Фізічнае развіццё дзяцей ад 5 да 7 гадоў. На шостым годзе жыцця ў фізічным развіцці дзяцей адбываюцца істотныя змены. Маса цела дзіцяці павялічваецца прыкладна на 200 г у месяц, даўжыня цела — на 0,5 см. К шасці гадам рост дзяцей дасягае 111—121 см, маса цела — 19,0—24,1 кг, акружнасць грудной клеткі — 57—58 см.

Узрастае роля кары галаўнога мозга ў рэгуляцыі паводзін дзяцей. Удасканальваюцца працэсы вышэйшай нервовай дзейнасці. Значна павялічваецца рухавасць дзяцей, яны паспяхова авалодваюць асноўнымі рухамі.

Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё дзяцей. У гэтым узросце ў дзяцей  істотна павялічваецца ўзровень адвольнага кіравання сваімі паводзінамі, што станоўча адлюстроўваецца на ўсіх баках іх развіцця.

Развіваецца валявая сфера дзіцяці: становіцца магчымым абмежаванне сваіх жаданняў, пастаноўка пэўных мэт, пераадоленне перашкод, якія стаяць на шляху іх дасягнення, правільная ацэнка вынікаў уласных дзеянняў. Фарміруецца сузалежнасць матываў: адзначаецца перавага абдуманых дзеянняў над імпульсіўнымі, з’яўляецца пачуццё абавязку ў адносінах да іншых людзей. Праяўляюцца імкненне кіраваць сабой і сваімі ўчынкамі, уменне кантраляваць сваю рухальную актыўнасць, дзейнічаць дакладна па ўказаннях дарослага, падпарадкоўвацца правілам. Асабліва важнае значэнне мае кіраванне сваімі паводзінамі для стварэння перадумоў вучэбнай дзейнасці. Дзеці шостага года жыцця разумеюць сэнс задачы, пастаўленай дарослым (педагогам, бацькамі і інш.), самастойна выконваюць указанні, накіраваныя на спосаб выканання задання.

Удасканальваецца сюжэтна-ролевая гульня, у якой выхаванцы адлюстроўваюць падзеі грамадскага жыцця, якія часта далёка выходзяць за рамкі іх асабістага вопыту. Дзеці пачынаюць асвойваць сацыяльныя адносіны і разумець падпарадкаванасць пазіцый у розных відах дзейнасці дарослых: адны ролі становяцца для іх больш прывабнымі, чым іншыя. Маўленне, якое суправаджае рэальныя адносіны дзяцей, адрозніваецца ад ролевага маўлення. Выхаванцы ўжо могуць размяркоўваць ролі да пачатку гульні і будаваць свае паводзіны, прытрымліваючыся ролі. Аднак пры размеркаванні роляў могуць узнікаць канфлікты, звязаныя з субардынацыяй ролевых паводзін. Назіраецца арганізацыя гульнявой прасторы, у якой вылучаюцца сэнсавы «цэнтр» і «перыферыя» (у гульні «Бальніца»  такім  цэнтрам  з’яўляецца  кабінет  доктара,  у  гульні «Цырульня» — зала стрыжкі, а зала чакання выступае ў якасці перыферыі гульнявой прасторы). Дзеянні дзяцей у гульнях становяцца больш разнастайнымі. У сумесных гульнях фарміруецца сістэма ўзаемаадносін паміж дзецьмі: іх узаемныя прыхільнасці, сімпатыі і антыпатыі. Гульнявое ўзаемадзеянне суправаджаецца маўленнем, якое адпавядае і зместу, і інтанацыйна ўзятай ролі.

Істотную ролю пачынаюць выконваць элементы працоўнай дзейнасці. Дзеці здольны сістэматычна выконваць пасільныя працоўныя абавязкі. Больш значнымі становяцца грамадскія матывы працы, якія праяўляюцца ў імкненні зрабіць карыснае для іншых.

Пазнавальнае развіццё. Уменне кіраваць сваімі паводзінамі аказвае ўплыў на развіццё псіхічных працэсаў: увагі, памяці, маўлення, мыслення, уяўлення. Назіраецца пераход ад міжвольных форм да адвольных. Увага становіцца больш устойлівай. Завучваючы вершы, тэксты, лічылкі, дзеці наўмысна іх паўтараюць. Працягваюць развівацца размеркаванне, здольнасць пераключаць увагу. Развіццю адвольнага запамінання спрыяе значнасць матэрыялу для практычнай дзейнасці (запомніць што-небудзь для гульні, для перадачы даручэння выхавацеля, для выканання патрабаванняў дарослага).

Пад уплывам назіранняў за навакольным і накіраванага сэнсарнага выхавання адбываецца ўдасканаленне ўспрымання. Дзеці здольны ацаніць не толькі ўласцівасці прадметаў, але і іх разнавіднасці. Яны адчуваюць характар, настрой твораў літаратуры, музыкі і выяўленчага мастацтва, адрозніваюць іх жанравыя асаблівасці, форму, выразна-выяўленчыя сродкі (выразнасць інтанацыі, вобразныя словы і выразы, тэмп, рытм, дынаміку, тэмбр, кампазіцыю, колер, гармонію ўласцівасцей).

Істотныя змяненні адбываюцца ва ўменні арыентавацца ў прасторы. Дзеці ўпэўнена вызначаюць напрамак у прасторы, узаемнае размяшчэнне прадметаў у аглядных прасторавых сітуацыях, заўважаюць змяненні ў афармленні і абсталяванні памяшканняў. Замацоўваюцца ўяўленні пра паслядоўнасць пор года, засвойваюцца ўяўленні пра час сутак («учора», «сёння», «заўтра»).

Маўленчае развіццё. Багацей становіцца лексіка: актыўна выкарыстоўваюцца сінонімы і антонімы. Удасканальваецца граматычны лад маўлення. Дзеці выкарыстоўваюць практычна ўсе часціны мовы, актыўна займаюцца словатворчасцю. Развіваецца звязнае маўленне. Выказванні дзяцей паступова набываюць больш звязны характар. Дзеці могуць пераказваць, расказваць па  малюнку, перадаючы не толькі галоўнае, але і дэталі.

Працягвае ўдасканальвацца маўленне, у тым ліку яго гукавы бок. Большасць дзяцей шасці гадоў правільна ўзнаўляюць усе гукі роднай мовы (шыпячыя, свісцячыя і санорныя), многія спецыфічныя гукі рускай мовы. У авалоданні беларускай мовай становіцца магчымым пераход ад разумення простых слоў і сказаў да ўзнаўлення іх у актыўным маўленні. Развіваюцца фанематычны слых, інтанацыйная выразнасць маўлення пры чытанні вершаў, у гульнях-драматызацыях, сюжэтна-ролевых гульнях і ў паўсядзённым жыцці. Адзначаецца актывізацыя цікавасці да казак, якія выступаюць сродкам эмацыянальнага і інфармацыйнага ўздзеяння на асобу дзіцяці, перадачы жыццёвага і маральнага вопыту людзей.

Пераважнай формай зносін дзіцяці з дарослымі становяцца асобасныя зносіны, накіраваныя на дасягненне  ўзаемаразумення, атрыманне ад дарослага ацэнкі ўласцівасцей і якасцей уласнай асобы. На аснове больш складаных форм зносін з дарослымі, удзелу ў розных відах сумеснай дзейнасці, узаемадапамогі ў гульнях і занятках, выканання элементарных абавязкаў у дзяцей адбываецца далейшае развіццё маўлення, пачуццяў, валявых і маральна-этычных якасцей.

Эстэтычнае развіццё. Працягвае развівацца прадукцыйная дзейнасць. Малюнкі выхаванцаў набываюць сюжэтны характар. Часта сюжэты паўтараюцца з невялікімі ці, наадварот, істотнымі змяненнямі. Малюнак чалавека становіцца больш дэталізаваным і прапарцыянальным. Па малюнку можна меркаваць пра палавую прыналежнасць і эмацыянальны стан намаляванага чалавека. Паміж малюнкам і асобай дзіцяці, узроўнем яго разумовай адоранасці існуе відавочная адпаведнасць. (Л. С. Выгоцкі разглядае малюнак дзіцяці як своеасаблівае маўленне, сродак асэнсавання і выражэння сваіх перажыванняў і ведаў.) У малюнках, як і ў пабудовах, дзеці ўвасабляюць свае задумы, даводзяць іх да канца.

Канструктыўная дзейнасць характарызуецца ўменнем аналізаваць умовы, у якіх працякае гэта дзейнасць. Дзеці выкарыстоўваюць і называюць розныя дэталі канструктара. Могуць замяніць дэталі пабудовы ў залежнасці ад наяўнага матэрыялу.  Авалодваюць абагульненым спосабам абследавання ўзору. Здольны вылучаць асноўныя часткі будучай пабудовы. Канструяванне можа ажыццяўляцца на аснове схемы, па задуме  і  па  ўмовах.  Узнікае  канструяванне  ў  працэсе  сумеснай дзейнасці.

