Фізічнае развіццё.  Узрастаюць фізічныя магчымасці выхаванцаў. Да чатырох гадоў рост дзіцяці дасягае 96—107 см, маса цела 14,4—18,9 кг. Працягваецца інтэнсіўнае развіццё структуры і функцый галаўнога мозгу.

Дзеці ў гэтым узросце ўжо маюць значны рухальны вопыт: валодаюць усімі асноўнымі рухамі, умеюць выкарыстоўваць іх у самастойнай дзейнасці ў залежнасці ад абсталявання, умоў; праяўляюць у рухах элементарныя фізічныя якасці (спрытнасць, хуткасць, вынослівасць). Рухі становяцца больш разнастайнымі і каардынаванымі. Дзеці адчуваюць патрэбнасць у руху, поўнае задавальненне якой спрыяе фізічнаму і псіхічнаму развіццю. Пры выкананні рухаў пераважаюць гульнявыя матывы (з задавальненнем падскоквае — як зайчык, лёгка бегае на пальчыках — як мышка, і г. д.). Індывідуальныя адрозненні ў аб’ёме, працягласці, змесце рухальнай дзейнасці значныя.

Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё. Пачынаецца актыўнае пазнанне сацыяльнага свету. Аб’ектамі пільнай увагі выхаванцаў  становіцца  чалавек,  яго  дзейнасць,  паводзіны, адносіны. Развіццё сацыяльнага ўспрымання адбываецца па двух напрамках — успрыманне свету дарослых і ўспрыманне аднагодкаў. Жаданне стаць дарослым, размаўляць, як яны, становіцца рухальнай сілай развіцця дзіцяці. Яно імкнецца вылучыць, усвядоміць, затым узнавіць у гульні адносіны, даступныя яго ўспрыманню. У дзіцяці гэтага ўзросту актыўна развіваецца ўяўленне пра сябе як пра члена сям’і, адбываецца ўсведамленне роднасных сувязей і апасродкаваных імі эмацыянальна-маральных адносін. Дзіця радуецца поспехам, удачам блізкіх, праяўляе чуласць да іх перажыванняў, здольна праявіць увагу да іх. Зносіны з дарослым на пачатку чацвёртага года жыцця яшчэ маюць дзелавую матывацыю, але к канцу прасочваецца выразны гульнявы матыў. Узаемадзеянне будуецца на прадметна-гульнявой аснове. Змест адносін вызначаецца ўзаемнымі бытавымі і гульнявымі інтарэсамі пры вядучай ролі дарослага на пачатку чацвёртага года жыцця з паступовай актывізацыяй гульнявой пазіцыі дзіцяці к канцу года. Адзначаецца асаблівая адчувальнасць выхаванцаў да тону, настрою і адносін да сябе з боку акружаючых.

На чацвёртым годзе жыцця дзіця адкрывае для сябе равесніка як партнёра, імкнецца да зносін і супрацоўніцтва з ім. Развіццё асобы кожнага дзіцяці мае свае асаблівасці. Адны дзеці самаўпэўненыя, актыўныя — і ў гэтым знаходзіць адлюстраванне іх пазітыўнае «Я»; іншыя сарамлівыя, нерашучыя. Педагог дапамагае выхаванцу ўбачыць яго ўласныя добрыя якасці, быць прызнаным сярод аднагодкаў, навучыцца сябраваць. Камунікатыўная дзейнасць адрозніваецца актыўнасцю і імкненнем дзейнічаць не толькі «побач», але «разам» з аднагодкам. Пры гэтым выхаванцы выкарыстоўваюць амаль у роўнай ступені як немаўленчыя (экспрэсіўна-жэставыя, мімічныя), так і маўленчыя сродкі.

У выхаванцаў развіваецца не толькі «Я-актуальнае», але і дынамічнае  «Я»:  яны  здольны  ўявіць сябе ў мінулым ці ў будучым. На падставе ўяўленняў пра свае «Я» шляхам ацэнак педагогаў, равеснікаў, блізкіх, падчас актыўнай дзейнасці, зносін фарміруецца самаацэнка дашкольніка. Спачатку — агульная, пазней усё выразней праяўляецца здольнасць да ўсвядомленай, дыферэнцыраванай ацэнкі сваіх дасягненняў у пэўных відах дзейнасці  (добра малюю, добра спяваю і танцую). З развіццём самаацэнкі дзіцяці цесна звязана пачуццё сораму і гонару. Аднак зараз дзіця ганарыцца не толькі і не столькі наяўнасцю самога ўмення, дасягнення, колькі яго якасцю (добра малюю машынку, хутка бегаю і г. д.).

З’яўляецца ролевая гульня. У гульні дзіця будуе гульнявыя ланцужкі, перадаючы паслядоўнасць блізкіх яго бытавому вопыту дзеянняў, бярэ на сябе ролі, але не абазначае іх, падпарадкоўваючы ім свае паводзіны. Ускладняецца сюжэт і змест гульняў. Самі гульні набываюць больш устойлівы характар, павялічваецца колькасць іх удзельнікаў. Паступова дзіця авалодвае спосабам замяшчэння: нараўне з рэальнымі прадметамі выкарыстоўвае прадметы-замяшчальнікі. Сумесныя гульні пачынаюць пераважаць над індывідуальнымі і гульнямі побач. Аднак  дастатковай  узгодненасці  паміж удзельнікамі такой гульні яшчэ няма і працягласць яе невялікая. Падчас гульнявога ўзаемадзеяння выхаванцы паступова авалодваюць камунікатыўнымі ўменнямі, спосабамі славеснай рэгуляцыі дзеянняў. Сярод важных відаў дзейнасці, якімі авалодваюць выхаванцы чацвёртага года жыцця, вылучаюцца выяўленчая, музычная, мастацка-маўленчая. Высокая эмацыянальнасць, адчувальнасць, рэактыўнасць, пераважна вобразнае мысленне дзяцей гэтага ўзросту спрыяюць іх паспяховаму развіццю.

