сімптомы якога ўзнікаюць у людзей незалежна ад іх узросту і полу, штогод выяўляецца ў выглядзе эпідэміі, часцей у халодную пару года, пры гэтым хварэюць прыкладна 15% насельніцтва планеты.

Вірус лёгка падхапіць у любым месцы - на прагулцы, у транспарце, у дзіцячым садзе. Што рабіць? Як зберагчы дзіця ад прастуды?

Як умацаваць імунітэт дзіцяці? Існуе некалькі простых правіл, якія дапамогуць пазбегнуць захворванняў і якія неабходна абмеркаваць з дзіцём.

Правіла першае: У дзіцяці павінны быць чыстыя рукі. Самы просты і эфектыўны спосаб абараніць дзіця ад інфекцый - нагадваць яму мыць рукі. Мыць рукі неабходна рэгулярна. Зараз ачысціць далонькі можна не толькі з дапамогай вады і мыла, але і пры дапамозе адмысловых геляў і вадкасцяў. Самае важнае правіла: мыць рукі пасля прыбіральні і перад кожнай ежай. Растлумачце дзіцяці аб тым, што нельга церці вочы і дакранацца да носа бруднымі рукамі. Так ён можа занесці інфекцыю наўпрост у кроў праз слізістую.

Правіла другое: Вучыце дзіця чхаць. А дакладней: вучыце лавіць “чых”. Гэта трэба рабіць не толькі для таго, каб не заразіць іншых, але і для таго, каб мікробы не лёталі ў паветры. Праз чханне інфекцыя распаўсюджваецца хутчэй за ўсё. Таму яе так важна “перахапіць” з дапамогай насоўкі. Калі часу на выхватвання насоўкі няма, то можна прыкрыць рот рукавом або далонямі. Не забудзьцеся нагадаць дзіцяці пасля чхання памыць рукі. Тое ж самае варта рабіць калі дзіця кашляе.

Правіла трэцяе: Не давайце дзіцяці дзяліцца ежай і напоямі. Дзяліцца з сябрам - выдатна, але ў сезон інфекцый, лепш не “адкусіць”, а разламаць бутэрброд ці шакаладку.

Правіла чацвёртае: Сачыце за тым, каб харчаванне дзіцяці было правільным. Калі ў рацыён дзіцяці ўваходзяць садавіна і гародніна, калі дзіця атрымлівае дастатковую колькасць вітаміна С, то лічыце, у Вас ёсць 50% гарантыя таго, што вірус абыдзе бокам.

Правіла пятае: Сачыце за тым, каб дзіця штодня займаўся фізічнымі практыкаваннямі. Фізічная актыўнасць умацоўвае арганізм, выбудоўваючы дадатковыя ахоўныя “сцены”.

Правіла шостае: Стварыце здаровую атмасферу (у прамым і пераносным сэнсах). Хай у паветры адчуваецца пах эфірныя алеяў, якія валодаюць процівірусным эфектам. Вялікая колькасць такіх карысных алеяў змяшчае часнок.

Правіла сёмае: Дазваляйце дзіцяці адпачываць. Імунітэт скардзіцца, калі дзіця не высыпаецца, або калі яго жыццё распісана па хвілінах: з садка на курсы, з курсаў дадому - рабіць хатняе заданне і г. д.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Нябежка І. З.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Тры смяротна небяспечных для вашага дзіцяці месца ў машыне і адзінае бяспечнае:

1. Пярэдняе сядзенне - самае небяспечнае месца ў машыне. Справа ў тым, што ўсе сучасныя легкавыя аўтамабілі забяспечаныя падушкамі бяспекі, якія прызначаны для дарослага чалавека. Калі здарыцца аварыя, дзіця атрымае сур'ёзную траўму або загіне, прыціснутае падушкай бяспекі, нават калі яно будзе ў аўтакрэсле або на руках у дарослага. Наогул, у большасці краін свету строга забаронена перавозіць дзяцей на каленях.

2. Яшчэ адна небяспечная для жыцця малога памылка - дзіця знаходзіцца на заднім сядзенні, не прышпіленае рамнём бяспекі. Дастаткова, каб адбылося нязначнае сутыкненне, і малое ўляціць у лабавое шкло. Шанцу выратавацца ў маленькага чалавечка практычна няма.