Крыніца:

Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі

На кончыках пальцаў размешчаны нервовыя канчаткі, якія спрыяюць перадачы велізарнай колькасці сігналаў у мазгавы цэнтр, а гэта ўплывае на развіццё дзіцяці ў цэлым.

Дробная маторыка – гэта тонкія адвольныя рухі пальцаў рук.

Чаму мы развіваем дробную маторыку рук у дзяцей?

У большасці сучасных дзяцей адзначаецца агульнае маторнае адставанне, асабліва ў гарадскіх дзяцей. Цяпер увесь абутак у дзяцей на ліпучках, курткі на замках. Яшчэ 20 гадоў таму бацькам, а разам з імі і дзецям, даводзілася больш рабіць рукамі: перабіраць крупы, сціраць бялізну, вязаць, вышываць.

Даказана, што развіццё дробнай маторыкі пальцаў рук станоўча адбіваецца на станаўленні дзіцячай мовы. Следства слабога развіцця агульнай маторыкі, і ў прыватнасці - рукі, агульная негатоўнасць большасці сучасных дзяцей да письма або праблем з маўленчым развіццём.

Для чаго мы развіваем дробную маторыку рук у дзяцей?

Нажаль, аб праблемах з каардынацыяй рухаў і дробнай маторыкі большасць бацькоў задумваюцца толькі перад школай. Гэта абарочваецца фарсіраванай нагрузкай на дзіця: акрамя засваення новай інфармацыі, даводзіцца яшчэ ўтрымліваць у непаслухмяных пальцах аловак.

Працэсу ўдасканалення дробнай маторыкі неабходна надаваць немалую ўвагу. Бо ад таго, наколькі спрытнымі да 5 - 6 гадоў стануць яго пальчыкі, залежаць яго поспехі ў навучанні. Менавіта таму, актуальнасць дробнай маторыкі бясспрэчна не толькі ў малодшым дашкольным узросце, але і ў старэйшым, і нават у пачатковых класах.

Навукоўцамі падчас даследаванняў устаноўлена, што развіццё мовы дзіцяці пачынаецца толькі пасля таго, як тонкія рухі пальцаў рук дасягаюць вызначанага ўзроўня развіцця, г.зн. развіццё дробнай маторыкі падрыхтоўвае адпаведныя ўчасткі галаўнога мозгу да фарміравання мовы. Вядома, што рухальная сістэма, асабліва дробная маторыка рук, уплывае на развіццё ўсяго арганізма (першым чынам галаўнога мозгу і цэнтральнай нервовай сістэмы). Дробная маторыка ўзаемадзейнічае не толькі з мовай, але і з мысленнем, увагай, каардынацыяй рухаў і прасторавым успрыманнем, назіральнасцю, уяўленнем зрокавай і рухальнай памяццю. Развіццё навыкаў дробнай маторыкі з’яўляецца крыніцай паскоранага ўдасканалення маўлення, мыслення і псіхічнага развіцця.

Таму трэніроўка рухаў пальцаў і кісцяў рук з’яўляецца найважнейшым фактарам, стымулюючым маўленчае развіццё дзіцяці, якія спрыяюць паляпшэнню артыкуляцыйных рухаў, падрыхтоўцы кісці рукі да пісьма і, што не менш важна, магутным сродкам, якія падвышаюць працаздольнасць кары галаўнога мозгу, стымулюючым развіццё мыслення дзяцей.

Як мы развіваем дробную маторыку рук у дзяцей.

Працу па развіццю рухаў пальцаў і кісцяў рук варта праводзіць сістэматычна і штодня.

Спрыяльнае ўздзеянне на развіццё рухаў кісцяў і пальцаў рукі аказвае самамасаж (пальчыкавыя практыкаванні, а таксама заняткі выяўленчай дзейнасцю (лепкай, маляваннем, аплікацыяй) і ручной працай (выраб вырабаў з паперы, кардону, дрэва, тканіны, нітак, прыроднага матэрыялу). Пластылін ці цеста таксама могуць стаць выдатным спосабам развіцця дробнай маторыкі.

Вельмі добрую трэніроўку рухаў пальцаў забяспечваюць так званыя "пальчыкавыя гульні".

Пальчыкавыя гульні – гэта інсцэніроўка якіх-небудзь рыфмаваных гісторый, казак пры дапамозе пальцаў.

Гэтыя гульні вельмі эмацыйныя і займальныя, садзейнічаюць развіццю творчай дзейнасці. "Пальчыкавыя гульні" адлюстроўваюць навакольны свет - прадметы, жывёл, людзей, іх дзейнасць, з'явы прыроды.

Падчас пальчыкавых гульняў дзіця чуе і паўтарае за дарослым вершы, песенькі. Затым запамінае іх і вымаўляе ўжо без старонняй дапамогі.

Многія гульні патрабуюць удзелу абедзвюх рук, што дае магчымасць дзецям арыентавацца ў паняццях "направа", "налева", "уверх", "уніз" і г.д.

Гульні з дзецьмі на развіццё дробнай маторыкі:

1. Масаж далонек. Гэта самы просты і ўніверсальны для любога ўзросту спосаб развіцця дробнай маторыкі. Сваім пальцам вадзіце па далоньках дзіцяці, гладзьце іх і масажуйце. Свае дзеянні суправаджайце прыказкай «Сарака-варона».
2. Маляванне на пяску. Насыпце на паднос пясок. Вазьміце пальчык дзіцяці ў сваю руку і правядзіце ім па пяску. Пачаць можна з простых фігур - ліній, прамавугольніка, круга, паступова ўскладняючы заданне.
3. Зашпільванне, расшпільванне і шнуроўка. Для гэтага практыкавання не спатрэбіцца ніякіх дадатковых цацак. Паступова ўключайце дзіця ў працэс апранання. Няхай само зашпільвае і расшпільвае сабе гузікі і маланкі. Гэта не толькі разаўе рухі рук, але і прывучыць дзіця да самастойнасці. Яшчэ дайце дзіцяці які-небудзь непатрэбны чаравік са шнуроўкай, які стане выдатным трэнажорам для рук.
4. Разрыванне паперы. Гэтае практыкаванне падыходзіць дзеткам з 7 месяцаў. Дайце малому некалькі лістоў мяккай каляровай паперы. Ён з задавальненнем абмацае яе, пачне круціць у руках і рваць. Гэты занятак даставіць яму невымоўнае задавальненне.
5. Перагортванне старонак. Пасля года разрыванне паперы можна замяніць перагортваннем старонак якой-небудзь кніжкі з малюначкамі ці часопіса.
6. Каралі. Дзецям падабаецца перабіраць дробныя прадметы, што вельмі карысна. Таму можна надзець на сябе якія-небудзь каралі з пацеркамі рознага памеру і формы. Дзіця будзе з радасцю і зацікаўленасцю перабіраць іх пальчыкамі.
7. Пірамідкі. З іх можна будаваць вежкі, укладваць іх адна ў адну. Гэтая гульня фарміруе ў дзіцяці паняцце аб памеры прадметаў.
8. Крупы. У міску насыпце любыя крупы і дайце яе малому. Ён будзе чапаць крупы рукой або прачынаць яе скрозь пальчыкі. Гэтая гульня добра развівае дробную маторыку і тактыльныя адчуванні.
9. Лепка. Лепка падыходзіць для дзяцей рознага ўзросту. Для лепкі падыходзяць пластылін, гліна, цеста. Калі збіраецеся нешта спячы, абавязкова паклічце з сабой дзіця. Яму вельмі спадабаецца камячыць і раскачваць цеста. Да таго ж яно будзе ганарыцца, што дапамагае маме.
10. Маляванне і размалёўванне. Вельмі карысна абводзіць контур малюнкаў, які складаецца з пункцірных ліній, а таксама размалёўваць аб'екты рознай формы. Вельмі карысна маляваць на вертыкальных паверхнях: сцяне, дошцы, люстэрку. Таму пажадана павесіць дзіцяці спецыяльную дошку, каб яно малявала.

Развіццё дробнай маторыкі дзяцей – не адзіны фактар, які спрыяе развіццю мовы. Неабходна развіваць маўленне дзіцяці ў комплексе: шмат і актыўна мець зносіны з ім, выклікаючы яго на размову, стымулюючы пытаннямі, просьбамі.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Энергазберажэнне з кожным годам становіцца ўсё больш актуальнай праблемай. Абмежаванасць энергетычных рэсурсаў, негатыўны ўплыў на навакольнае асяроддзе, звязанае з яе вытворчасцю - усе гэтыя фактары прыводзяць да высновы, што больш разумна зніжаць спажыванне энергіі, чым пастаянна павялічваць яе вытворчасць.

