ПАВАЖАНЫЯ БАЦЬКІ!
Прапануем Вам маршруты выхаднога дня па дарогах памятных мясцін воінскай славы горада Ліды і Лідскага раёна
«Правілы паводзін пры наведванні мемарыялаў і помнікаў»
(памятка для бацькоў)
Паважаныя бацькі! Памятайце, што дзеці заўсёды глядзяць, як паводзяць сябе дарослыя, і неабходна, каб дарослыя зразумелі, што памятныя месцы прызначаны для ўвекавечвання памяці.
Просім вас, дарослых, выконваць наступныя правілы:
- Не парушайце спакой мясцовасці, дзе размешчаны мемарыял ці помнік гучнымі воклічамі.
- Пры наведванні помнікаў і мемарыялаў, не здзяйсняйце якія-небудзь дзеянні, якія прыводзяць да змены іх ландшафту (браць з пастаментаў кветкі і іншыя прадметы, маляваць і пісаць на памятных плітах, раскідваць смецце).
- Залазіць на пліты і сядзець на іх нельга, гэта непавага да памяці загінулых.
- Не дазваляйце дзецям бегаць і шумець, памятайце, што дадзеныя месцы не месца для гульняў, скажыце гэта Вашым дзецям, правядзіце напярэдадні гутарку.
- Пры наведванні мемарыяла, помніка можна разам з дзіцем ускласці кветкі, моўчкі пастаяць (ушанаваць хвілінай маўчання памяць аб тых, хто не вярнуўся з вайны.).
Навучыцеся паважаць памяць, захаваную людзьмі ў мемарыялах і помніках, і навучыце гэтаму сваіх дзяцей!
Маршруты выхаднога дня па дарогах памятных мясцін вайсковай славы горада Ліды.
МАРШРУТ №1
Помнік у гонар воінаў-вызваліцеляў, Курган Бессмяротнасці, Помнік героям-авіятарам.
Як праехаць: даехаць прыпыначнага пункта аўтобуса № 3 вул. Міцкевіча, прайсці 5-7 хвілін да цэнтральнай плошчы горада, перайсці дарогу да Помніка ў гонар воінаў-вызваліцеляў, а таксама можна даехаць на аўтамабілі.
Перад паездкай паўтарыце з дзецьмі правілы бяспечных паводзін у грамадскім транспарце і ў аўтамабілі, на вуліцах горада, на дарозе (правілы руху па тратуары і пры пераходзе праезнай часткі), а таксама правілы паводзін у грамадскіх месцах.
Помнік у гонар воінаў-вызваліцеляў
Помнік у гонар воінаў-вызваліцеляў і партызан Лідскай зоны размешчаны па вул. Савецкая, сквер ля кінатэатра "Кастрычнік". У цэнтры горада ў скверы па вул. Савецкай у 1965 г. узведзены помнік савецкім воінам вызваліцелям і партызанам са стэлай, на паўднёвым баку якой увекавечаны загад Вярхоўнага Галоўнакамандуючага І. Сталіна.
Курган Неўміручасці
Засыпанне кургана пачалася 9 мая 1966. Адкрыты 8.07.1966 г – скончана засыпанне. Уяўляе сабой пяцігранную піраміду вышынёй 7 м, з агульным перыметрам у падставы 55 м. У падставы кургана ўманціравана капсула, вакол якой пачалося засыпанне свяшчэннай зямлі прывезенай шматлікімі дэлегацыямі, якія прыбылі ў Ліду.
На ўрачыстасці, прысвечанай засыпанню Кургана, прыязджалі ганаровыя грамадзяне горада: Галіцкі К.М., Чапуркін Н.С., Гапеў А.Д., дэлегацыі ад гарадоў-герояў СССР, ад абласцей БССР, ад раёнаў Гродзенскай вобласці Святая зямля была прывезена з Пулкоўскіх вышынь, Піскароўскіх могілак, Мамаева кургана, Адэскіх катакомбаў, Малахава кургана, Пірчупіса, Хатыні, Брэсцкай крэпасці, заставы імя Усава, з канцлагера "Асвенцым" і іншых месцаў.