3. Калі дзіця сядзіць на заднім крэсле аўтамабіля і прышпілены рамнём бяспекі, а побач з ім дарослы не прышпілены, то пры аварыі дарослы можа прыціснуць дзіця.

4. Аўтакрэсла - адзінае бяспечнае для дзіцяці месца ў аўтамабілі. Дзеці, якія не дасягнулі дванаццаці гадоў, могуць перавозіцца ў машыне толькі ў адмысловым дзіцячым аўтамабільным крэсле. Яно ўсталёўваецца выключна на задняе сядзенне і мацуецца адмысловымі фіксатарамі да пстрычкі, а таксама рамянямі бяспекі.

Аднак наяўнасць у аўтамабілі дзіцячага крэсла - гэта яшчэ не панацэя ад няшчасных выпадкаў з вашым дзіцём. Як паказваюць даследаванні замежных спецыялістаў, каля 90% аўтакрэсел усталёўваюцца няправільна. А гэта значыць, што дзевяць дзіцячых жыццяў з дзесяці падвергнуты небяспекі. Прычына таму - нядбайнасць бацькоў. Купіўшы дзіцячае аўтамабільнае крэсла, яны мяркуюць, што ўжо зрабілі дастаткова для таго, каб іх дзеці былі ў поўнай бяспецы. Часцяком дарослым лянота ўважліва прачытаць і разабрацца з усімі пунктамі інструкцыі па эксплуатацыі аўтакрэсла. Ёсць і такія бацькі, якія ў пагоні сэканоміць, купляюць танныя крэслы, да якіх прыкладаюцца недакладныя і няпоўныя інструкцыі. Каб не турбаваць лішні раз дзіця, яго бацькі могуць свядома спрасціць працэдуру ўстаноўкі аўтакрэсла. Увогуле, спосабаў занядбаць правіламі перавозкі дзяцей у аўтамабілі вялікае мноства. Але ўсе яны багатыя наступствамі.

Правілы перавозкі дзяцей у аўтамабілі вызначаюць, што найлепшае месца для аўтакрэсла - гэта месца пасярэдзіне задняга сядзення машыны. Праверце, каб дзіцячае аўтамабільнае крэсла было надзейна ўстаноўлена і не калыхалася. Перамяшчацца налева і направа яно можа ўсяго на некалькі сантыметраў.

Аўтамабільнае крэсла трэба фіксаваць рамянямі бяспекі. Калі іх даўжыня недастатковая, то трэба замяніць рамяні бяспекі падыходнымі. Сачыце за тым, каб падчас прышпільвання дзіцяці рамянямі, яны не былі перакручаны.

Дзіцячае аўтамабільнае крэсла павінна быць зручным для малога. Існуе некалькі тыпаў аўтакрэсел, кожнае і якіх прызначана для дзіцяці пэўнага ўзросту, росту і вагі.

Дзіцяці да аднаго года трэба размяшчаць спінай па руху. Справа ў тым, што ў такім узросце малы яшчэ не можа рэгуляваць сілу руху сваёй галавы, таму нават пры невялікім тармажэнні, ён лёгка можа траўміравацца. Калі вы адправіліся з дзіцем у працяглую паездку, то па магчымасці спыняйцеся кожныя паўгадзіны - гадзіну і давайце адпачыць маляню, вызваляючы яго з аўтакрэсла.

Дзяцей ад года да трох гадоў трэба прышпільваць рамянямі, якія ляжаць крыху вышэй плячэй. Сачыце, каб рэмень не спаўзаў на вобласць шыі, інакш дзіця можа задыхнуцца.

Акрамя таго, бацькам трэба прытрымлівацца яшчэ некалькіх правіл перавозкі дзяцей у аўтамабілі:

• На кожнага малога - асобнае месца ў машыне.

• Усе пасажыры аўтамабіля павінны быць прышпіленыя.

• Усе цвёрдыя і цяжкія прадметы ў салоне машыны павінны быць замацаваныя.

• У час паездкі ў аўтамабілі нельга даваць дзецям цвёрдыя цацкі.