Энергазберажэнне - працэс шматгранны, ён ахоплівае розныя сферы чалавечай дзейнасці. Якой будзе будучыня нашай краіны, шмат у чым залежыць ад каштоўнасных асноў паводзін, якія закладваюцца ў дзяцей у дашкольным узросце. Несумненна, галоўную ролю ў гэтым працэсе займае экалагічнае выхаванне, прывіццё навыкаў беражлівых адносін да энергарэсурсаў. Перад педагогамі і бацькамі стаіць важная задача: выхаваць новае пакаленне, якое будзе разумець важнасць эканоміі энергарэсурсаў, бо беражлівыя адносіны да іх гарантуюць экалагічную чысціню навакольнага свету.

Асновы адносін чалавека да навакольнага свету, у тым ліку і да энергаспажывання, закладваюцца ў дзяцінстве. Дзіця пераймае ад дарослых звычкі, капіруе паводзіны. Калі з першых гадоў жыцця яно будзе бачыць і дома, і ў адукацыйнай установе прыклад беражлівых адносін да дарослых да святла, засвойваць паняцце "энергазберажэнне" на занятках, у паўсядзённай практычнай дзейнасці, то з яго вырасце чалавек з высокім узроўнем грамадзянскай адказнасці.

1. Эканомія электрычнай энергіі

Асвятленне

Найбольш распаўсюджаны спосаб эканоміі электраэнергіі -

• аптымізацыя спажывання электраэнергіі на асвятленне, максімальнае выкарыстанне дзённага святла (павышэнне празрыстасці і павелічэнне плошчы вокнаў, дадатковыя вокны);
• павышэнне адлюструючай здольнасці (белыя сцены і столь);
• выкарыстанне асвятляльных прыбораў толькі па неабходнасці;
• павышэнне святлоаддачы існуючых крыніц (замена люстраў, плафонаў, выдаленне бруду з плафонаў);
• замена лямпаў напальвання на энергазберагальныя;
• прымяненне прылад кіравання асвятленнем (датчыкі руху, датчыкі асветленасці, таймеры).

Электраабаграванне і электрапліты

• павышэнне цеплаабмену, у тым ліку ачыстка ад бруду паверхняў прылад электраабагравання і фаерак электрапліт;
• выкарыстанне посуду з шырокім плоскім дном, цалкам пакрывае паверхню фаеркі;
• выкарыстанне замест варачных электрычных пліт, газавыя;
• выкарыстоўваць замест варачных панэляў - мультыварку, якая закрываецца герметычна з усіх бакоў, падрыхтоўвае ежу і не дае цяплу выходзіць. Эканомія-40%.

Халадзільныя ўстаноўкі і кандыцыянеры

Для халадзільных установак і бытавых халадзільнікаў асноўнымі спосабамі зніжэння спажывання электраэнергіі з'яўляюцца:

набыццё сучасных энергазберагальных халадзільнікаў;

• не дапускаць утварэння наледзі ў халадзільніку, своечасова размарожваць;
• не рэкамендуецца змяшчаць у халадзільнік прадукты, якія маюць тэмпературу вышэй тэмпературы навакольнага асяроддзя - іх неабходна максімальна астудзіць на паветры;
• якасны адвод цяпла - не рэкамендуецца ставіць бытавы халадзільнік да батарэі або побач з газавай плітой;
• пры кандыцыяніраванні вокны і дзверы павінны быць зачыненыя - інакш кандыцыянер будзе астуджваць вуліцу ці калідор;
• неабходна наладзіць рэжым аўтаматычнага падтрымання аптымальнай тэмпературы, не астуджваючы, па магчымасці, пакой ніжэй 20-22 градусаў;
• герметызацыя і цеплаізаляцыя памяшкання.

Спажыванне бытавых і іншых прылад

• пазбягайце выкарыстанне "спячага" рэжыму, калі прыбор не выкарыстоўваецца працяглы час, лепш выключаць прыбор з разеткі;
• не налівайце поўны чайнік, калі вам патрэбен кіпень за ўсё для адной кубкі напою;
• не пакідайце без неабходнасці ўключанымі ў сетку зарадныя прылады для мабільных прыбораў (вельмі актуальна з-за нарастальнага аб'ёму такіх прыбораў);
• старайцеся пазбягаць выкарыстання падаўжальнікаў.

2. Эканомія вады

• устаноўка прыбораў уліку спажывання вады;
• выкарыстанне вады толькі калі гэта сапраўды неабходна;
• устаноўка зліўных унітазных бачкоў, якія маюць выбар інтэнсіўнасці зліву вады;
• збор і выкарыстанне дажджавой вады.

3. Эканомія газу

• Уцяпленне памяшканняў, аптымальны падбор эфектыўных радыятараў ацяплення ў памяшканнях, дзе выкарыстоўваецца абаграванне газавым катлом;
• выкарыстанне на газавых плітах посуду з шырокім плоскім дном, якое зачыняецца вечкам, пажадана празрыстым, падагрэў у чайніку толькі неабходнай колькасці вады.

Паважаныя бацькі!
Выкананне гэтых нескладаных правіл дапаможа забяспечыць у значнай ступені эканомію энергарэсурсаў і вашых грошай.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Да прастудных захворванняў, у першую чаргу, адносіцца вялікая група вострых рэспіраторна-вірусных інфекцый, якія пераважна паражаюць розныя аддзелы дыхальнай сістэмы дзіцяці. Найбольш яскравым прадстаўніком гэтай групы захворванняў з'яўляецца грып. Катары, ангіны, гаймарыты, сінусіты, атыты рознага паходжання - гэта другая група хвароб, якія ўваходзяць у паняцце прастудныя захворванні.

Асноўным шляхам заражэння гэтымі відамі захворванняў з'яўляецца паветрана-кропельны шлях. Мікробы і вірусы пранікаюць у арганізм дзіцяці разам з паветрам праз рот і насаглотку ад хворага чалавека. Магчымы і бытавы шлях перадачы - заражэнне праз прадметы ўжытку, цацкі.

Фактары да развіцця рэспіраторнага захворвання:

• недастатковае знаходжанне на свежым паветры;
• нерацыянальнае харчаванне;
• пастаяннае ўкручванне дзіцяці, адсутнасць гартоўвання;
• пераахалодджанне;
• дэфекты імуннай (ахоўнай) сістэмы арганізма;
• дрэнны догляд і шэраг іншых фактараў.

Найбольш тыповыя прыкметы прастуды: першымі прыкметамі захворвання могуць быць зніжэнне апетыту, млявасць, плаксівасць, затым далучаюцца павышэнне тэмпературы цела, неспакойны сон, з'яўляюцца заложанасць носа або катар, пяршэнне і болі ў горле, кашаль.

Пры з'яўленні такіх прыкмет захворвання ў вашага дзіцяці абавязкова пакажыце яго лекару!

Да прыходу лекара, пажадана пакласці дзіця ў ложак, прапанаваць яму частае цёплае пітво. Гэта можа быць журавінавы, бруснічны, цытрынавы морс, малінавы ці ліпавы чай, цёплая мінеральная вада без газу.

Пакой, дзе знаходзіцца хворае дзіця, часта праветрывайце, правядзіце вільготную ўборку.

Не хутайце дзіця. Дзеці, як правіла, павышэнне тэмпературы пераносяць лягчэй, чым дарослыя. Калі ваша дзіця не назіраецца ў неўролага, не спяшаецеся даваць яму гарачкапаніжальныя прэпараты, калі на градусніку не больш за 38 градусаў, бо тэмпература - гэта ахоўная рэакцыя арганізма на ўкараненне інфекцыі.

Папярэдзіць захворванне, лягчэй, чым яго лячыць!

Мерамі прафілактыкі прастудных захворванняў з'яўляюцца:

• Арганізацыя правільнага догляду і гадавання дзяцей;
• Актыўны лад жыцця і гартаванне дзіцяці (выкарыстанне натуральных фактараў прыроды - паветра, сонца і вада);
• Адзенне па сезоне з натуральных валокнаў;
• Своечасовая ізаляцыя хворых на вострыя вірусныя і бактэрыяльныя інфекцыі;
• Спецыфічная прафілактыка захворванняў (правядзенне прафілактычных прышчэпак);
• Павышэнне ахоўных сіл арганізма. Прыём супрацьвірусных прэпаратаў у сезон павышанага захворвання.
• Выкарыстанне траў (фітатэрапія), гомеапатычных сродкаў прафілактыкі і мёда (пры адсутнасці алергічных рэакцый на ўвядзенне гэтых сродкаў).

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Правільнае харчаванне - залог здароўя, ведае кожны з нас. Аднак, нажаль, мала хто можа сцвярджальна адказаць на пытанні: Ці правільна вы сілкуецеся? Ці правільна вы корміце сваё дзіця? Якое дзіця добраахвотна адмовіцца ад шакаладкі і чыпсаў у карысць аўсянай кашы? Як зацікавіць дзяцей пытаннямі правільнага харчавання? Як навучыць любіць тушаную гародніну, малочныя стравы і кісель? Як прыгатаваць розныя карысныя стравы і напоі?