Момант засыпання кургана здымаўся Беларускай студыяй тэлебачання. У падставы кургана на глыбіню 3-х метраў апушчана металічная шкатулка, у якой змешчаны наступныя матэрыялы: тэкст завяшчання нашчадкам, тэкст клятвы воінаў гарнізона, тэкст клятвы піянераў і камсамольцаў, тэкст выступу сакратара гаркама КПБ Фамічова Г.Ф. пры ўрачыстай засыпанні кургана. Магнітафонная стужка з запісам выступлення дэлегацый гарадоў-герояў, кінарэпартаж студыі тэлебачання і студыі кінахронікі пра засыпанні кургана Бяссмеротнасці, газетны рэпартаж пра Ліду і засыпанне Кургана, ключ ад горада Ліды, план горада Ліды, набор фотаздымкаў горада, памятны значок з выявай Кургана Бессмяротнасці "Памятаеце", значок "Ударнік камуністычнай працы", юбілейны медаль у гонар 20-годдзя Перамогі над Германіяй, юбілейны рубель,
У 1973 г. курган дапоўнены пілонамі вышынёй 14 м, нахіленымі пад кутом 76, сімвалізуюць сабой ствалы артылерыйскіх прылад па праекце мінскіх архітэктараў пад кіраўніцтвам Ю.Н. Трахтэнберга. Металічная шкатулка была адкрыта 9 мая 1995 года - у дзень 50-годдзя Перамогі.
Помнік героям-авіятарам
Помнік героям-авіятарам Беларусі ўстаноўлены ў Лідзе 14 кастрычніка 2005 года, насупраць Лідскага раённага Палаца культуры. Падобныя збудаванні ў памяць аб героях ёсць у шэрагу гарадоў Беларусі, у тым ліку ў суседнім Шчучыне і ў абласным цэнтры - у Гродне.
Афіцэрскі склад 116-й гвардзейскай штурмавой авіябазы сумесна з галоўным архітэктарам унітарнага прадпрыемства "Інстытут Гроднаграмадзянпраект" Аляксандрам Захарчукам распрацавалі асноўную канцэпцыю помніка. На пярэднім тарцы пастамента размешчана авіяцыйная эмблема і надпіс на беларускай мове «У ГАНАР ГЕРОЯМ-АВІЯТАРАМ». На вяршыні пастамента ўстаноўлены адзін з самалётаў Су-25, тэрмін эксплуатацыі якога скончыўся і па распараджэнні кіраўніка дзяржавы ён пераведзены ў экспанатны стан. Характэрна, што ўстаноўлены на пастамент самалёт упрыгожвае бартавы нумар "206" - у гонар 206-й штурмавой авіяцыйнай базы, якая раней дыслакавалася ў Лідзе, а затым увайшла ў склад 116-й гвардзейскай штурмавой авіяцыйнай базы.
Уважліва разгледзьце з дзецьмі памятныя мясціны нашага горада. Раскажыце пра гісторыю іх узвядзення для выхавання патрыятызму, захавання памяці і пачуцця гонару за подзвігі нашых продкаў.
Па шляху дадому пагаварыце з дзіцем, спытаеце, што больш за ўсё яму спадабалася і запомнілася. Якія ўражанні ён атрымаў ад паездкі. Прапануйце дзіцяці дома намаляваць уведзенае, стварыць свой дзённік, кнігу або калаж, прыдумайце назву.
МАРШРУТ №2
Брацкая магіла (вядомая як «дзіцячая магіла») на адным з месцаў масавых забойстваў нацыстамі яўрэяў Ліды ў 1942 годзе
На брацкай магіле расстраляных яўрэяў устаноўлены мармуровы пастамент, над якім узвышаецца мармуровая мемарыяльная дошка. Надпіс на пліце: "Вечная памяць жыхарам г. Ліды закатаваным нямецкімі катамі 8 мая 1942г." выканана на дзвюх мовах: іўрыце і рускай. Помнік знаходзіцца ў лесе, на заходнім працягу, вул. Чырвонаармейскай, у 200 м ад акруговай дарогі, агароджаны металічным ланцугом.