Адпраўляючыся з дзіцем за мяжу, памятаеце, што ў кожнай краіне свету дзейнічаюць свае правілы па перавозцы дзяцей у аўтамабілі. Таму загадзя азнаёмцеся з гэтымі правіламі.

Выконваючы ўсе вышэйпералічаныя правілы перавозкі дзяцей у аўтамабілі, вы зробіце бяспечным жыццё вашага дзіцяці.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Кожныя бацькі сур'ёзна рыхтуюцца да ўступлення дзіцяці ў школьнае жыццё: затрачваецца нямала сіл і сродкаў на набыццё "усяго неабходнага". Аднак проста апрануць дзіця ў прыгожую школьную форму і даць у рукі модны ранец з рознакаляровымі сшыткамі зараз ужо недастаткова - для паспяховага пачатку школьнага жыцця любому дзіцяці неабходная псіхалагічная падрыхтоўка.

Быць гатовым навучыцца

Для 6-гадовага дзіцяці школа - гэта пэўнага роду стрэс, так як ён становіцца дарослым, а значыць, не можа толькі гуляць у лялькі-машынкі і адпачываць, цяпер яно павінна насіць ранец і пісаць нешта ў сшытку, а пасля вяртання дадому яшчэ выконваць хатняе заданне, а не толькі глядзець мультфільмы. Яно - першакласнік, і бацькі павінны ўсвядоміць усю адказнасць гэтага моманту і падрыхтаваць да яго дзіця. Адзін з аспектаў падрыхтоўкі да школы - псіхалагічны.

Псіхалагічная гатоўнасць

Гэта неабходны і дастатковы ўзровень псіхічнага развіцця дзіцяці для асваення школьнай праграмы ва ўмовах навучання ў калектыве аднагодкаў. Яна фармуецца ў дзяцей да шасці-сямі гадоў шляхам спецыяльных заняткаў. Псіхолагі вылучаюць 2 аспекты псіхалагічнай гатоўнасці дзіцяці да школы: асобасная (матывацыйная) і інтэлектуальная. У інтэлектуальным плане ў дзіцяці павінен быць пэўны ўзровень пазнавальных інтарэсаў, гатоўнасць да змены сацыяльнай пазіцыі, жаданне вучыцца. Ваш дзіця можа з радасцю пайсці ў школу, але гэта не азначае, што ён жадае вучыцца. Хадзіць у школу і вучыцца - дзве вялікія розніцы. Як піша дзіцячы псіхолаг Л. А. Венгер "Быць гатовым да школы - не значыць умець чытаць, пісаць і лічыць. Быць гатовым да школы - значыць быць гатовым усяму гэтаму навучыцца".

Неабходна выпрацаваць у дзіцяці шэраг навыкаў і ўменняў. Напрыклад, уменне пераадольваць цяжкасці, даводзіць пачатую справу да канца. Неабходныя для школы і аналітычныя навыкі: уменне параўноўваць, супастаўляць, рабіць высновы і абагульнення. Для гэтага чытайце з вашым дашкольнікаў кніжкі, а потым прасіце сцісла выкласці змест прачытанага. Гэта прывучае дзіця аналізаваць сэнс кнігі і робіць яго гаворку сувязнай, замацоўваючы ў слоўніку новыя словы. Акрамя гэтага, абавязковыя для будучага першакласніка такія якасці як: дапытлівасць, увага, засяроджанасць, памяць, уседлівасць, патрэба ў пошуку адказаў на пытанні, а таксама ўменне рэгуляваць свае паводзіны, выконваць доўгі час не вельмі прывабнае заданне. Усе гэтыя навыкі можна напрацоўваць штодня (гульні, лепка, чытанне, зносіны).