Праблема, з якой часта сутыкаюцца педагогі дзіцячых садоў, - гэта невыкананне рэжыму харчавання дзяцей дома. Часцяком дзеці на сняданак прыходзяць са спазненнем, перакусіўшы чым-небудзь дома, альбо прыходзяць у групу з цукеркай ці пернікам у руках. Увечары, забіраючы дзяцей з дзіцячага сада, бацькі песцяць іх прысмакамі, забываючы аб тым, што дома чакае вячэра. На падставе гэтага можна зрабіць выснову, што работу па выхаванню культуры харчавання дзяцей трэба пачынаць з дарослых.

Гэта трэба ведаць!

Фарміраванне звычкі здаровага харчавання пачынаецца з ранняга дзяцінства;

Працэс ужывання ў ежу дзецьмі карысных прадуктаў будуецца на аснове асэнсаванасці, станоўчых эмоцый, адвольнасці дзеянняў;

Дзецям малодшага і сярэдняга дашкольнага ўзросту даступныя наступныя ўяўленні:

• Для таго каб не хварэць, трэба есці карысныя прадукты; карысныя прадукты - гэта гародніна, садавіна, малако, сокі, хлеб, рыба, мяса;
• Развіццё цікавасці ў дзяцей спрыяе хутчэйшаму прывыканню да ўжывання карысных прадуктаў;
• Працэс арганізацыі правільнага харчавання дзяцей будуецца на аснове выкарыстання гульнявога метаду;
• Важнае ўсведамленне бацькамі праблемы і жаданне яе вырашаць;
• Важнае жаданне бацькоў весці здаровы лад жыцця (уласнае харчаванне, станоўчы прыклад дарослага;
• Неабходна аб'яднанне намаганняў педагогаў і бацькоў у дасягненні пастаўленых задач (узгодненасць у дзеяннях, адзінства ў падыходах і патрабаваннях).

Пяць правіл дзіцячага харчавання.

1. Ежа павінна быць простай, смачнай і карыснай.
2. Настрой падчас ежы павінен быць добрым.
3. Дзіця мае права на свае ўласныя звычкі, густы, дамаганні.
4. Дзіця мае права ведаць усё пра сваё здароўе.
5. Няма дрэнных прадуктаў - ёсць дрэнныя кухары.

Трэба прывучаць дзяцей:

• Удзельнічаць у сервіроўцы стала;
• Перад ежай старанна мыць рукі;
• Жаваць ежу з закрытым ротам;
• Есці самастойна;
• Есці толькі за сталом;
• Правільна карыстацца лыжкай, відэльцам.
• Устаючы з-за стала, праверыць сваё месца, ці дастаткова яно чыстае, пры неабходнасці самастойна прыбраць яго;
• Скончыўшы ежу, падзякаваць тым, хто яе прыгатаваў, сервіраваў стол.

 Закладваючы ў дзецях звычку есці розную ежу, дарослыя павінны набрацца цярпення, бо дадатныя адносіны да ежы ў дзяцей фарміруюцца вельмі доўга, асабліва калі ў сям'і і дзіцячым садзе не адзіных поглядаў на гэты конт.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Бяспека - гэта лад жыцця, які гарантуе здароўе і шчаслівую будучыню. Бяспека - забеспячэнне захаванасці ад пагроз жыццю і здароўю чалавека. Пра гэта шмат гаворыцца, шмат пішацца, але, тым не менш, усім нам уласціва ў той ці іншай ступені забывацца на гэта ці думаць, што з намі нічога страшнага не адбудзецца. І вы павінны дакладна ўсведамляць магчымы ўзровень небяспекі і папярэдзіць узнікненне разнастайных надзвычайных сітуацый і паклапаціцца аб бяспецы вашых дзяцей. Важна не толькі засцерагаць дзіця ад небяспекі, але і рыхтаваць яго да сустрэчы з магчымымі цяжкасцямі, фарміраваць уяўленне аб найбольш небяспечных сітуацыях, аб неабходнасці захавання мер засцярогі, прывіваць яму навыкі бяспечных паводзін у побыце сумесна з бацькамі, якія выступаюць для дзіцяці прыкладам для пераймання.

 Асноўныя крыніцы небяспекі для дзіцяці-дашкольніка, з якімі яно можа сутыкнуцца:

• небяспечныя прадметы;
• небяспечныя сітуацыі дома;

Неабходна сфарміраваць у дашкольніка ўяўленні аб небяспечных для жыцця і здароўя прадметах, якія сустракаюцца ў побыце, навучыць яго выконваць пэўныя правілы, разбіраючы розныя сітуацыі, тлумачачы прычыны катэгарычных забарон.

Памятайце, што большасць няшчасных выпадкаў можна прадухіліць!

Для гэтага Вам давядзецца набыць "звычку да бяспекі". Вось некалькі парад, над якімі Вы можаце паразважаць, а таксама растлумачыць дзіцяці правілы бяспекі:

• Ніколі не пакідаеце дзіця аднаго на кухні;
• Заўсёды выключайце газ;
• Заўсёды кароціце правады электрачайнікаў - па той жа прычыне, заўсёды прыбірайце ў недаступнае месца няспраўныя электрапрыборы;
• Заўсёды сачыце за тым, каб рондалі з гарачым змесцівам не стаялі на краі стала, на падваконніку;
• Заўсёды надзейна замыкайце лекі і ўсё, што можа аказацца атрутным для дзіцяці;
• Заўсёды сачыце за тым, каб сярод цацак адсутнічалі дробныя прадметы;
• Заўсёды ўстаўляйце блакатары ў электраразеткі, каб пазбегнуць засунуць адвёртку, шпільку, пальчык у адну з дзірачак, якія яно бачыць у сцяне.

Гэтыя меры засцярогі дапамогуць Вам, менш непакоіцца, калі Вы і Ваша дзіця перамяшчаецеся па хаце ў розных кірунках у адзін і той жа час! І, калі ласка, не забывайце, што Вам трэба ўсведамляць небяспеку не толькі ў сваёй хаце, але і ў хатах іншых людзей. Гэта значна цяжэй, асабліва, калі маеце справу з сябрамі ці ўласнымі бацькамі. Усё, што Вы можаце, - гэта памятаць, напрыклад, што ў іх няма шпінгалетаў на вокнах ці што яны не замыкаюць "яды" у шафцы пад ракавінай. Пастарайцеся тактоўна, каб не пакрыўдзіць іх, абгаварыць гэтыя важныя для Вас моманты, але Вы павінны засцерагчы дзіця.

Вельмі важна, каб Вы на крок апярэджвалі дзіця, тады Вы здолееце прадбачыць, што яно можа зрабіць, - яшчэ да таго, як яно гэта зробіць! Памятайце, што Ваша дзіця сталее і клопатаў, адказнасці за яго жыццё і здароўе з кожным днём дадаецца! Дапамажыце дзіцяці задаволіць яго пазнавальную цікавасць да навакольнага свету, стварыўшы ўсе неабходныя ўмовы бяспечнай жыццядзейнасці!

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

1. Стаўцеся да пытанняў дзіцяці з павагай, не адмахваючыся ад іх.

2. Уважліва ўслухайцеся ў дзіцячы пытанне. Паспрабуйце, зразумець, што зацікавіла дзіця ў тым прадмеце, з'яве, аб якім яно пытаецца.

3. Давайце кароткія і даступныя разуменню дашкольніка адказы, пазбягайце пры гэтым складаных слоў, кніжных зваротаў мовы.

4. Адказ павінен не проста ўзбагаціць дзіця новымі ўяўленнямі, але і заахвоціць яго да далейшых разважанняў, назіраннях.

5. Заахвочвайце самастойную разумовую дзейнасць дзіцяці, адказваючы на яго пытанне: "А ты як думаеш?"

6. У адказ на пытанне дзіцяці паспрабуйце ўцягнуць яго ў назіранні за навакольным жыццём, пачытаць яму кнігу, разгледзець разам ілюстрацыйны матэрыял.

7.  Адказваючы на пытанне дзіцяці, уздзейнічайце на яго пачуцці, выхоўвайце чуласць, гуманнасць, тактоўнасць да навакольных людзей.

8. Калі адказы на пытанні дзіцяці патрабуюць паведамлення складаных, недаступных разуменню дашкольніка ўяўленняў, не бойцеся яму сказаць: "Пакуль ты малы і не зможаш многае зразумець. Будзеш вучыцца ў школе, шмат чаго пазнаеш, зможаш сам адказаць на сваё пытанне".

9. Сцісласць, яснасць адказу, даступнасць яго разумення дашкольнікам - гэтым павінен кіравацца дарослы, адказваючы на дзіцячыя пытанні.

10. Пры гэтым варта памятаць мудрую параду В. А. Сухамлінскага: «Умейце адкрыць перад дзіцем у навакольным свеце нешта адно, але адкрыць так, каб кавалачак жыцця зайграў перад дзецьмі ўсімі фарбамі вясёлкі. Пакідайце заўсёды нешта недамоўленае, каб дзіцяці захацелася яшчэ і яшчэ раз вярнуцца да таго, што яно даведалася».