Мемарыяльны комплекс на брацкай магіле 6700 яўрэяў
Мемарыяльны комплекс на брацкай магіле 6700 яўрэяў, расстраляных фашыстамі ў 1942 годзе, знаходзіцца ў лесе на заходнім працягу вул. Чырвонаармейскай, за 250 метраў ад акруговай дарогі. Мемарыял узведзены па ініцыятыве яўрэйскага Мемарыяльнага таварыства пад кіраўніцтвам былой настаўніцы сярэдняй школы № 15 Тамары Маісееўны Барадач на сродкі, ахвяраваныя яўрэйскай абшчынай і жыхарамі Ліды, якія цяпер пражываюць у Беларусі, Расіі, Ізраілі, ЗША, Вялікабрытаніі, Канадзе, Аўстраліі і іншых. свету.
Мемарыял-помнік уяўляе сабой скульптурную кампазіцыю з металу ў выглядзе фігур дзвюх схіліўшых галаву жанчын (якія ўвасабляюць сваім выглядам няўцешнае гора, смутак і смутак), якія ўзвышаюцца над магілай, мармуровых пліт і двух блокаў за металічнай агароджай. На блоках надпісы на рускай мове і іўрыце: «1942 г. у гэтай брацкай магіле пахаваны закатаваныя нямецка-фашысцкімі захопнікамі 6700 жыхароў г. Ліды».
Аўтар скульптурнай групы - скульптар Аляксандр Тухто.
МАРШРУТ №3
Парк культуры і адпачынку.
Мемарыяльны комплекс на брацкай магіле савецкіх воінаў
Знаходзіцца на вул. Міцкевіча, у гарадскім парку культуры і адпачынку. Пастанова гарвыканкама ад 15.08.1944 г. У 1955 г на брацкай магіле ўсталяваны скульптурны помнік. Пахавана 7 воінаў, якія загінулі ў 1944 г. 1 мая 1985 г. (9 мая 1984) па праекце архітэктара Бураўкіна пастаўлены помнік-стэла і 7 мемарыяльных пліт з прозвішчамі загінуўшых.
Як праехаць : маршрутам аўтобуса №7 даехаць да прыпынку «Дзіцячая паліклініка» і прайсці ў парк культуры і адпачынку (да будынка ЗАГСа).
Падчас паездкі на аўтобусе, успомніце з дзецьмі правілы паводзін у грамадскім транспарце: трымацца за поручні, саступаць месца старэйшым, не шумець, не бегаць у аўтобусе.
На месцы сучаснага парка культуры і адпачынку размяшчалася рыначная плошча. Менавіта тут 27 сакавіка 1944 г. былі пакараныя смерцю праз павешанне ўдзельнікі супраціву фашыстам: лекар Крыжаноўская Луцьяна – удзельніца антыфашысцкай групы «Зара», настаўнік Сцяпан Чуракоў – сувязны паміж лідскім і мінскім падполлем і Раман Астрэйка – адзін з удзельнікаў замаху на Лідскага гебітскамісара Дрэкселя ў сакавіку 1944г. Замах на самога гебітскамісара быў адной з самых рызыкоўных аперацый. Раман Астрэйка, рабочы завода цвікоў, настаўнік па прафесіі, падрабіў ключы. Пры іх дапамозе падпольшчыкі праніклі ў будынак гебітскамісарыяту, а затым і ў кабінет Дрэкселя. Падклалі міны пад крэсла гебітскамісара, у стол яго намесніка, а самі выйшлі з будынка. На выхадзе Рамана Астрэйку ўбачыла прыбіральшчыца і апазнала яго. Калі Дрэксель увайшоў у свой кабінет, кінуў на крэсла шынель, крэсла перавярнулася, і міна была знойдзена. Потым былі знойдзены і іншыя міны. Пачаўся пошук смельчакоў. Прыбіральшчыца выдала Астрэйку. Раман Астрэйка быў арыштаваны. Дзень і месца расправы былі абраныя не выпадкова: менавіта па панядзелках у Лідзе праходзілі кірмашы. Таму пакаранне мела шырокую агалоску, бо за ёй назірала мноства людзей.