Асобасная гатоўнасць

Гэта патрэба мець зносіны з аднагодкамі і ўменне мець зносіны, здольнасць выконваць ролю вучня, а таксама адэкватнасць самаацэнкі дзіцяці. Важна стварыць матывацыю для дзіцяці, каб у яго паўстала жаданне вучыцца і даведацца нешта новае і карыснае. У гэтым дапаможа аповед бацькоў аб школе, аб настаўніках, аб ведах. І, несумненна, дзіця павінен быць прыстасаваны да грамадскага жыцця, адчуваць сябе ўпэўнена, знаходзячыся па-за дома. Яму трэба ўмець самастойна апранацца і распранацца, пераабувацца, завязваць шнуркі, спраўляцца з гузікамі і маланкамі на вопратцы, умець карыстацца грамадскім туалетам. На гатоўнасці дзіцяці ісці ў школу адлюстроўваецца і тое, як вы з ім маеце зносіны. Ці часта вы кажаце: "гэта я з табой няньчуся, а ў школе з табой ніхто так насіцца не будзе"? Або: "зноў адцягваешся. Вось у школе, паставяць табе два па паводзінах, а з двоечнікамі ніхто не сябруе". Калі так, то пазбягайце такіх фраз і стварайце ў дзіцяці станоўчы вобраз школы. Усё гэта неабходна дзіцяці, каб адчуваць сябе камфортна ў новых умовах.

Акрамя таго, урачы-неўролагі раяць звярнуць пільную ўвагу на агульны стан дзіцяці. Прывучайце яго да рэжыму дня. Асабліва гэта важна для дзяцей, якія не ходзяць па якой-небудзь прычыне ва ўстанову дашкольнай адукацыі. Хай дзіця летам, перад тым як пайсці ў першы клас, ўстае ў 7 або 8 гадзін раніцы і абавязкова чаргуе адпачынак з заняткамі. Захаванне рэжыму дазволіць першакласніку плаўна ўвайсці ў рэжым вучобы, і на адзін стрэсавы фактар у дзіцяці стане менш. Пасля школы яму трэба абедаць, адпачываць, гуляць і толькі потым садзіцца за ўрокі.

Простыя рэкамендацыі

Не будзе лішнім перад школай звярнуцца да спецыялістаў, калі ў вашага дзіцяці ёсць хранічнае захворванне. Калі захворвання няма, то можна ў педыятра атрымаць рэкамендацыі па аздараўленні дзіця, а таксама прайсці курс вітамінатэрапіі і курс па ўмацаванні імуннай сістэмы, каб стрэсавая нагрузка, звязаная з першым класам, была менш.

Трэба паназіраць за дзіцем у першыя месяцы яго школьнага жыцця. Магчыма, ён стаў агрэсіўным, запальчывым або плаксівым. Гэта падстава задумацца аб тым, якія праблемы паўсталі ў вашага першаклашкі. Калі гэта звязана з адаптацыяй да новых умоў, то дапаможа псіхолаг. Калі ж гэта тычыцца таго, што дзіця не засвойвае матэрыял, не можа знайсці кантакт з аднагодкамі, тады неабходна звярнуцца да неўролага. А калі ваш дзіця саматычна аслаблены, фізічна не пераносіць існуючыя нагрузкі, стамляецца або мучыцца галаўным болем, то варта падумаць аб зберагальным рэжыме навучання, напрыклад, на хаце.

Незадоўга да 1 верасня выконвайце простым рэкамендацыям. Пазнаёмце дзіця з яго настаўнікам да пачатку заняткаў. Наведайце яго будучы класны пакой, дайце яму пасядзець за партай і ўсё разгледзець, каб абстаноўка не здавалася дзіцяці незнаёмай, прагуляйцеся разам па школе і школьным двары. Паспрабуйце загадзя пазнаёміць з некаторымі з яго аднакласнікаў. Раскажыце аб раскладзе ўрокаў і часу, адведзенага на ўрокі, перапынкі, полудзень. Спытайце дзіця аб яго пачуццях і ўражаннях ад першага дня ў школе. Супакойце яго хваляванне і скажыце, што пры ўзнікненні магчымых праблем вы дапаможаце яму іх вырашыць.

Такім чынам, захаванне рэжыму, псіхалагічны настрой, клопат пра здароўе і бацькоўская любоў вельмі дапамогуць вашаму дзіцяці, калі ён пойдзе вучыцца ў першы клас.