Пачынаюць фарміравацца перадумовы працоўнай дзейнасці. Узрастаюць магчымасці дзяцей у авалоданні навыкамі самаабслугоўвання, яны ўключаюцца ў бытавую дзейнасць дарослых, працу ў прыродзе, асвойваюць спосабы дзеянняў з прадметамі-прыладамі (пачынаюць карыстацца лапаткай, малаточкам і г. д.), набываюць элементарныя працоўныя ўменні і навыкі. Нягледзячы на ўзрастаючую самастойнасць дзяцей, роля дарослага ў іх жыцці вельмі вялікая. Асноўныя матывы да зносін з дарослымі ў дзяцей пачынаюць пераходзіць са сферы чыста практычнай (сумеснага выканання дзеянняў) у сферу пазнавальную: дарослы пачынае выступаць як крыніца разнастайных звестак пра навакольны свет.

Пазнавальнае развіццё. Чацвёрты год жыцця мае важнае значэнне для развіцця пачуццёвых форм пазнання. У структуры дзіцячага ўспрымання адбываюцца істотныя змяненні. У розных відах дзейнасці ствараюцца ўмовы для актыўнага сенсорнага развіцця выхаванцаў. Ад апрадмечвання і перадэталону (авал як агурок) яны пераходзяць да авалодання сенсорнымі эталонамі, і іх колькасць узрастае. Удасканальваюцца і даследчыя перцэптыўныя дзеянні, якія спрыяюць фарміраванню нагляднага вобраза пры ўспрыманні прадметаў. Назапашванне багатага сенсорнага вопыту выхаванцаў з’яўляецца важнай умовай развіцця вобразных форм псіхічнай дзейнасці — вобразнай памяці, наглядна-вобразнага мыслення, фантазіі.

Удасканальваецца прадметнае ўспрыманне, яно становіцца аналізуючымым, свядомым, прадуктыўным. У працэсе ўспрымання знешніх прымет (формы, памеру, колеру, размяшчэння) у дзіцяці фарміруюцца ўяўленні пра ўнутраныя ўласцівасці прадметаў. Яно пазнае прадметы па пэўнай прымеце, аб’ядноўвае іх у групы з апорай на самастойна выдзеленую прымету.

Фарміруюцца арыенціровачна-даследчыя дзеянні, якімі дзіця карыстаецца пры выкананні практычных задач, актыўна выкарыстоўваюцца прыёмы пошукавай спробы, практычнага прымервання, зрокавага суаднясення. Дзіця працягвае знаёміцца з функцыянальнымі, унутранымі ўласцівасцямі аб’ектаў у прадметнай дзейнасці (пазнавальныя ўстаноўкі «Што з ім рабіць?», «Што ён робіць?»), што дазваляе яму ўстанаўліваць спачатку самыя простыя, а потым больш складаныя сувязі і залежнасці (прычынныя, рода-відавыя, частка—цэлае і інш.). Удасканальваюцца дзеянні з прыладамі, дзеянні эксперыментавання. Разам з наглядна-дзейсным развіваецца наглядна-вобразнае мысленне, аснову якога складаюць не рэальныя аб’екты, а ўяўленні пра іх.

У  дзяцей  пачынае  праяўляцца  фантазія.  Дзіця  пачынае вылучаць выдуманае і адрозніваць яго ад рэальнага.

У дзейнасці выхаванцаў узнікае адвольная ўвага, здольнасць сканцэнтравацца і ўтрымліваць яе досыць доўга, калі аб’ект ім цікавы. Адвольнасць, якая ўзнікла, істотна мяняе паводзіны дзіцяці. Зараз яно здольна спецыяльна запамінаць і ў патрэбны момант прыпомніць правілы і змяніць у адпаведнасці з імі свае паводзіны. Дзіця здольна ўважліва разглядаць штосьці не толькі таму, што яму цікава, але і для таго, кааб параўнаць прадметы, адкрыць у іх новае.

Маўленчае развіццё. Актыўны і пасіўны слоўнікавы запас значна павялічваецца, узбагачаецца словамі абагульняючага характару, дзеясловамі, назвамі прадметаў, іх уласцівасцей і адносін. Дзіця паступова авалодвае спосабамі словазмянення і словаўтварэння. Пачынаецца перыяд актыўнай словатворчасці: дзіця прыдумвае розныя формы ад ужо існуючых у яго лексічным  запасе  слоў.  Удасканальваецца  гукавы  бок  маўлення. Аднак у многіх дзяцей яшчэ маецца парушэнне гукавымаўлення (груп свісцячых, шыпячых, санорных, афрыкат). Дзіця актыўна пачынае ўстанаўліваць і разумець элементарныя прычынна-выніковыя, часавыя сувязі паміж прадметамі і з’явамі. У некалькіх сказах яно здольна перадаць змест ўласных уражанняў ад гульні, прагулкі і інш. Апавяданні з асабістага вопыту сведчаць пра ўсведамленне дзіцём уласнага вопыту, наяўнасці вобразаў-уяўленняў. Вялікае значэнне набывае пазнавальная функцыя маўлення — у зносінах з дарослым і аднагодкамі дзіця задае шмат пытанняў. Узнікаюць розныя віды слоўнай рэгуляцыі. У маўленні дзяцей пераважаюць выказванні, у якіх фіксуецца змест выкананага дзеяння. Маўленне становіцца часткай самога дзеяння — дзіця дзейнічае і адначасова гаворыць, паведамляе пра змест наступнага дзеяння (цяпер пастаўлю кубак і г. д.).

Эстэтычнае развіццё. У выяўленчай дзейнасці і канструяванні дзеці пераходзяць да наўмыснага адлюстравання прадметаў, хоць спосабы яго рэалізацыі яшчэ не дасканалыя. Чацвёрты год жыцця — час станаўлення прадметнага малюнка, выяўленчых рухаў, дзеянняў з уяўнымі аб’ектамі, у аснове чаго ляжыць здольнасць да ўяўлення. У маляванні магчымасці дзіцяці пачынаюць вызначацца графічнымі вобразамі-ўяўленнямі пра тое, як прадмет, які адлюстроўваецца, павінен выглядаць на паперы. Паступова колькасць графічных вобразаў узрастае, пашыраецца дыяпазон адлюстраваных дзіцём прадметаў.