У маі 1944г. у Лідзе пачаліся масавыя арышты ўдзельнікаў Лідскага падполля. У «сакрэтную» турму, якая размяшчалася ў Паўночным мястэчку, былі дастаўлены прыблізна 130 чалавек. Яны доўгі час трывалі катаванні, здзекі, але трымаліся мужна. 23 чэрвеня 1944г. у двары Лідскай турмы быў расстраляны М.М. Ігнатаў - адзін з актыўных дзеячаў падполля. Пакаранне падпольшчыкаў праводзілася 25 чэрвеня і 3 ліпеня 1944 года. Большасць з іх былі расстраляны 3 ліпеня 1944 г., за 5 дзён да вызвалення Ліды, у лесе за два кіламетры на поўнач ад Ліды. Гэта Л.А. і П.А. Авяр'янавы, А.А. і А.С. Клімко, А.Г. і Г.П. Качан, Зоя і Лёня Кудачовы, Матрона Наказных – вучаніца школы №1 г. Ліды і інш. Удалося пазбегнуць расстрэлу чатыром падпольшчыкам. Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР ад 10.05.1965г. загінуўшыя падпольшчыкі М. Ігнатаў, А.Клімко, А.Качан, М.Наказных, М. Кастраміна, Л.Кудачоў, Л.Халявінскі ўзнагароджаны Ордэнам I ступені пасмяротна. На месцы растрэлу і перапахавання падпольшчыкаў устаноўлены помнікі.
Помнік падпольшчыкам
Стэла на месцы растрэлу лідскіх падпольшчыкаў. За 200м ад акруговай дарогі на працягу вул. Рыбіноўскага, на ўскрайку лесу. Збудаваны па праекце Р.Ю.Сасноўскага ў маі 1966 г. 
У 1967 г. для ўвекавечвання памяці падпольшчыкаў і ў гонар іх баявых дзеянняў пастаўлена стэла. Тэкст: «На гэтым месцы 3 ліпеня 1944 г. за 5 дзён да вызвалення горада былі растраляны нямецка-фашыстскімі захопнікамі камсамольцы - падпольшчыкі»
Ёсць за Мінскам Ліда - гарадок,
Як ён блізкі мне і як далёкі!
Сотні вёрст параненай зямлі
Да яго ад Мінска пралеглі...
Гэтыя радкі напісаў адзін з удзельнікаў вызвалення Ліды.
Горад Ліда быў вызвалены ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў 8 ліпеня 1944г. на працягу трох гадзін - з 16 да 19 - у выніку імклівага нападу трох конных палкоў. Непасрэдны ўдзел у вызваленні горада Ліда прымаў 3 гвардзейскі кавалерыйскі корпус пад камандаваннем генерала-лейтэнанта Аслікоўскага Мікалая Сяргеевіча. Бой за горад прайшоў у галавакружным тэмпе, так узгоднена і ў поўным сэнсе гэтага слова "сінхронна" дзейнічалі эскадроны, палкі і дывізіі корпуса, што на станцыі некранутымі засталіся эшалоны, у горадзе склады, дамы, заводы, словам усё, што па загадзе гітлера фашысты павінны былі спальваць і ўзрываць. На будынку гебітскамісарыяту (педагагічны каледж) быў устаноўлены Чырвоны флаг. Страты немцаў былі значнейшымі. У баях за Лідчыну кавалерысты знішчылі звыш 1500 жаўнераў і каля 1200 захапілі ў палон.