11. Па магчымасці трэба падахвочваць дзіця да далейшых назіранняў і разваг, да самастойнага пошуку адказу на пытанне.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Падрыхтоўка да школы - працэс шматпланавы. І варта адзначыць, што пачынаць займацца з дзецьмі трэба не толькі непасрэдна перад паступленнем у школу, а далёка да гэтага, з малодшага дашкольнага ўзросту. І не толькі на спецыяльных занятках, але і ў самастойнай дзейнасці хлопчыкаў і дзяўчынак – у гульнях, у працы, зносінах з дарослымі і аднагодкамі.

 У дзіцячых садах дзеці атрымліваюць навыкі рахунку, развіваецца мысленне, памяць, увага, уседлівасць, дапытлівасць, дробная маторыка і іншыя важныя якасці. Дзеці атрымліваюць паняцці маральнасці, прывіваецца любоў да працы.

 Гатоўнасць да школы падзяляецца на фізіялагічную, псіхалагічную і пазнавальную. Усе віды гатоўнасці павінны гарманічна спалучацца ў дзіцяці. Калі нешта не развіта ці развіта не ў поўнай меры, тое гэта можа паслужыць праблемам у навучанні ў школе, зносінах з аднагодкамі, засваенні новых ведаў і гэтак далей.

Фізіялагічная гатоўнасць дзіцяці да школы.

Гэты аспект азначае, што дзіця павінна быць гатова да навучання ў школе фізічна. Гэта значыць, стан яго здароўя павінен дазваляць паспяхова праходзіць адукацыйную праграму. Фізіялагічная гатоўнасць мае на ўвазе развіццё дробнай маторыкі (пальчыкаў), каардынацыі руху. Дзіця павінна ведаць, у якой руцэ і як трэба трымаць ручку. А таксама дзіця пры паступленні ў першы клас павінна ведаць, выконваць і разумець важнасць захавання асноўных гігіенічных нормаў: правільная пастава за сталом, выправа і т.д. п.

 Псіхалагічная гатоўнасць дзіцяці да школы.

Псіхалагічны аспект, уключае ў сябе тры кампаненты: інтэлектуальная гатоўнасць, асобасная і сацыяльная, эмацыйна-валявая.

1. Інтэлектуальная гатоўнасць да школы азначае:

-да першага класа ў дзіцяці павінен быць запас пэўных ведаў (гаворка пра іх пойдзе ніжэй);

- ён дакладзены арыентавацца ў прасторы, гэта значыць ведаць, як прайсці ў школу і назад, да крамы і гэтак далей;

- дзіця павінна імкнуцца да атрымання новых ведаў, гэта значыць ён павінен быць дапытлівы;

- павінны адпавядаць веку развіццё памяці, гаворкі, мысленні.

2. Асобасная і сацыяльная гатоўнасць мае на ўвазе наступнае:

- дзіця павінна быць камунікабельным, гэта значыць умець мець зносіны з аднагодкамі і дарослымі; у зносінах не павінна выяўляцца агрэсіі, а пры сварцы з іншым дзіцем павінен умець ацэньваць і шукаць выйсце з праблемнай сітуацыі; дзіця павінна разумець і прызнаваць аўтарытэт дарослых;

- талерантнасць; гэта азначае, што дзіця павінна адэкватна рэагаваць на канструктыўныя заўвагі дарослых і аднагодкаў;

- маральнае развіццё, дзіця павінна разумець, што добра, а што - дрэнна;

-дзіця павінна прымаць пастаўленую педагогам задачу, уважліва выслухоўваючы, удакладняючы невыразныя моманты, а пасля выканання ён павінен адэкватна ацэньваць сваю працу, прызнаваць свае памылкі, калі такія маюцца.

3. Эмацыйна-валявая гатоўнасць дзіцяці да школы мяркуе:

- разуменне дзіцем, чаму яно ідзе ў школу, важнасць навучання;

- наяўнасць цікавасці да вучэння і атрымання новых ведаў;

- здольнасць дзіцяці выконваць заданне, якое яму не зусім даспадобы, але гэтага патрабуе вучэбная праграма;

- уседлівасць - здольнасць на працягу вызначанага часу ўважліва слухаць дарослага і выконваць заданні, не адцягваючыся на староннія прадметы і справы.

Пазнавальная гатоўнасць дзіцяці да школы.

Дадзены аспект азначае, што будучы першакласнік павінен валодаць пэўным комплексам ведаў і ўменняў, які спатрэбіцца для паспяховага навучання ў школе. Такім чынам, што павінна ведаць і ўмець дзіця ў шэсць-сем гадоў?

1) Увага.

• Займацца якой-небудзь справай, не адцягваючыся, на працягу дваццаці-трыццаці хвілін.
• Знаходзіць падабенствы і адрозненні паміж прадметамі, карцінкамі.
• Умець выконваць працу па ўзоры, напрыклад, з дакладнасцю прайграваць на сваім лісце паперы ўзор, капіяваць рухі чалавека і гэтак далей.
• Лёгка гуляць у гульні на ўважлівасць, дзе патрабуецца шпаркасць рэакцыі. Напрыклад, завіце жывую істоту, але перад гульнёй абгаварыце правілы: калі дзіця пачуе хатнюю жывёлу, то ён павінен пляснуць у ладкі, калі дзікае - пастукаць нагамі, калі птушка - памахаць рукамі.

2) Матэматыка.

• Лічбы ад 0 да 10.
• Прамы рахунак ад 1 да 10 і зваротны рахунак ад 10 да 1.
• Арыфметычныя знакі: « », «-«, «=».
• Дзяленне круга, квадрата папалам, чатыры часткі.
• Арыентаванне ў прасторы і на аркушы паперы: «справа, злева, уверсе, унізе, над, пад, за і да т.п.

3) Памяць.

• Запамінанне 10-12 карцінак.
• Расказванне па памяці вершыкаў, скорагаворак, прыказак, казак і да т.п.
• Пераказ тэксту з 4-5 прапаноў.

4) Мысленне.

• Сканчаць прапанову, напрыклад, «Рака шырокая, а ручай…», «Суп гарачы, а кампот…» і да т.п.
• Знаходзіць лішняе слова з групы слоў, напрыклад, «стол, крэсла, ложак, боты, крэсла», «ліса, мядзведзь, воўк, сабака, заяц» і г.д.
• Вызначаць паслядоўнасць падзей, каб спачатку, а што - потым.
• Знаходзіць неадпаведнасці ў малюнках, вершах-небыліцах.
• Складваць пазлы без дапамогі дарослага.
• Скласці з паперы разам з дарослым, просты прадмет: лодачку, караблік.

5) Дробная маторыка.

• Правільна трымаць у руцэ ручку, аловак, пэндзаль і рэгуляваць сілу іх націску пры пісьме і маляванні.
• Размалёўваць прадметы і штрыхаваць іх, не выходзячы за контур.
• Выразаць нажніцамі па лініі, намаляванай на паперы.
• Выконваць аплікацыі.

6) Маўленне.

• Складаць апавяданне з некалькіх слоў, напрыклад, котка, двор, ісці, сонечны зайчык, гуляць.
• Разумець і тлумачыць сэнс прыказак.
• Складаць складны аповяд па малюнку і серыі карцінак.
• Выразна расказваць вершы з правільнай інтанацыяй.
• Адрозніваць у словах літары і гукі.

7) Навакольны свет.

• Ведаць асноўныя колеры, хатніх і дзікіх жывёл, птушак, дрэвы, грыбы, кветкі, гародніна, садавіна і гэтак далей.
• Называць поры года, з'явы прыроды, пералётных і зімуючых птушак, месяцы, дні тыдня, свае прозвішча, імя і імя па бацьку, імёны сваіх бацькоў і месца іх працы, свой горад, адрас, якія бываюць прафесіі.

Трэніруем руку дзіцяці.

Вельмі важна развіваць дробную маторыку дзіцяці, гэта значыць яго рукі і пальчыкі. Гэта неабходна для таго, каб у дзіцяці ў першым класе не было праблем з лістом. Многія бацькі здзяйсняюць вялікую памылку, забараняючы дзіцяці браць у рукі нажніцы. Так, нажніцамі можна параніцца, але калі з дзіцем прагаварыць, як правільна абыходзіцца з нажніцамі, што можна рабіць, а што - нельга, то нажніцы не будуць уяўляць небяспекі. Сачыце, каб дзіця выразала не хаатычна, а па вызначанай лініі. Для гэтага вы можаце намаляваць геаметрычныя фігуры і папрасіць дзіця іх акуратна выразаць, пасля чаго з іх можна зрабіць аплікацыю. Гэтае заданне вельмі падабаецца дзецям, а яго карысць вельмі высокая. Для развіцця дробнай маторыкі вельмі карысная лепка, ды і дзецям вельмі падабаецца ляпіць розныя піражкі, звяркоў і іншыя фігуркі. Вучыце разам з дзіцем пальчыкавыя размінкі - у крамах без праблем можна купіць кніжку з займальнымі і цікавымі для маляняці пальчыкавымі размінкамі. Акрамя гэтага, трэніраваць руку дашкольніка можна з дапамогай малявання, штрыхоўкі, завязвання шнуркоў, нанізванні пацерак.