Выхаванцы праяўляюць эмацыянальную чуласць да музыкі. Яны адрозніваюць кантрасны настрой музыкі, пазнаюць знаёмыя творы, называюць іх. Адрозніваюць гукі па вышыні, тэмбры музычных інструментаў. Дзеці добра падладжваюцца да голасу педагога, пачынаюць спяваць працягла. У выхаванцаў павялічваецца ўспрымальнасць да мастацкіх твораў, да некаторых элементаў мастацкай формы (рытму, рыфмы). Удасканальваюцца здольнасці да ўспрымання і паўтарэння маўленчага матэрыялу, у тым ліку на беларускай мове. Дзеці адрозніваюць паэтычны і празаічны тэксты, у іх расце цікавасць да слухання казак і вершаў, узмацняецца імкненне пераймаць маўленчыя інтанацыі дарослых. Развіваюцца і эстэтычныя пачуцці выхаванцаў. Яны супе ражываюць героям любімых казак, неабыякавыя да музыкі, фарбаў прыроды, кніжнай графікі, выкарыстоўваюць колер як сродак перадачы сваіх адносін да людзей, прадметаў навакольнага свету ў малюнках, аплікацыі. У працэсе дзейнасці і зносін з акружаючымі дзіця здольна праявіць не толькі сімпатыю (антыпатыю), але і пачуццё таварыства, сяброўства. Яно жыве пераважна ў свеце пачуццяў і эмоцый. І не толькі станоўчыя эмоцыі валодаюць ім. Заклапочанасць могуць выклікаць такія эмацыянальныя праяўленні, як канфліктнасць, дэпрэсія, трывога, пачуццё непаўнацэннасці, агрэсіўнасць. Наогул жа дашкольнікам гэтага ўзросту ўласцівы пазітыўныя эмоцыі, высокая заражальнасць эмацыянальным станам іншых дзяцей, дарослых.

Крыніца:

Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі

Паважаныя бацькі!

Падрыхтуйцеся, зрабіце свой дом менш небяспечным пры пажары. Адпрацуйце на практыцы на выпадак пажару план пажарнай эвакуацыі свайго дома. Прадухіліце непапраўнае. Калі гаворка ідзе пра самых маленькіх членаў вашай сям'і, памятайце: адна толькі любоў іх не ўратуе. Іх уратуе прымяненне мер пажарнай бяспекі.

      Дзеці і агонь

ФАКТ: запалкі, запальнічкі і іншыя крыніцы агню з'яўляюцца вядучай прычынай смерці ад пажару дзяцей дашкольнага ўзросту. Трэба сказаць, што дзеці самі выклікаюць вялікую колькасць хатніх пажараў, гуляючы з запальніцамі і запалкамі. Дзеці праяўляюць натуральную цікаўнасць да агню, і мы не павінны недаацэньваць іх здольнасць чыркнуць запалкай або запаліць запальнічку.

          Што вы можаце зрабіць:

·  Захоўвайце запалкі і запальнічкі ў месцах, недаступных для дзяцей, пажадана ў замкнёнай на ключ скрыні.

·  Навучыце дзяцей казаць вам, калі яны знаходзяць запалку або запальнічку.

·  Памятайце, што нават запальніцы з прыладамі абароны ад запальвання дзецьмі не забяспечваюць поўнай абароны, і захоўвайце іх у бяспечным месцы.

· Калі дзіця праяўляе цікаўнасць да агню або гуляе з агнём, растлумачце яму спакойна і цвёрда, што запалкі і запальнічкі - гэта прадметы для дарослых, з якімі трэба быць асцярожнымі.

·  Ніколі не выкарыстоўвайце запалкі або запальніцы для забавы. Дзеці могуць пачаць пераймаць вам.

· Папярэджвайце пажары, паказваючы дзецям, як варта выконваць правілы бяспекі дома.

·   Не дазваляйце дзецям падыходзіць бліжэй, чым на 1 метр да пліты, калі на ёй рыхтуецца ежа, не перагружайце электрычныя разеткі, штогод правярайце ацяпляльную сістэму.

Падрыхтавала

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Дырліца В.В.

Ці лёгка навучыць дзіця правільна паводзіць сябе на дарозе? На першы погляд лёгка. Трэба толькі пазнаёміць яго з асноўнымі патрабаваннямі правіл дарожнага руху і ніякіх праблем. 

На самой справе вельмі цяжка. Бо мы, бацькі, кожны дзень на вачах роднага дзіцяці парушаем гэтыя самыя славутыя правілы, і не задумваемся, што ставім перад дзіцем невырашальную задачу: як правільна дзейнічаць у дадзенай сітуацыі? 

Калі ж дзіця трапляе ў дарожнае здарэнне, то вінаватыя ўсе: кіроўца, дзіцячы сад, школа, Дзяржаўтаінспекцыя. Чаму не навучылі, не паказалі, не збераглі? Забываючы пра тое, што ў першую чаргу бацькі сваім прыкладам павінны навучыць сваіх дзяцей і зберагчы іх.

Калі вы сапраўды зацікаўлены ў тым, каб ваша дзіця валодала навыкамі бяспечных паводзін на дарозе, то не зводзьце працэс навучання да пустога і бескарыснага выразу: "Будзь асцярожны на дарозе".  Ён не тлумачыць дзіцяці, чаго ўласна на дарозе трэба баяцца. Дзе яго можа падсцерагаць небяспека? Лепш выкарыстоўвайце рух у дзіцячы сад і назад для адпрацоўкі навыкаў паводзін на дарозе.