Вучні і вучаніцы

Такім чынам, дзіця пайшоў у школу. І не проста дзіця, а хлопчык ці дзяўчынка, першакласнік і першакласніца, з уласцівымі ім асаблівасцямі ўспрымання, мыслення, прамовы, эмоцый, з асаблівай арганізацыяй мозгу, з рознымі ўстаноўкамі, тыпамі характару і паводзін, розныя па сваім біялагічнаму ўзросту.

Вельмі гэта цяжкая справа - пачаць школьную жыццё. Прывыканне да школы, да новага ўкладу жыцця, да новых патрабаванням называецца школьнай адаптацыяй, і ў адных дзяцей працякае лёгка і хутка, а ў іншых - цяжэй і доўга. Хто ж цяжэй адаптуецца да новай сітуацыі? Звычайна гэта хлопчыкі. Дзяўчынкі больш таварыскія, кантактныя, лягчэй перабудоўваюць свае адносіны, падладжваюцца пад сітуацыю. Хлопчыкі пры любым змене звыкласці жыцця пакутуюць больш. Але вось парадокс: самі хлопчыкі значна часцей, чым дзяўчынкі, імкнуцца да новага, да зменаў у жыцці, самі змяняюць сітуацыю. Гэта яны ідуць у паходы і за адсутнасцю непраходных джунгляў лезуць у нязведаныя нетры будоўляў, гарышчаў і скляпоў.

На заўвагу

• Ніколі не параўноўвайце хлопчыкаў і дзяўчынак, не стаўце адных у прыклад іншым: яны розныя нават па біялагічнаму ўзросту - дзяўчынкі звычайна старэйшыя за аднагодкаў-хлопчыкаў.
• Не забывайце, што хлопчыкі і дзяўчынкі па-рознаму бачаць, чуюць, адчуваюць, па - рознаму ўспрымаюць прастору і арыентуюцца ў ім, а галоўнае - па-рознаму асэнсоўваюць усё, з чым сутыкаюцца ў гэтым свеце.
• Не перашчыруйце, патрабуючы ад хлопчыкаў акуратнасці і дбайнасці выканання вашага задання.
• Імкніцеся, даючы заданні хлопчыкам, як у дзіцячым садзе, у школе, так і ў побыце, уключаць у іх момант пошуку, які патрабуе кемлівасці. Не трэба загадзя распавядаць і паказваць, што і як рабіць. Варта падштурхнуць дзіця да таго, каб ён сам адкрыў прынцып рашэння, хай нават нарабіў памылак.
• З дзяўчынкамі, калі ім цяжка, трэба разам, да пачатку працы, разабраць прынцып выканання задання, што і як трэба зрабіць. Разам з тым, дзяўчынак трэба паступова вучыць дзейнічаць самастойна, а не толькі па загадзя вядомым схемах, падштурхоўваць да пошуку ўласных рашэнняў незнаёмых, нетыповых заданняў.
• Вучыцеся разам з дзіцем, яднайцеся з ім супраць аб'ектыўных цяжкасцяў, станьце саюзнікам, а не сапернікам ці іншым назіральнікам.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Снапко Г.Я.

ПАВАЖАНЫЯ БАЦЬКІ!
РАСКАЖЫЦЕ ДЗЯЦЯМ ПРА ГАЛАЛЕД І БУДЗЬЦЕ САМІ АСЦЯРОЖНЫЯ!

З надыходам зімы мы чакаем шмат снегу, але, на жаль, снегу зусім мала, затое замаразкі чаргуюцца з адлігай. А гэта, як вядома, найлепшыя ўмовы для галалёду. Галалёд уяўляе для нас з вамі, паважаныя бацькі, найбольшую небяспеку, асабліва калі мы спазняемся на працу, ды яшчэ дзіця трэба паспець адвесці ў дзіцячы сад ці школу. Прасцей простага ў галалёд атрымаць удар, ці таго горшы пералом.Але траўм можна пазбегнуць, калі ведаць і выконваць

ПЯЦЬ ВАЖНЫХ ПРАВІЛ.