 Важная задача перад бацькамі - навучыць дзіця даводзіць пачатую справу да канца, няхай гэта будзе занятак працай або маляванне, значэнне не мае. Для гэтага патрэбны пэўныя ўмовы: нішто не павінна яго адцягваць. Многае залежыць і ад таго, як дзеці падрыхтавалі сваё працоўнае месца. Напрыклад, калі дзіця села маляваць, але не падрыхтавала загадзя ўсё неабходнае, то яно будзе пастаянна адцягваць увагу: трэба завастрыць алоўкі, падабраць адпаведны лісток і г.д. У выніку, дзіця губляе цікавасць да задумы, затрачвае час марна, а то і пакідае справу незавершанай.

Вялікае значэнне мае дачыненне дарослых да спраў дзяцей. Калі дзіця бачыць уважлівае, добразычлівае, але разам з тым патрабавальнае стаўленне да вынікаў яго дзейнасці, то яно само з адказнасцю ставіцца да яе.

З таго моманту, калі ваша дзіця ўпершыню пераступіць парог школы, пачнецца новы этап яго жыцця. Пастарайцеся, каб гэты этап пачаўся з радасцю, і каб так працягвалася на працягу ўсяго яго навучання ў школе. Дзіця заўсёды павінна адчуваць вашу падтрымку, ваша моцнае плячо, на якое можна абаперціся ў цяжкіх сітуацыях. Станьце дзіцяці сябрам, дарадцам, мудрым настаўнікам, і тады ваш першакласнік у будучыні ператворыцца ў такую ​​асобу, у такога чалавека, якім вы зможаце ганарыцца.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

З ранняга ўзросту дзяцей трэба далучаць да кнігі. Пакуль дзіця не навучылася чытаць само, важна бацькам не ўпусціць каштоўны час знаёміць яго з багатым духоўным светам кніг. Чытаць трэба разам: бярыце кнігу, сядайце побач і чытайце ўслых. Калі вы надаяце дзецям час для сямейнага чытання, то яны ўпэўнены, што вы іх любіце. Чытанне ўслых спрыяе развіццю ўвагі ў вашага дзіцяці. Вы ствараеце дзіўныя ўспаміны аб выдатных сямейных вечарах і цёплых стасунках.

Паважаныя бацькі! З дзяцінства прывівайце любоў да чытання! Няхай яна зараджаецца як неабходнасць, як запатрабаванне ў ежы і сне. Важна, каб падрастаючы чалавек з дапамогай блізкіх людзей і мудрай кнігі навучыўся адрозніваць дрэннае ад добрага, разумець сапраўдныя і лжывыя каштоўнасці. Рана ці позна вам абавязкова скажуць “дзякуй” за разумнае і выхаванае дзіця.

Рэкамендацыі па выбары літаратуры:

Дзеці 2-3 гадоў любяць кнігі з буйнымі карцінкамі, ім лягчэй слухаць, калі  яны будуць разглядаць яркія карцінкі ў кнізе. Гэта выклікае ў іх непрыхаваную цікавасць, дазваляе ўбачыць і пазнаёміцца з героем казкі, развівае ўяўленне, узбагачае, спрыяе творчаму развіццю.Тут на дапамогу прыйдуць зборнікі серыі “Вялікая кніга для маленькіх”: “Бабуліны казкі”, “Мал, да удал”, “Любімыя казкі”, “Вясёлка-дуга”, “Казкі пра жывёл”, “Казкі аб цудах і чараўніках”; казкі “Калабок”, “Церамок”, “Рэпка”, “Воўк і сямёра казлянят”, “Курачка-раба”, “Тры мядзведзі”, “Маша і мядзведзь” і іншыя. На трэцім годзе жыцця слоўнікавы запас дзіцяці павялічваецца і яму ўжо можна чытаць вершы дзіцячых аўтараў Агніі Барто, Зінаіды Аляксандравай.

З 4-5 гадоў патрэбна ўжо вучыць пераказваць кароткія тэксты казак і завучваць вершы. У гэтым узросце неабходна знаёміць з казкамі замежных аўтараў, з творчасцю Карнея Чукоўскага, з апавяданнямі пра жывёл, прыроду, узаемаадносіны жывёл паміж сабой і з чалавекам Віталя Біянкі, Міхаіла Прышвіна, Мікалая Сладкова. У бібліятэцы ёсць зборнік Святланы Фадзеевай “Зайчаня, медзведзяня і львяня баяцца быць сабой, ці навошта чытаць кніжкі?” і ўключае ў сябе тры асобныя гісторыі, якія працягваюць цыкл казак пра дзіцячыя страхі і спосабы іх пераадолення.

Для дзяцей 6-7 гадоў да казак можна яшчэ дадаць творы Эдуарда Успенскага, смешныя апавяданні Мікалая Носава, Ірыны Токаравай серыі “Шафа”: “Прыгоды Мыла і яго сяброў”, “Прыгоды Нітак, Іголак і іх сяброў”, “Прыгоды Посуду”, “Прыгоды Інструментаў” і яшчэ шмат іншых твораў нашага беларускага аўтара. Бо дзеці самі ўжо чытаюць, ім неабходны яркія кнігі з буйным шрыфтам і мноствам прыгожых карцінак. Сюжэт кнігі мусіць быць цікавым, каб, пачаўшы, абавязкова хацелася дачытаць да канца. Кніга ў такім узросце павінна прыносіць задавальненне. Калі ў творы ёсць дыялогі, можна пачытаць з дзіцем па ролях, тым самым даставіце сабе і яму задавальненне ад сумесна прачытанай кнігі. Пасля абмяркуйце прачытанае: як паводзілі сябе героі, хто дрэнны, хто станоўчы персанаж?

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Будучыня нашай роднай Беларусі залежыць ад маладога пакалення: яго каштоўнасных арыентацый, мыслення і паводзіны. Адмысловае значэнне ў выхаванні дзяцей надаецца выхаванню пачуцця патрыятызму, асобы з актыўнай жыццёвай пазіцыяй, у цэнтры якой будзе пачуццё асабістай адказнасці за лёс Радзімы. Любоў да яе фарміруецца паступова ў працэсе назапашвання ведаў аб грамадскім жыцці, працы людзей на карысць дзяржавы, прыроды, народных традыцый.

 Каб зразумець душу беларусаў, пазнаёміць дзяцей з агульначалавечымі каштоўнасцямі праз гісторыю і культуру сваіх суайчыннікаў, неабходна ведаць свае карані, сваё мінулае і сучаснасць.

 Важна знаёміць дзіця з культурай свайго народа, бо зварот да спадчыны бацькоў прывівае павагу і гонар за зямлю, на якой жывеш. Дзецям неабходна ведаць і вывучаць культуру сваіх продкаў. Менавіта ўпор на веданне гісторыі народа і яго культуры дапаможа ў будучыні з павагай і цікавасцю адносіцца да культурных традыцый іншых народаў.

 Вусная народная творчасць - загадкі, прыказкі, песні, казкі - прывіваюць чалавеку высокае пачуццё любові да роднай зямлі, разуменне працы як асновы жыцця, судзяць аб гістарычных падзеях, аб грамадскіх адносінах у грамадстве, аб абароне Айчыны, аб культуры. Вусная народная творчасць як найкаштоўнейшы моўны матэрыял шырока выкарыстоўваецца ў навучанні і выхаванні дзяцей. Гэта як гульня, забаўка, але ў той жа час праз яе яны па-іншаму бачаць навакольны свет.

 Для дзяцей даступныя і цікавыя такія жанры народнай творчасці, як песні і жарты: "Пагуляю на дудачцы", "Ой бык, мой бычок", "Ку-ка-рэ-ку, певень", "Вожык", "Я штурхаю, штурхаю ножку». І, вядома, беларускія народныя казкі: “Курачка Раба”, "Верабей-трава", "Заячы домік", "Каза-Манука", "Пчала і муха", "Кот, паўлін і ліса" .

 Такім чынам, творы вуснай народнай творчасці не толькі фармуюць любоў да традыцый свайго народа, але і спрыяюць развіццю асобы ў духу патрыятызму.

 Любоў да роднай зямлі, да Радзімы, да ўсёй Зямлі пачынаецца з любові да роднай хаты, да песні маці, з вывучэння гісторыі народа, з разумення яго традыцый. З дзяцінства патрыятызм прывіваецца чалавеку, і перш за ўсё ў сям'і і ў дашкольнай установе, бо менавіта там пачынае фармавацца светапогляд грамадзяніна.

 Без ведання роднай мовы, гісторыі, культуры, традыцый няма патрыёта сваёй Радзімы.