Дзіця цвёрда павінна ведаць, што дарогу можна пераходзіць толькі ва ўстаноўленых месцах: на пешаходным пераходзе і на скрыжаванні. Але і ў дадзеным выпадку ніхто не можа гарантаваць яго бяспеку. Таму, перш чым выйсці на дарогу, спыніцеся з дзіцем на адлегласці 50см - 1метра ад краю праезнай часткі, звярніце яго ўвагу, што паглядзець налева і направа трэба абавязкова з паваротам галавы, і калі з абодвух бакоў няма транспарту які прадстаўляе небяспеку, можна выйсці на праезную частку. Пераходзіць дарогу трэба спакойным мерным крокам і не ў якім разе не бягом.

Вялікую небяспеку для дзяцей прадстаўляюць нерэгулюемыя пешаходныя пераходы. Тут дзіцяці важна пераканацца, што адлегласць да аўтамашын з абодвух бакоў дазволіць яму перайсці дарогу без прыпынку на сярэдзіне праезнай часткі.

На рэгуляваным пешаходным пераходзе растлумачце дзіцяці, што чырвоны і жоўты сігнал святлафора - забараняюць рух. Асабліва небяспечна выходзіць на дарогу пры жоўтым сігнале, таму што некаторыя машыны завяршаюць праезд скрыжавання і пры гэтым павялічваюць хуткасць. Зялёны сігнал - які дазваляе, але ён не гарантуе пешаходу бяспечны пераход, таму перш чым выйсці на дарогу трэба паглядзець налева і направа і пераканацца, што ўсе машыны спыніліся, небяспекі няма.

Часта дзеці аказваюцца пад коламі транспарту, калі, выйшаўшы з аўтобуса, спрабуюць перайсці на другі бок дарогі. Растлумачце дзіцяці, што ў дадзеным выпадку небяспечна абыходзіць транспартны сродак спераду, так і ззаду, таму што ён вялікі і з-за яго нічога не відаць. Трэба пачакаць пакуль аўтобус ад'едзе.

Вялікую небяспеку для дзяцей уяўляюць прадметы, якія загароджваюць агляд (платы, аўтамашыны, якія стаяць, зімой - гурбы снегу, летам - хмызнякі, дрэвы). Лепш адысці ад іх далей, і перайсці дарогу, дзе бяспечна.

Калі ваша дзіця хутка ідзе ў першы клас, то ўжо цяпер неаднаразова прайдзіце з ім маршрут ад дома да школы і назад, звярніце ўвагу малога на ўсе небяспекі, якія могуць сустрэцца яму ў дарозе. Загадзя агаварыце, што ў складанай сітуацыі трэба звярнуцца да дапамогі дарослых. Дайце магчымасць дзіцяці прайсці гэты маршрут самастойна, назіраючы за ім з боку. Затым дэталёва прааналізуйце разам з ім Усе яго дзеянні.

Падрыхтавала:

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Верчанка Т.І.

- Ад удараў аб куты мэблі выратуюць спецыяльныя пластыкавыя або сіліконавыя ахоўныя накладкі. Можна і самім абгарнуць куты паралонам або шчыльнай тканінай.

- Аптэчка - дзе б яна ні знаходзілася ў шафцы на кухні, у шафцы ў ваннай - павінна быць схаваная пад замок або туды, дзе дзіцяці не дастане.

- Калі на міжпакаёвых дзвярах стаяць замкі з паваротным механізмам, то сачыце, каб дзіця выпадкова не замкнуў сябе ў пакоі.

- На міжпакаёвыя дзверы можна паставіць ахоўны амартызатар, ён не дасць дзверы да канца зачыніцца, а значыць, дзіця не зашчыміць палец ці руку.

- Элементы дэкору (статуэткі, сувеніры і інш. дробязі) выклікаюць цікавасць у дзіцяці, па неасцярожнасці ён можа іх не толькі разбіць, але і сам параніцца.

- Прыбярыце з вачэй далоў спіцы, іголкі, гузікі, нажніцы, увогуле ўсё, што дзіця можа праглынуць ці чым можа параніцца.

- Калі ў хаце ёсць шкляныя столікі, шкляныя дзверы або дзверцы, дзіця іх можа выпадкова разбіць і парэзацца аб аскепкі. Каб гэтага не здарылася, абклейце ўсе шкляныя паверхні ахоўнай празрыстай плёнкай.

- Не накрывайце сталы абрусам, малы можа пацягнуць за яе і перакуліць усё, што ёсць на стале, на сябе.

- Пакаёвыя расліны пажадана прыбраць ад дзіцяці далей, бо яно абавязкова захоча іх даследаваць. Гэта можа скончыцца разбітым гаршчком, паламанай кветкай, рассыпанай зямлі. Таксама памятайце, што многія пакаёвыя расліны атрутныя або небяспечныя.

- Калі ў хаце высокія парожкі паміж пакоямі, іх лепш на час прыбраць, каб дзіця лішні раз не спатыкалася і не падала.

Вокны і балконы - небяспека нумар адзін.

- Будзьце асабліва ўважлівыя, каб малы не залазіў на падваконнікі і не выходзіў сам на балкон. Каля вокнаў і на балконе не павінна быць нічога, на што можна забрацца і ўстаць на падваконнік.

- Шмат трагічных выпадкаў з-за выпадзенні дзяцей, абапёршыся на маскітную сетку.

- Ёсць спецыяльныя дзіцячыя ручкі на вокны і блакіратары адчынення вокнаў і дзвярэй дзецьмі.

Небяспека на кухні

Па статыстыцы менавіта на кухні адбываецца больш за ўсё няшчасных выпадкаў з дзецьмі. Прычым колькасць траўмаў сярэдняй цяжкасці прыкладна роўна цяжкім выпадкам. Нажаль, не рэдка на кухні здараюцца і трагедыі. Каб нічога падобнага не адбылося з вашым дзіцём, неабходна выконваць элементарныя правілы бяспекі.

- Усе мыйныя, якія чысцяць сродкі і іншыя хімікаты захоўваеце ў недаступным для дзіцяці месцы - пад замком або на верхніх паліцах. Няёмка, але затое дзіця не атруціцца хіміяй.

- Каб дзіця не змагло круціць рэгулятары полымя на пліце ці і ўключаць фаеркі, скарыстайцеся адмысловым блокам для пліты.