9 ліпеня 1944 г. Масква салютавала войскам 3-га Беларускага фронту за вызваленне Ліды 12 артылерыйскімі залпамі са 124 гармат. 25 ліпеня 1944 г. Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР 32 кавалерыйская дывізія была ўзнагароджана Ордэнам Чырвонага Сцяга. Сяргей Іванавіч Балгарын - яфрэйтар 32 Смаленскай кавалерыйскай дывізіі быў удастоены звання Героя Савецкага Саюза. Паведамлялася, што кулямётчык С.Балгарын знішчыў у баі камандзіра 3 паліцэйскага палка - палкоўніка СС, узнагароджанага трыма крыжамі, і больш за 100 фашыстаў.
Воіны, якія загінулі пры вызваленні г. Ліды, былі пахаваны ў брацкай магіле ў гарадскім парку (7 воінаў, якія загінулі ў баях у 1944 годзе):
- камандзір 86-га Лідскага гвардзейскага кавалерыйскага палка 32-й Смаленскай Чырванасцяжнай кавалерыйскай дывізіі гвардыі падпалкоўнік Труханаў Аляксей Фёдаравіч;
- гвардыі палкоўнік Грыгор'еў Віктар Міхайлавіч;
- нам. камандзіра палітчасткі 24 кавалерыйскага палка 5 кавалерыйскай дывізіі гвардыі маёр Выдайка Мікалай Фёдаравіч;
- гвардыі старшы лейтэнант Сытнікаў Ілья Іванавіч;
- гвардыі лейтэнант Арцёменка Мікалай Прахаровіч;
- гвардыі радавыя Тумаеў Ф.Т. і Савушкін І.М.
У 1955 г. на брацкай магіле быў устаноўлены скульптурны помнік - фігура савецкага воіна. Вышыня скульптуры 2 м. Адкрыццё новага мемарыяльнага комплексу, прысвечанага загінуўшым пры вызваленні Лідчыны, адбылося 9 мая 1985 года.
Сёння вуліцы нашага горада носяць імёны адважных і мужных салдат і афіцэраў, якія вызначыліся ў баях за вызваленне Ліды. Гэта Аслікоўскі Мікалай Сяргеевіч, Труханаў Аляксей Фёдаравіч, Балгарын Сяргей Іванавіч, Выдайка Мікалай Фёдаравіч, Грыгор'еў Віктар Міхайлавіч.
Добра прачынацца і ведаць, што ў цябе наперадзе цудоўны дзень, што табе нічога не пагражае, і ўсе твае мары спраўдзяцца. Знаходзячыся ля помніка воінам-вызваліцелям хочацца выказаць наша любоў, падзяку салдатам, якія баранілі Радзіму.
Па дарозе дадому пагутарыце з дзіцем. Спытайце, што яму запомнілася, спадабалася, якія ў яго засталіся ўражанні. Дома можна прапанаваць дзіцяці паглядзець фатаздымкі іншых памятных месцаў нашага горада і стварыць буклет ці дзённік "Па месцах баявой славы нашага горада".
МАРШРУТ №4
Брацкая магіла падпольшчыкаў і партызан, Пахаванне воінаў Чырвонай Арміі, Помнік 12 воінам, Капліца-помнік у гонар Святога Вялікапакутніка Георгія .
Як даехаць: маршрут аўтобуса №3, выходзьце на прыпынку "8 сакавіка", далей павярнуць налева і ісці пешшу пяць хвілін, а таксама можна дабрацца на маршрутным таксі № 10, выходзьце на прыпынку "Лідсельмаш".
Пры паездцы нагадвайце дзіцяці аб правілах пасадкі, паводзін у транспарце, а таксама высадцы з яго, правілах паводзін на абочынах і тратуарах, правілах пераходу праезнай часткі і г.д.