 Хто я? Адкуль? – рана ці позна дзеці задаюць гэтыя пытанні, і на іх трэба адказаць. Але аказваецца, што мы самі, будучы дарослымі, амаль не памятаем сваіх бабуль і дзядуляў, не кажучы ўжо пра больш далёкіх сваякоў. А ці шмат мы ведаем народных песень, казак, танцаў, прыказак, прымавак, загадак, гульняў?

Што мы можам перадаць дзецям як духоўную спадчыну? Як будуць захаваны найлепшыя традыцыі і абрады? Чым дзеці будуць ганарыцца і з каго браць прыклад? Як выхаваць сыноў і дачок працавітымі, добрымі, патрыётамі сваёй краіны?

І бацькі, і настаўнікі задаюць гэтыя пытанні і шукаюць на іх адказы. Сёння многія вучоныя і практыкі сыходзяцца ў меркаванні, што неабходна вярнуцца да народнай педагогікі, да нацыянальных традыцый у сувязі з нацыянальнай і агульначалавечай культурай. Не выпадкова К.Д. Ушынскі падкрэсліваў, што «…адукацыя, калі яна не хоча быць бяссільнай, павінна быць народнай». Ён увёў у рускую педагагічную літаратуру тэрмін «нацыянальная педагогіка», бачачы ў фальклорных творах нацыянальную самасвядомасць народа, багаты матэрыял для выхавання кахання да Радзімы.

Важна, каб бацькі ведалі нацыянальныя святы, абрады, традыцыі, гульні; яны размаўлялі на сваёй роднай мове і выкарыстоўвалі розныя беларускія фальклоры для выхавання сваіх дзяцей.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Парада 1. Растлумачце дзіцяці, дзе жывуць яго цацкі і рэчы.

Для таго каб ідэя спарадкаванасці ўкаранілася ў дзіцячай свядомасці, паспрабуйце знізіць сябе на дзіцячы ўзровень. Не спрабуйце патрабаваць парадку ад дзіцяці на ўзроўні дарослага. Памятайце, што дзіцяці складана запомніць такія простыя (на погляд дарослага) рэчы, як правіла і парадак. Для дзяцей усё неабходна выкладаць у прыкладах і вобразах.

Калі вашаму сыну ці дачцы ўжо ёсць 3 гады, можна паспрабаваць пагуляць у гульню «Царства рэчаў і цацак». Уявіце для яго ўсю хату як нейкае царства, у якім жывуць кнігі, рэчы, цацкі і г.д. Раскажыце, што ў кожнай рэчы ў гэтым царстве ёсць сваё месца, свая хата. Увечары кожная рэч жадае вяртацца дадому: кнігі на паліцу, цацкі - у скрынку для цацак, адзежа ў шафу. Таксама растлумачце, што дарослыя таксама вяртаюць усе рэчы на ​​іх месцы, бо таксама жывуць у гэтым царстве. Растлумачце, што за цацкі, кніжкі, адзенне адказвае менавіта ён (ваша дзіця) і што рэчы чакаюць, калі іх вернуць дадому. Гэтая гульня добра замацоўвае ў свядомасці дзяцей ідэю, што кожная рэч мае сваё месца.

Паглядзіце з дзіцем мультфільмы, якія расказваюць аб тым, што трэба быць акуратным, пачытайце казкі, апавяданні, вершы на гэтую тэму, каб фантазія дзіцяці спараджала пазітыўныя вобразы прыстойнага чалавека.

Парада 2. Пагуляйце ў парадак

Працэс навядзення парадку можа выяўляцца ў гульнявой форме. Напрыклад, у выглядзе вясёлых спаборніцтваў: калі ў вас некалькі малых, можна задаволіць спаборніцтвы для іх, хто хутчэй збярэ рэчы. Можна прыдумаць сімвалічныя прызы, але не трэба рабіць вялікай розніцы ў каштоўнасці прызоў, каб дзеці не адчулі сябе абдзеленымі ці абязлічанымі. Галоўнае ў гэтым спаборніцтве - удзел дзяцей. Цэнтральнай задачай ва ўсіх гэтых гульнях з'яўляецца фармаванне характару дзіцяці, а не якасць уборкі ў першую чаргу. Якасць можа паляпшацца з часам, трэба каб была сфарміравана звычка.

Парада 3. Вядзіце за сабой, а не падганяйце ззаду

Заўсёды вядзіце дзіця за сабой, а не падганяйце яго. Калі гаворка ідзе аб навядзенні парадку, не проста абвяшчайце сваю волю, а разам з дзіцем выконвайце тое, да чаго вы яго падштурхоўваеце. Не прымушаеце яго, а запрашайце прыняць удзел. Праз такі падыход дзіця зразумее, што парадак і арганізаванасць гэта:

• не цяжкі абавязак, а радаснае захапленне,
• агульныя сямейныя каштоўнасці, якія вы паважаеце.

Збярыце разам з дзіцем цацкі, запрасіце яго з сабой памыць посуд, скажыце яму, што маеце патрэбу ў яго дапамозе ў падрыхтоўцы супу. Гэта важна для фармавання стаўлення да паўсядзённых спраў.

Парада 4. Не стамляйцеся нагадваць аб простых рэчах

Калі дзіця не запамінае ўсіх правіл парадку, не адчайвайцеся. Не стамляйцеся нагадваць аб простых рэчах дзень за днём. Паўтарайце такія элементарныя патрабаванні, як:

• Мыццё рук пасля туалета,
• Чыстка зубоў пасля ежы,
• Выпраўленне ручніка на вешалцы пасля выцірання рук
• Уборка абутку на паліцу пасля таго, як дзіця разуўся і да т.п.

Няхай кожны напамін не выклікае ў вас раздражненне. Ня трэба крычаць на дзяцей, калі правілы не выконваюцца аўтаматычна. Не лічыце, што дзеці наўмысна вас злуюць, ігнаруючы вашыя патрабаванні. Хутчэй за ўсё, яны проста не запамінаюць гэтых дробных дэталяў. Шматразовыя паўтарэнні даюць свае вынікі: маленькія напамінкаў паступова фармуюцца ў маналіт арганізаванасці.

Парада 5. Стварыце натуральныя рытмы навядзення парадку

Прывяжыце да абуджэння ўборку пасцелі, ветранне спальні, мыццё, няхай гэта будзе натуральнымі момантамі жыцця. Да прыёму ежы далучыце ўборку са стала і мыццё посуду. Адыход да сну звяжыце з такімі рэчамі як прыём душа, складванне рэчаў, уборка цацак.

Не адчайвайцеся, калі не атрымліваецца ўсё адразу па-вашаму. Кажуць, што для лідэраў самае нялюбае слова - "працэс". Кіраўнікі жадаюць усяго адразу. Бацькі - таксама лідэры для сваіх дзяцей. Няхай працэс не палохае вас, галоўнае быць шчырымі і паслядоўнымі.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Фінансавая граматнасць для дзяцей - неабходны этап у працэсе выхавання. Для таго, каб прывіць паняцце аб заробку грошай, іх каштоўнасці, варыянтах эканоміі, з дзецьмі трэба займацца дома або наведваць спецыяльныя праграмы, прапанаваныя цэнтрамі дзіцячага развіцця. Бацькі павінны ведаць, як навучыць дзіця фінансавай пісьменнасці. Дзяцей дашкольнага ўзросту таксама варта навучаць фінансавай граматнасці.

Растлумачыць каштоўнасць грошай малым 3-4 гадоў складана. У такім узросце яны не разумеюць, што ёсць танныя і дарагія цацкі, яны проста выбіраюць тое, што жадаюць. Бацькі ў сілу ўласнай занятасці могуць адкупляцца дарагімі цацкамі, але гэта фармуе эгаізм.

Правільная тактыка:

-не адчуваць пачуцці віны за адмову ў дарагім капрызе, калі ён выбіваецца за рамкі магчымасцяў сямейнага бюджэту;

-прапаноўваць альтэрнатыву;

-не даводзіць сітуацыю ў краме да істэрыкі;

-спакойна, але цвёрда настойваць на сваім.

З 4-5 год трэба спрабаваць тлумачыць дзецям каштоўнасць грошай. Для гэтага:

-можна даручаць малым разлічвацца ў краме ў вашай прысутнасці;

-гуляць у ролевыя гульні, звязаныя з грашыма;

-навучаць рахунку, выкарыстоўваючы манеты ў якасці дыдактычнага матэрыялу.

Паступова можна нарошчваць складанасць заняткаў, напрыклад, даць дзіцяці столькі грошай, каб пры пакупцы яму далі рэшту, прапанаваць яе злічыць.