- На шафы і тумбачкі, якія вельмі непажадана адчыняць дзіцяці, трэба павесіць блок для дзверцаў.

- Падчас падрыхтоўкі ежы малому нельга знаходзіцца на кухні. Больш за тое, не пакідайце гарачыя рондалі і патэльні каля краю пліты ці хоць бы адварочвайце дзяржальні да сцяны, каб дзіця не перавярнуў кіпень на сябе.

- Усе сыпкія прадукты прыбярыце на верхнія паліцы. Але самае важнае - прыбраць сталовыя прыборы ў недасягальнае для дзіцяці месца.

- Поліэтыленавыя пакеты захоўваеце ў недаступным месцы.

- Схавайце далей запалкі, каб пазбегнуць пажараў і апёкаў.

- Таксама трымайце смеццевае вядро заўсёды закрытым, як не парадаксальна, але для дзяцей там шмат цікавага.

- Электрычныя чайнікі, міксеры і іншую небяспечную тэхніку можна засцерагчы, хаваючы шнуры адразу пасля карыстання імі.

- Выключаць бытавую тэхніку з сеткі, калі вы ёй не карыстаецеся.

- Не пакідаць мясасечку, камбайны і таму падобныя прылады ва ўключаным стане. Старайцеся карыстацца імі ў далёкім куце стальніц, куды дзіцяці не дабрацца.

Аптэчка і лекі

Большасць атручэнняў у дзяцей адбываецца з-за бацькоўскага недагляду. Ні ў якім разе не пакідайце навідавоку мікстуры і таблеткі. Нават тыя лекі, якімі вы рэгулярна карыстаецеся і трымаеце пад рукой, павінны быць старанна зачыненыя і не трапляцца на вочы цікаўнаму малому. Калі вы выявілі, што ваша дзіця «палакаміўся» прыгожымі смачнымі таблетачкамі, тэрмінова звяртайцеся да лекара, нават калі гэта ўсяго толькі вітаміны.

Бяспека на дарогах

- Пераходзячы вуліцу, заўсёды трэба глядзець спачатку налева, а дайшоўшы да сярэдзіны дарогі - направа.

- Пераходзіць вуліцу можна толькі па пешаходных пераходах. Яны абазначаюцца спецыяльным знакам «Пешаходны пераход».

- Па-за населенымі пунктамі дзецям дазваляецца ісці толькі з дарослымі па краі насустрач машынам і адзеўшы флікер.

- Транспартныя сродкі небяспечна абыходзіць. спераду, так і ззаду. Трэба дайсці да найбліжэйшага пешаходнага пераходу і па ім перайсці вуліцу.

- Ні ў якім разе нельга выбягаць на дарогу. Перад дарогай трэба спыніцца.

- Нельга гуляць на праезнай частцы дарогі і на тратуары.

Падрыхтавала

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Шырма М.Т.

Выхаваць свядомага грамадзяніна і патрыёта азначае сфарміраваць у дзіцяці комплекс вызначаных ведаў, асобасных якасцяў і рыс характару: 

- патрыятычную накіраванасць, грамадзянскую адказнасць і мужнасць; 

- павага да бацькоў, свайго радаводу, традыцый і гісторыі роднага народа; 

-дысцыплінаванасць, працавітасць, творчасць, клопат аб прыродзе і экалогію роднай зямлі; 

- Паважлівае стаўленне да культуры, вераванняў, традыцый і звычаяў нашага народа.

 Каб дзеці сталі творцамі свайго лёсу, неабходна, каб яны трывала засвоілі духоўнасць, культуру роднага народа, глыбока пранікліся нацыянальным духам, ладам жыцця і мыслення. Для гэтага неабходна вярнуцца да маральных традыцый выхавання дзяцей: імкненне да дабра і прыгажосці, справядлівасці і праўды. Бо дзіця не нараджаецца маральным ці амаральным, ён паступова становіцца такім у залежнасці ад таго, у якім асяроддзі, у якіх умовах жыве, якое атрымлівае выхаванне. Хрысціянская педагогіка раіць, як мага раней вучыць імкнуцца да праўды і добру, пазбягаць і сароміцца зла і няпраўды, а значыць выхоўваць дзяцей на пачатках справядлівасці і міласэрнасці. Для гэтага дарослым трэба паказваць прыгажосць прыроды, слухаць духоўную музыку, чытаць мастацкія літаратурныя творы, знаёміць з дэкаратыўна-прыкладным мастацтвам. Таму бацькі павінны стаць прыкладам для малых, рабіць дабро самім і накіроўваць дзяцей на такія ж праявы, як ветлівасць, спачуванне, міласэрнасць.

Выхоўваць духоўныя каштоўнасці трэба з першага года жыцця. Дзеці пазнаюць усё праз гульню і цацкі.

 Цацкі. Дарослыя прывыклі купляць у крамах і супермаркетах, а раней выраб цацак быў выдатным рамяством рукадзельніц. 

Вясной дзеці з асаблівым стараннем майстравалі розныя свістулькі, упрыгожваючы іх мастацкімі малюнкамі.

 Дзяўчынкі ўмела плялі вянкі, рабілі лялькі. Пад восень, калі з поля збіралі гародніну, дзеці майстравалі пацешныя маскі. Вымалі мякаць з гарбуза, выразалі вочы, нос і рот, а ўнутр устаўлялі свечку. Увечары, як змяркалася, выходзілі на вуліцу.

 У старажытнасці народны каляндар браў свой пачатак з вясны. Даўно людзі пачалі лічыць яйка сімвалам жыцця, прыходу вясны. Таму нашы продкі любілі яго, распісвалі рознымі яркімі фарбамі. Так паўстала выдатнае мастацтва - пісанкі. У размалёўванні яек заўсёды прымалі ўдзел і дзеці. На пісанкі малявалі розныя лініі, кропкі, якія сімвалізуюць бясконцасць свету. У кожнай сельскай сям'і, бацькі майстравалі для дзяцей лялькі, турка, бразготкі. Лепшым гасцінцам для дзяцей з базару або кірмашу, былі каляровыя цукеркі ці пернікі ў выглядзе пеўнікаў, рыбак, вавёрачак, жаўрукоў.