Брацкая магіла падпольшчыкаў і партызан
Знаходзіцца на вул. Савецкай, на праваслаўных могілках. Абеліск збудаваны ў 1956 г. Перапахаваны 40 падпольшчыкаў і партызан, якія расстраляны ў чэрвені-ліпені 1944 г. Сярод загінулых актыўныя ўдзельнікі Лідскага падполля П.А. Авяр'янаў, М.У. Валіцкая, А.Р. Качан, Г.П. Качан, А.А. Клімко, З.Ф. і Л.Ф. Кудачовы, М.К. Наказных, расстраляныя гітлераўцамі 3.07.1944 г. На бетоннай пляцоўцы (13x5x0,8м) замацавана жалезабетонная падстава (5,5x2,5x0,4 м), на якой устаноўлена бетонная сцяна вышынёй 3 м. На сценцы рэльефная выява трох мужчын і жанчыны і надпісы: «Людзі! Маўчаннем памяць ушануйце, перад імі галовы схіліце. Воінам, партызанам, партыйна-савецкаму актыву, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны 1941 -1945 гг. і станаўленням савецкай улады ў горадзе Лідзе і Лідскім раёне». На падставу выводзіць чатырохступеністы марш.
Пахаванне воінаў Чырвонай Арміі
Скульптурная кампазіцыя «Звон» на брацкай магіле падпольшчыкаў і партызан размешчана па вул. Савецкая, праваслаўныя могілкі. У брацкай магіле летам 1953 г. перапахаваны 42 падпольшчыкі, партызаны і мірныя жыхары, расстраляныя і павешаныя фашыстамі ў чэрвені-ліпені 1944г. Аўтар помніка скульптар Вараб'ёў В.М. Адкрыты 8 ліпеня 1994 г. На падставе, выкладзенай мармуровымі плітамі, устаноўлены чатыры драўляныя слупы вышынёй каля 4 м, паміж імі падвешаны звон і ўманціраваны металічныя пласціны. Надпіс на паўднёвай пласціне: "Памяць удзячных лідчан з фашысцкіх засценкаў, удзельнiкам падпольнага i партызанскага руху, растраляным гiтлераўцамi 25 чэрвеня i 3 лiпеня 1944". На заходняй і паўночнай пласцінах – прозвішчы расстраляных: «Авер'янаў П., Авер'янава Л., Аксёнаў П., Астрэйка Р., Бычкоўскi I, Валiцкая М., Волкаў А., Ганевiч I., Драздова А., Сiлукова А., Сiцянкоў I., Смiрнова В., Смольскi Б., Сягла А., Федарук К.» На ўсходняй пласціне выбіты сілуэт жанчыны з выцягнутай правай рукой. Сiлукова А., Сiцянкоў I., Смiрнова В., Смольскi Б., Сягла А. Федарук К.» На ўсходняй пласціне выбіты сілуэт жанчыны з выцягнутай правай рукой.
Помнік 12 воінам
Помнік воінам, астанкі якіх былі знойдзены ў раёне Паўночнага гарадка, знаходзіцца на могілках па вул. Савецкай насупраць «Лідсельмаша» Тут астанкі 12 воінаў ВАВ 1941-1945.
Капліца-помнік у гонар Святога Вялікапакутніка Георгія.
У памяць абаронцаў Айчыны ад фашысцкіх захопнікаў у 2013 годзе на тэрыторыі праваслаўных могілак, якія прылягаюць да Свята-Георгіеўскага храма, было пачата ўзвядзенне капліцы-помніка ў гонар 70-годдзя вызвалення Ліды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Чарцёж помніка распрацоўвалі спецыялісты Лідскага ДУП "Праектнае бюро". Капліца выканана ў форме перголы вышынёй крыху больш за пяць метраў. Па баках узведзены аркі, якія вянчае купал. На адным з бакоў устаноўлены барэльеф Вялікапакутніка Георгія. Эскіз для барэльефа намалявала лідчанка Яўгенія Арыка. 8 ліпеня 2014 года прадстаяцель Беларускай Праваслаўнай Царквы мітрапаліт Павел прыняў удзел ва ўрачыстым мітынгу, прысвечаным 70-годдзю вызвалення горада.
МАРШРУТ №5
Помнік падпольшчыкам-чыгуначнікам «Паравоз».
Як даехаць: маршрут аўтобуса №3, выходзьце на прыпыначным пункце «Вул. Савецкая», перасаджваецеся на маршрут №1, выходзьце на прыпыначным пункце вул. Герцэна.