ПРАВІЛА ПЕРШАЕ: Трымайце ДЗІЦЯ ЗА РУКУ
Паводзіны дзяцей часам бываюць проста непрадказальным, дзіця можа раптам пабегчы, наступствы ва ўмовах галалёду могуць быць вельмі непрыемнымі. Каб пазбегнуць падобнай сітуацыі лепш усю дарогу не адпускаць руку дзіцяці. А перад тым, як збіраецеся на вуліцу, рэгулярна паўтарайце з дзецьмі правілы бяспечных паводзін на слізкай дарозе - не бегаць, не штурхацца, не гуляць, не адпускаць руку дарослага.

ПРАВІЛА ДРУГОЕ: НЕ СПЯШАЦЦА
Ніколі не трэба спяшацца. Тут якраз, дарэчы, прымаўка "Цішэй едзеш, далей будзеш". Рэкамендуецца перасоўвацца дробнай, якая шаркае хадой. Чым шырэйшы крок, тым больш верагоднасці ўпасці.

ПРАВІЛА ТРЭЦЯЕ: ВЫБІРАЙЦЕ бяспечнае абутак
Трэцяе правіла абвяшчае аб тым, што дарослы і дзіцячы абутак павінен быць зручным і бяспечным. У галалёдзіцу лепш насіць абутак на няслізкай каўчукавай ці іншай падэшве з глыбокім «пратэктарам». Скураныя падэшвы вельмі моцна слізгаюць. Пры хадзе па слізкай паверхні варта ісці на ўсю падэшву, злёгку паслабляючы пры гэтым ногі ў каленах.
САВЕТ: У вас гладкая падэшва? Наляпіце на яе звычайны пластыр, і абутак будзе менш слізгаць.

ПРАВІЛА ЧАЦВЁРТАЕ: ЗАЎСЕДЫ ГЛЯДЗІЦЕ ПАД НОГІ
Пад ногі заўсёды трэба глядзець, а ў галалёд асабліва. Слізкую сцяжынку, лепш абыйсці.

ПРАВІЛА ПЯТАЕ: НАВУЧЫЦЦА ПРАВІЛЬНА ПАДАЦЬ
Не заўсёды чалавеку ўдаецца ўтрымаць раўнавагу. «Падайце без наступстваў», - раяць лекары. Таму трэба навучыцца падаць без рызыкі. Для гэтага:
1. Прысядзьце, меншай будзе вышыня падзення.
2. Пры падзенні згрупуйцеся. Калі падаеце на спіну, паспрабуйце прыціснуць падбародак да цела. Нельга падаць на выцягнутыя рукі, можна зламаць кісці рук. Каб не было страсення мозгу, пазбягайце ўдару патыліцай.
3. Падаючы, старайцеся заваліцца на бок, так будзе менш траўмаў.
Паслізнуўшыся і ўпаўшы, чалавек імкнецца хутчэй падняцца. Але не варта спяшацца. Спачатку трэба агледзець сябе, паварушыць рукамі і нагамі. Калі болі няма, можна ўставаць. Ну а калі з'явіліся балючыя адчуванні, трэба паспрабаваць вызначыць, чым яны выкліканыя - ударам, пашкоджаннем звязкаў ці пераломам косткі. 

ПАМЯТАЕЦЕ

- Памятайце і не забывайце, што пад снегам можа быць лёд.
- Калі канечнасць апухла і баліць, тэрмінова да доктара ў траўмапункт.
- Упаўшы на спіну, не можаце паварушыцца, тэрмінова тэлефануйце ў «Хуткую дапамогу».
Пераходзячы праз дарогу, выконвайце правілы дарожнага руху, не пераходзіце вуліцу і не перабягайце перад блізка ідучым транспартам. ПАМЯТАЕЦЕ - праезная частка слізкая і тармажэнне транспарту абцяжарана, магчымыя заносы.
Пры наяўнасці святлафора - пераходзіце толькі на зялёны свет, так як дзіця ў далейшым капіруе ўсе вашыя дзеянні. У галалёд выбірайце больш бяспечны маршрут і выходзьце з дому загадзя.
ПАВАЖАНЫЯ БАЦЬКІ – БУДЗЬЦЕ АСЦЯРОЖНЫМІ, выконвайце МЕРЫ АБАРОНЫ ПРЫ ГАЛАЛЕДЗЕ