 Дарослыя ствараюць умовы знаёмства дзяцей з народнай гульнёй і цацкай. Выхаванне юнай душы - сапраўднае мастацтва, якое будавалася на ідэі дабра. А дабро, выяўляецца з першымі пробліскамі свядомасці, з першымі ўяўленнямі і думкамі пра навакольны свет. Сухамлінскага пісаў: «Гульня - гэта велізарная светлае акно, праз якое ў духоўны свет дзіцяці ўліваецца жыватворны струмень уяўленняў, паняццяў. Гульня - гэта іскра, якая запальвае агеньчык дапытлівым і дапытлівасці». Падыходзячы да народнай цацкі з педагагічнага пункту гледжання, мы бачым, што яна заснаваная на тонкім веданні псіхалогіі дзіцяці і рознабакова ўздзейнічае на развіццё яго пачуццяў, розуму і характару і інтэлекту.

Падрыхтавала

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Бубен М.В.

Асаблівая ўвага пры навучанні выхаванцаў дзіцячага сада павінна надавацца заняткам па фарміраванню элементарных матэматычных уяўленняў. Чаму менавіта не матэматыка, а фарміраванне элементарных матэматычных уяўленняў, таму што ў дашкольным узросце мы закладваем падмурак матэматыкі, ад гэтага залежыць, як дзіця будзе ўспрымаць навакольны свет, бо Матэматыка яна вакол нас усюды. Любы занятак у дзіцячым садзе можна звязаць з матэматыкай і гэтым мы будзем прывіваць дзіцяці ўважлівасць. У любых гутарках дома, на дачы, на прагулцы, за сталом можна ўключыць элемент матэматыкі і дзеці будуць бачыць гэта, і паступова самі дзяліцца з вамі сваімі назіраннямі.

Чэрпаць свае веды па матэматыцы дзіця павінна не толькі з заняткаў па матэматыцы ў дзіцячым садзе, але і са свайго паўсядзённага жыцця, з назіранняў за з'явамі навакольнага яго свету. Тут на першае месца выходзіце вы, бацькі дзіцяці. Тут ваша дапамога неацэнная, дапамогу бацькоў, якія жадаюць унесці сваю лепту ў справу развіцця і выхавання свайго дзіцяці. Сумесны пошук вырашэння праблем, дапамагае арганізаваць навучанне дзяцей і дарослых, якое не толькі спрыяе лепшаму засваенню матэматыкі, але і ўзбагачае духоўны свет дзіцяці, устанаўлівае сувязі паміж старэйшымі і малодшымі, неабходныя ім у далейшым для вырашэння жыццёвых праблем.

Выкананне заданняў павінна пачынацца з прапановы: «Пагуляем?».

Абмеркаванне заданняў варта пачынаць тады, калі дзіця не вельмі ўзбуджана і не занята якой-небудзь цікавай справай: бо яму прапануюць пагуляць, а гульня - справа добраахвотная!

Ахвяруйце дзіцяці трохі свайго часу і не абавязкова вольнага - па дарозе ў дзіцячы сад ці дадому, на кухні, на прагулцы і нават у краме, калі апранаецеся на прагулку, бо ў праграме па ФЭМП для дзіцячага сада вылучаныя асноўныя тэмы «колькасць і лік», «велічыня», «форма», «арыенціроўка ў прасторы і часу». Пагадзіцеся, усім гэтым паняццям вы можаце надаць увагу і ў паўсядзённым жыцці.

Звяртайце ўвагу дзяцей на форму розных прадметаў у навакольным свеце, іх колькасць. Напрыклад, талеркі круглыя, абрус квадратны, гадзіннікі круглыя. Для старэйшых: спытаеце, якую фігуру па форме нагадвае той ці іншы прадмет. Выберы прадмет падобны па форме на тую ці іншую фігуру. Спытайце, чаго ў іх па два: дзве рукі, дзве нагі, два вуха, два вока, дзве ступні, два локця, хай дзіця пакажа іх. І чаго па адным.

Пастаўце кубкі, спытаеце, колькі трэба паставіць талерак, пакласці лыжак, відэльцаў, калі будуць абедаць 3 або 4 чалавека. З якога боку павінна ляжаць лыжка, відэлец. Прынеслі дадому садавіну, яблыкі і грушы. Спытаеце, чаго больш? Што для гэтага трэба зрабіць. Нагадваем, што гэта можна зрабіць без лічэння, шляхам па парнага супастаўлення. Калі пералічыць, то можна параўнаць колькасці (груш больш, іх 5, а яблыкаў менш, іх 4.) Варыце суп, спытаеце, якая колькасць гародніны пайшло, якой яны формы, велічыні. Пабудавала ваша дзіця 2 вежкі, домікі, спытаеце які вышэй, ніжэй.

Па дарозе ў дзіцячы сад ці дадому разглядайце дрэвы (вышэй-ніжэй, тоўсцей-танчэй). Малюе ваш дзіця. Спытайце яго аб даўжыні алоўкаў, параўнайце іх па даўжыні, каб дзіця ў жыцці, у побыце ўжывала такія словы як доўгі-кароткі, шырокі-вузкі (шалікі, ручнікі, напрыклад), высокі-нізкі (шафа, стол, крэсла, канапа); тоўсцей-танчэй (каўбаса, сасіска, палка). Выкарыстоўвайце цацкі рознай велічыні (матрошкі, лялькі, машыны), рознай даўжыні і таўшчыні палачкі, алоўкі, кавалкі вяровак, нітак, палоскі паперы, стужачкі… Важна каб гэтыя словы былі ў лексіконе ў дзяцей, а то ўсе больш, да школы ўжываюць вялікі-маленькі. Дзіця павінна да школы карыстацца правільнымі словамі для параўнання па велічыні.