Дзеці 5-6 гадоў павінны атрымаць асноўную інфармацыю аб грошах - што гэта, як імі карыстацца. Таксама яны павінны разумець сутнасць матэрыяльных запатрабаванняў чалавека і як гэтыя запатрабаванні адпавядаюць з фінансавымі магчымасцямі. Па меры таго, як дзіця знаёміцца ​​з паняццем працы і розных прафесій, яно пачынае разумець, што такое "заработная плата". Таксама трэба даць дзіцяці агульныя паняцці аб бюджэце сям'і, іх даходах і расходах, крыніцах паступлення грошай, спосабах эканоміі. Плануючы візіт у краму, разам з малым складайце пералік будучых пакупак, а ў краме старайцеся не адыходзіць ад гэтага спісу. Растлумачце яму сутнасць паняцця "тавар", навучыце правільна выбіраць прадукты, канцылярскія прыналежнасці і іншыя прадметы.

Навучальныя гульні для дашкольнікаў. Самая вядомая з такіх гульняў - "Крама", у якой дарослы і дзіця па чарзе выступаюць у ролі кліента і прадаўца. Пакупкамі могуць выступаць рэальныя прадметы або іх малюнкі, а грашыма - паперкі або фанцікі. Таксама можна гуляць у «Банк», адзін з удзельнікаў выступае касірам, а другі - наведвальнікам, якому трэба аплаціць камунальныя паслугі, адкрыць дэпазіт або ўзяць крэдыт. Карысныя таксама гульні ў разнастайныя прафесіі: дзеці і дарослыя малююць лекараў, настаўнікаў, будаўнікоў, аўтамеханікаў і т.п.. Калі дзіця ўжо навучыцца асновам арыфметыкі, можна пачынаць знаёміць яго з сапраўднымі купюрамі і манетамі - правілу іх рахунку. Карыснай будзе капілка: на працягу тыдня дарослыя складаюць у яе дробныя грошы, а ў нядзелю дзіця пералічвае сабраную суму.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.

Новы год - самае вясёлае, самае доўгачаканае свята. Традыцыйна напярэдадні Новага года ў дамах і кватэрах прыбіраюць ёлкі, рыхтуюць адзін аднаму падарункі і віншаванні, з нецярпеннем чакаючы 12 удараў курантаў. У той самы час, у навагоднюю ноч нясуць дзяжурства пажарныя разлікі і брыгады хуткай дапамогі. Новы год для іх - гарачая пара.

Ні адзін Новы год не абыходзіцца без пажараў, а ў апошнія гады - і без траўм, выкліканых прымяненнем няякасных піратэхнічных вырабаў. Вата пад ёлкамі гарыць, падпаленыя петарды выбухаюць прама ў руках або ляцяць зусім не туды, куды б вы хацелі - напрыклад, у адкрытую фортачку чужой кватэры.

Каб Навагоднія святы нічым не азмрочыліся, неабходна памятаць і  выконваць правілы пажарнай бяспекі.

Елка

Елку трэба ўсталяваць такім чынам, каб яна не мяшала вольна хадзіць па пакоі і не засланяла дзверы, кіроўныя ў іншыя пакоі. І, што самае галоўнае, стаяла б далей ад батарэй апалу. Верхавіна ёлкі не павінна ўпірацца ў паталок. Нельга ўпрыгожваць ёлку цацкамі, якія лёгка запальваюцца, абкладваць падстаўку пад ёлкай звычайнай ватай, упрыгожваць дрэва падпаленымі свечкамі. Гэтыя правілы адносяцца як да сапраўдных ёлак, так і да штучных, пластыкавых. Дарэчы пры гарэнні штучнай ёлкі выдзяляюцца вельмі шкодныя рэчывы. А кропелька падпаленага пластыка, патрапіўшы на скуру, пакіне апёк глыбейшы, чым сапраўдны распалены вугалёк.

Гірлянды

Электрычныя гірлянды таксама могуць стаць прычынай пажару ці удару чалавека электрычным токам - электратраўмы. Гірлянда бяспечная, калі прайшла сертыфікацыю і падчас захоўвання на складзе магазіна не была сапсавана. Бывае, што гірлянда служыць на працягу многіх гадоў. У гэтым выпадку тым больш варта пераканацца, што яна спраўная. Вельмі шмат навагодніх пажараў здараецца з-за кароткага замыкання. Калі ты адчуў пах паленай ізаляцыі, заўважыў іскрэнне ці выявіў, што правады моцна награваюцца ці плавяцца, карыстацца такой гірляндай нельга.

Піратэхнічныя цацкі

Якое навагодняе свята абыходзіцца без бенгальскіх агнёў, феерверкаў, жартаўнікоў, петард! Перад Новым годам усе прылаўкі завалены піратэхнічнымі цацкамі. Нажаль, нярэдка іх якасць – не самага высокага ўзроўню. Таму неабходна памятаць, што прымяненне піратэхнічных цацак можа прывесці не толькі да пажару, але і да сур'ёзных траўм. Апёкі ад піратэхнічных цацак бываюць настолькі глыбокімі, што даводзіцца рабіць аперацыю па перасадцы скуры. Нярэдка здараецца, што хлопцы пазбаўляюцца канечнасцяў, у асноўным пальцаў рук. Бывае, што петарды выбухаюць проста ў кішэні. Выбуховае рэчыва ў некаторых піратэхнічных вырабах самазагараецца ўжо пры тэмпературы 37 градусаў.

Замацоўвайце з дзецьмі правілы пажарнай бяспекі:

• Не гуляць з запалкамі!
• Не ўключаць электрапрыборы, калі дарослых няма дома!
• Нельга кідаць у агонь пустыя слоічкі і флаконы ад бытавых хімічных рэчываў, асабліва аэразолі!
• Не гуляць з бензінам і іншымі гаручымі рэчывамі!
• Ніколі не хавацца пры пажары!

Калі ў пакоі агонь, трэба выбірацца з яго на карачках і клікаць дарослых!

Пры пажары тэлефанаваць 01 (назваць свой адрас, тэлефон, прозвішча і што гарыць)!

 "Як папярэдзіць пажар?"

Пажар - гэта надзвычай небяспечная сітуацыя, якая нясе вялікую матэрыяльную шкоду. Пажар можа прывесці да ахвяр.

Таму значна больш эфектыўна прадугледзець і выканаць пэўныя прафілактычныя меры.

Запішыце на бачным месцы тэлефон пажарнай службы 101

Праверце спраўнасць электраправодкі і газавага абсталявання, а таксама пячнога ацяплення ў вашым доме. Майце дома першасныя сродкі пажаратушэння: вогнетушыцель, кавалак шчыльнай цяжкагаручых тканін, ваду, скрыню з пяском.

Умейце карыстацца першаснымі сродкамі: не тушыце паветрана-пеннымі вогнетушыцелямі і вадой электраправодку; загадзя праверце, ці не пратэрмінаваны вогнетушыцель.

З той жа мэтай, сыходзячы з дому, праверце, ці зачыненыя вокны і фортачкі ў вашым жыллі.

Не выкарыстоўвайце не рэкамендуемыя матэрыялы для ўцяплення вашага жылля - пры гарэнні яны могуць вылучаць атрутныя газы і нават невялікая іх колькасць можа выклікаць атручванне і прывесці да непапраўных наступстваў. Выкарыстоўвайце з гэтай мэтай спецыяльныя вогнетрывалыя матэрыялы.

Не захоўвайце лёгкія на загаранне вадкасці дома. Пакуйце іх у металічныя скрыні і захоўваеце далей ад дзяцей і пад замкам.

Пажар у кватэры.

Выявіўшы пажар, неабходна неадкладна выклікаць пажарную ахову. Гэта варта зрабіць з бяспечнага месца: суседняй кватэры ці вулічнага таксафона. Набраць нумар «101» або 112 паведаміць наступныя звесткі:

• Адрас, дзе выяўлена загаранне або пажар.
• Аб'ект, дзе адбываецца пажар: у двары, у кватэры, у школе, на складзе і г.д.
• Што канкрэтна гарыць: тэлевізар, мэбля, аўтамабіль…

Калі дыспетчар папросіць, то ўдакладніць: нумар дома, пад'езда, колькі паверхаў у будынку і г.д.

• Паведаміць сваё прозвішча і тэлефон.

Размаўляйце па тэлефоне дакладна і спакойна, не спяшаючыся. Ведайце, што пакуль Вы паведамляеце аб пажары, пажарная каманда ўжо паднята па трывозе і выязджае.

Выйшаўшы з дому, сустракайце пажарную машыну, паказваючы самы хуткі і зручны праезд да месца ўзніклага пажару.

Калі, выходзячы, Вы пакінулі вашых дзяцей адных у доме, калі ласка:

• адключыце ўсе электрапрыборы;
• перакрыйце газавыя краны;
• пакладзяце запалкі, запальніцы ў недаступныя для іх месцы;
• папрасіце суседзяў дагледзець дзяцей;
• перыядычна тэлефануйце дадому;
• запішыце і пакладзіце каля тэлефоннага апарата нумар службы выратавання «101» і «112»;
• растлумачце дзіцяці, што калі ў кватэры ці доме пачнецца пажар, яму трэба адразу выйсці ў калідор (на вуліцу ці балкон) і паклікаць на дапамогу суседзяў.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дзядуль Л.Р.