Помнік воінам-чыгуначнікам устаноўлены на скрыжаванні праспекта Перамогі і вул. Энгельса недалёка ад чыгункі і чыгуначнага пераезду і ўезду ў горад з мінскага кірунку. Устаноўлены як помнік у кастрычніку 2008 года - да 685-годдзя горада. Паравоз Л-0563 пабудаваны на Каломенскім заводзе ў 1949 г. Завадскі нумар 8966. З пабудовы паступіў у дэпо Мурам Казанскай чыгункі. У кастрычніку 1962 г. перададзены ў дэпо Асіповічы Беларускай чыгункі, са снежня 1966 г. - дэпо Калінкавічы Беларускай чыгункі. Устаноўлены на пастамент паравоз прысвечаны воінам чыгуначнікам, якія вызвалілі горад падчас Вялікай Айчыннай вайны. З двух бакоў ад помніка высаджаны кветнікі з кветкамі. На цэнтральнай частцы пастамента замацавана памятная таблічка. Паравоз выфарбаваны ў чорны з чырвоным колер і мае даволі рэалістычны выгляд, быццам сапраўдны паравоз імкнецца выехаць на праезную частку. На помніку ўстаноўлена памятная таблічка: "Ваярам чыгуначнікам, якія ўдзельнічалі ў вызваленні г. Ліда ў гады Вялікай Айчыннай вайны".
Мемарыяльны комплекс на брацкай магіле воінаў Чырвонай Арміі
Мемарыяльны комплекс на брацкай магіле воінаў Чырвонай Арміі, якія загінулі пры вызваленні Гродзеншчыны. Комплекс стаў фарміравацца ў 1997 году, калі тут адбылося першае перапахаванне. У 2010 годзе была праведзена рэканструкцыя перапахаванняў. У комплекс уваходзяць чатыры воінскія пахаванні. Надмагіллі ўяўляюць сабой вертыкальную стэлу на невялікім узвышэнні. На стэле ёсць выява пяціканцовай зоркі і ахоўная таблічка. З правага боку стэлы маецца вертыкальны слуп з усечаным верхам. Прастакутная надмагільная гарызантальная пліта ўпрыгожана выявай двух гваздзікоў. Прастора вакол надмагільнай пліты выкладзена тратуарнай пліткай. На кожнай стэле ёсць высечаныя надпісы.
МАРШРУТ №6
Брацкая магіла абаронцам горада Ліды і ахвярам варварскіх бамбардзіровак першых дзён Вялікай Айчыннай вайны
Месцазнаходжанне: вул. Міцкевіча, на тэрыторыі Лідскай раённай бальніцы.
Адкрыты 8 (9) мая 1966 г., збудаваны па рашэнню выканкама Лідскага гарсавета № 243 ад 9 верасня 1965 г. Архітэктар Ю.Н.Кішык. Бетонная надмагільная пліта 4х1, 45м са стэлай у куце вышынёй 1, 5м. Надпіс на пліце: "Абаронцам горада Ліды і ахвярам варварскіх бамбардзіровак першых дзён Вялікай Айчыннай вайны". Кампазіцыя помніка пабудавана на кантрасце гарызантальных пліт і вертыкальнага чатырохграннага слупка, устаноўленага на пліце. Край гарызантальнай пліты з двух бакоў часткова як бы апраўлены бетоннымі аб'ёмамі з нахіленымі плоскасцямі. Выкананы помнік з бетону; усе паверхні пакрыты мазаічным аздобным пластом. На вертыкальным слупку, з двух бакоў яго, высечаны словы «Быць вернымі памяці загінулых клянемся! Вы з намі, хаця няма Вас у калонах».
Прачытайце дзецям:
"Пусть дети не знают войны
Войны я не видел, но знаю,
Как трудно народу пришлось,
И голод, и холод, и ужас –
Всё им испытать довелось.
Пусть мирно живут на планете,
Пусть дети не знают войны,
Пусть яркое солнышко светит!
Мы дружной семьёй быть должны!"