Падчас чытання кніг звяртайце ўвагу дзяцей на характэрныя асаблівасці жывёл (у зайца - доўгія вушы, кароткі хвост; у каровы – чатыры нагі, у казы рогі менш, чым у аленя). Параўноўвайце ўсе вакол па велічыні.

Дзеці знаёмяцца з лічбамі. Звяртайце ўвагу на лічбы, якія атачаюць нас у паўсядзённым жыцці, у розных сітуацыях, напрыклад на цыферблаце, у календары, у рэкламнай газеце, на тэлефонным апараце, старонка ў кнізе, нумар вашага дома, кватэры, нумар машыны.

Прапануйце дзіцяці разам з вамі разгледзець лічбы на тэлефоне, назваць іх спачатку ў прамым, а потым у зваротным парадку, сказаць нумар свайго тэлефона; пацікавіцца, ці ёсць у нумары аднолькавыя лічбы. Папытаеце адлічыць столькі прадметаў (любых ), колькі паказвае лічба, або пакажы тую лічбу, колькі прадметаў (колькі ў цябе гузікаў на кофтачцы).

Набудзьце дзіцяці гульню з лічбамі, любую, напрыклад "Квача". Прапануеце раскласці лічбы па парадку, як ідуць колькасці пры ліку.

Пагуляйце ў гульню «Хто больш знойдзе лічбаў у асяроддзі?» вы ці дзіця. Прапануеце пагуляць у гульню «Які лік прапушчаны?» Дзіця заплюшчвае вочы, а вы ў гэты момант прыбіраеце адну з картак з лічбай, злучыўшы так, каб атрымаўся бесперапынны рад. Дзіця павінна сказаць, якой карткі няма, і дзе яна стаяла.

Дзеці вучацца не толькі лічыць, але і арыентавацца ў прасторы і часу. Звяртайце на гэта ўвагу ў паўсядзённым жыцці. Спытайцеся дзіця, што знаходзіцца злева, справа ад яго, наперадзе-ззаду. Звяртайце ўвагу на тое, калі адбываюцца тыя ці іншыя падзеі, выкарыстоўваючы словы: учора, сёння, заўтра (што было сёння, што было ўчора і што будзе заўтра). Называйце дзень тыдня, спытайцеся яго: «А які быў учора, будзе заўтра?» Называйце бягучы месяц, калі ёсць у гэтым месяцы святы або знамянальныя даты, звярніце на гэта ўвагу. Пагуляйце ў гульню «Знайдзі цацку». Схавайце цацку, «Раз, два, тры — шукай!» - кажа дарослы. Дзіця шукае, знайшоўшы, яно кажа дзе яна знаходзілася, выкарыстоўваючы словы «на», «за», «паміж», «у».

Звярніце ўвагу дзяцей на гадзіннік у вашым доме, асабліва на тыя, што ўстаноўлены ў электрапрыборах, напрыклад у тэлевізары, магнітафоне, пральнай машыне. Растлумачце, для чаго яны. Звяртайце ўвагу дзіця на тое, колькі хвілін яно прыбірае ложак, апранаецца, спытаеце, што можна зрабіць за 3 або 5 хвілін.

Так, у непасрэднай абстаноўцы, ахвяруючы невялікай колькасцю часу, вы можаце далучыць дзіця да многіх матэматычных паняццяў, спрыяць іх лепшаму засваенню, падтрымліваючы і развіваючы цікавасць да матэматыкі.

Падрыхтавала

выхавальнік дашкольнай адукацыі

Карповіч К.А.

Бяспека дзіцяці на прагулцы ў зімовы перыяд

(Памятка для бацькоў)

Зімовыя прагулкі заўсёды прыносяць велізарную радасць дзецям. Многія дзеці з восені пачынаюць з нецярпеннем чакаць снегу, каб пакатацца на санках, скаціцца з горкі на лядзянцы, пакідацца снежкамі і пабудаваць снежныя вежы і лабірынты.

Але зімовы час азмрочвае радасць дзяцей і бацькоў вельмі распаўсюджанымі траўмамі. Засцерагчы сябе ад непрыемных наступстваў зімовых прагулак дапамогуць простыя і, здавалася б, само сабой зразумелыя правілы.

Адзенне для зімовай прагулкі

Збіраючыся на прагулку, клапатлівых бацькоў заўсёды мучыць пытанне: як апрануць дзіця, каб яно і не змерзла, і не перагрэлася? Трэба памятаць галоўнае: дзіця не трэба хутаць! Перагрэў не лепш, чым астуджэнне. 

Дзіцячая зімовая вопратка павінна быць:

• цёплай;

• лёгкай;

• воданепранікальнай;

• са святлоадбівальнымі элементамі;

• каб не перашкаджала рухам;

• непрадзьмуўная;

• з экалагічных матэрыялаў.

Пра вопратку

Пазбегнуць перагрэву дзіцяці можна пры дапамозе тэрмабялізны. У сінтэтычнай бялізне дзіця не спацее, так як гэты матэрыял выдатна адводзіць вільгаць. А ваўняная тэрмабялізна пазбавіць ад неабходнасці апранаць на дзіця тоўстыя цёплыя швэдары. У такім термакамплекце малы будзе і ўцеплены, і абаронены ад падступнага ворага прагулкі - поту.

 Для падрыхтоўкі да зімовай прагулкі бацькам важна прытрымлівацца правіла: на актыўнага дзіця варта апранаць на адзін прадмет адзення менш, чым на сябе, а на дзіця, якое ляжыць у калысцы - на адзін больш. Гэта дазволіць у першым разе не перагрэцца, а ў другім - не змерзнуць.

ЗІМОВЫЯ ЗАБАВЫ І БЯСПЕКА

У кожнай зімовай забаве ёсць і свае асаблівасці, свае правілы бяспекі.