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

Новы год і Каляды - доўгачаканыя святы, любімыя ўсімі. Гульні, забавы вакол зялёнай прыгажуні надоўга застаюцца ў памяці дзяцей і дарослых. Мы шчыра спадзяемся, што яны будуць радаснымі. Але не варта забываць, што менавіта ў перыяд святочных дзён дома, на прагулцы і ў гасцях вас могуць чакаць самыя нечаканыя небяспечныя сітуацыі. Каб пазбегнуць іх або максімальна скараціць рызыку скарыстайцеся наступнымі правіламі: 

1. Правілы паводзін у грамадскіх месцах падчас правядзення Навагодніх елак і ў іншых месцах масавага збору людзей.

1. Калі вы паехалі на навагодні паказ з дзецьмі, ні ў якім разе не адпускайце іх далёка ад сябе, бо пры вялікай колькасці людзей лёгка згубіцца.

2. У месцах правядзення масавых навагодніх гулянняў старайцеся трымацца далей ад натоўпу, каб пазбегнуць атрымання траўмаў.
3. Падпарадкоўвайцеся законным папярэджанняў і патрабаванням адміністрацыі, паліцыі і іншых асоб, адказных за падтрыманне парадку, пажарнай бяспекі.

4. Вядзіце сябе паважліва ў адносінах да ўдзельнікаў масавых мерапрыемстваў, абслугоўваючага персаналу, службовых асобаў, адказных за падтрыманне грамадскага парадку і бяспекі пры правядзенні масавых мерапрыемстваў.

5. Не дапускайце дзеянняў, здольных стварыць небяспеку і прывесці да стварэння экстрэмальнай сітуацыі.

6. Ажыццяўляйце арганізаваны выхад з памяшканняў і збудаванняў па заканчэнні мерапрыемстваў

7. Пры атрыманні інфармацыі аб эвакуацыі дзейнічайце паводле ўказанняў адміністрацыі і супрацоўнікаў праваахоўных органаў, адказных за забеспячэнне правапарадку, выконвайце спакойна і не стварайце паніку.

2. Правілы пажарнай бяспекі падчас навагодніх свят. Падчас навагодніх свят, акрамя звычайных правіл пажарнай бяспекі варта выконваць яшчэ некалькі простых нормаў, якія дазволяць вам атрымаць ад выхадных дзён толькі станоўчыя эмоцыі:

1. Не ўпрыгожвайце ёлку пластмасавымі цацкамі.

2. Не абкладвайце падстаўку елкі ватай.

3. Асвятляць ёлку варта толькі электрагірляндамі прамысловай вытворчасці.

4. У памяшканні не дазваляецца запальваць бенгальскія агні, ужываць хлапушкі і васковыя свечкі. Памятаеце, адкрыты агонь заўсёды небяспечны!

5. Не варта выкарыстоўваць піратэхніку, калі вы не разумееце, як ёю карыстацца, а інструкцыі не прыкладаецца, ці яна напісана на незразумелай вам мове.

6. Нельга рамантаваць і ў другі раз выкарыстоўваць піратэхніку, якая не спрацавала.

7. Катэгарычна забараняецца ўжываць самаробныя піратэхнічныя прылады.
Забаронена:

• ладзіць "салюты" бліжэй за 30 метраў ад жылых дамоў і лёгка ўзгаральных прадметаў, пад нізкімі навесамі і кронамі дрэў.

• насіць піратэхніку ў кішэнях.

• трымаць кнот падчас запальвання каля асобы.

• выкарыстоўваць піратэхніку пры моцным ветры.

• накіроўваць ракеты і феерверкі на людзей.

• кідаць петарды пад ногі.

• нізка нагінацца над запаленымі феерверкамі.

• знаходзіцца бліжэй за 15 метраў ад запаленых піратэхнічных вырабаў.

У выпадку найменшых прыкмет загарання неадкладна паведаміце ў службу выратавання па тэлефоне - 101, з мабільнага тэлефона 112 (бясплатна), эвакуіруйце людзей і прыступіце да тушэння агню падручнымі сродкамі. Выконваючы названыя патрабаванні, вы гарантуеце сабе добры настрой і вясёлае свята.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.