Катанне на лыжах

 У цэлым, катанне на лыжах - найменш небяспечны вiд зімовых прагулак. Аднак, звярніце ўвагу, можа быць горка, на якой Вы збіраецеся катацца, занадта крутая, выбоістая або ледзяная? Паспрабуйце пазбегнуць усе магчымыя небяспечныя сітуацыі. Зразумела, катацца варта ў паркавай зоне, або за горадам, альбо ў тым раёне горада, дзе рух аўтатранспарту адсутнічае.

Катанне на каньках

У адрозненне ад лыж, занятак канькамі спалучана ўсё ж з пэўнай рызыкай. Неабходна мець на ўвазе наступнае:

1. Катацца на каньках на спецыяльна абсталяваных катках, небяспечна катацца на адкрытых вадаёмах.

2. Не хадзіце на каток у тыя дні, калі на ім катаецца шмат людзей. Рызыка атрымаць сур'ёзную траўму ў гэтым выпадку вельмі вялікая.

3. Падзення пазбегнуць немагчыма, таму паспрабуйце, каб дзіця было апранута ў шчыльную вопратку.

4. Не адыходзьце ад дзіця ні на крок, каб у выпадку неабходнасці падтрымаць яго і пазбегнуць падзенняў.

Катанне на санках, лядзянках

Для прагулкі на санках дзіця трэба апрануць цяплей.

1. Перш чым дзіця сядзе на санкі, праверце, ці няма ў іх няспраўнасцяў.

2. Катацца на санках з горкі непажадана, лепш на лядзянках.

3. Растлумачце дзіцяці загадзя, што на горцы трэба выконваць дысцыпліну і паслядоўнасць.

4. Вам неабходна самім пераканацца ў бяспецы горкі, таму перад катаннем ўважліва вывучыце мясцовасць. Спуск не павінен выходзіць на праезную частку, а малых лепш катаць з маленькіх спадзістых снежных горак, прычым у нешматлюдных месцах і пры адсутнасці дрэў, платоў і іншых перашкод.

5. Нельга дазваляць дзіцяці катацца на санках, лежачы на ​​жываце, яно можа пашкодзіць зубы ці галаву.

6. Катацца на санках стоячы нельга! Небяспечна прывязваць санкі адзін да аднаго.

7. Перавозіць дзіця праз дарогу можна толькі ў санках, якія пхаюцца перад сабой. Калі ў іх ёсць толькі вяроўка-буксір, то дзіця неабходна выняць. Варта ўлічыць, што па маласнежнай дарозе з пралысінамі асфальту санкі едуць павольна, таму будзьце асабліва пільнымі.

Гульні каля дома.

Не дазваляйце дзецям гуляць каля дарогі. Навучыце дзяцей, што нельга выбягаць на праезную частку.

Непажадана валяцца і гуляць у сумётах, якія знаходзяцца, напрыклад, пад вокнамі дамоў ці каля пад'езда. І, вядома, не дазваляйце скакаць у гурбу з вышыні. Невядома, што тоіць у ім пушысты сняжок: пад выпаўшым снегам можа быць усё што заўгодна: пабітыя бутэлькі, камень, альбо дрот, можа там апынуцца і смецце, якое хтосьці не данёс да сметніцы - ды ўсё што заўгодна!

Растлумачце дзецям, што нельга браць у рот снег, ледзяныя скарыначкі, ледзяшы: у іх шмат нябачнай для вачэй бруду і мікробаў, якія могуць выклікаць хваробу.

Пры гульні ў снежкі раскажыце дзіцяці, што кідацца ў твар нельга, і наогул кідаць трэба не з сілай! І не дазваляйце дзецям будаваць глыбокія снежныя тунэлі, якія могуць абваліцца!

Небяспека, якая падпільноўвае нас узімку

Звярніце ўвагу дзіця на ледзяшы і горы снегу, якія звешваюцца з дахаў дамоў. Раскажыце, чым яны небяспечныя і чаму такія месцы трэба абыходзіць бокам. Растлумачце дзіця, што ні ў якім разе нельга заходзіць у агароджаныя зоны.

Асцярожна, галалёд!

Вучыце дзяцей, што хадзіць па абледзянелым тратуары трэба маленькімі крокамі, наступаючы на ​​ўсю падэшву. Старайцеся па магчымасці абыходзіць слізкія месцы.

Асабліва ўважліва трэба зімой пераходзіць дарогу - машына на слізкай дарозе не зможа спыніцца адразу!

Асцярожна, мароз! 

   Скараціце або зусім абмяжуйце прагулкі з дзецьмі ў марозныя дні: высокая верагоднасць абмаражэння.

Узімку на вадаёме

Не выходзьце з дзіцем на заледзянелыя вадаёмы! Калі лёд праваліўся - трэба гучна клікаць на дапамогу і спрабаваць выбрацца! Боўтацца нельга! Калі атрымалася выбрацца, трэба адпаўзці або адкаціцца ад краю.

Вось асноўныя правілы бяспечных паводзін у зімовы час года, якія варта памятаць дарослым і вучыць дзяцей выконваць іх.

ЯК І КАЛІ НАВУЧАЦЬ ДЗЯЦЕЙ БЯСПЕЧНЫМ ПАВОДЗІНАМ?

1. «Курс бяспекі» для дзіцяці лепш пачынаць як мага раней: усё, што мы спазнаём ў раннім дзяцінстве, застаецца ў нашай памяці на ўсё жыццё;

2. Рэгулярна праводзьце гутаркі, але без натацый і бясконцых настаўленняў;

3. Вельмі важна, каб дзіця зразумела, чаму трэба строга выконваць правілы бяспекі.

4. Дзіця павінна выразна засвоіць, чаго нельга рабіць ніколі.

5. Будзьце для дзіцяці ўзорам - не рабіце для сябе выключэнняў.

6. Лепш дзіця важную інфармацыю падаць у форме знакаў і вобразаў, што выдатна дзейнічае на падсвядомасць.

7. Для навучання бяспекі выкарыстоўвайце ўсе «падручныя сродкі»: казкі, вершы, ілюстрацыі, мультфільмы.

Крыніца: https://ds-pogorodno.schools.by/m/pages/bezopasnost-rebenka-na-progulke-v-zimnij-period