Праблема п'янства і алкагалізму для Беларусі - адна з самых актуальных і сацыяльна небяспечных. Толькі за апошняе дзесяцігоддзе спажыванне алкаголю ў пераліку на чысты спірт вырасла з 6,7 літра на душу насельніцтва да 12 літраў.

Парог жа, пасля якога пачынаецца незваротная змена генафонду нацыі, складае, па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, 8 літраў.

Колькасць хворых, якія знаходзяцца на ўліку ў нарколага перавышае колькасць людзей, якія назіраюцца ў псіхіятра. Афіцыйныя лічбы такія: 245 тыс. псіхічна хворых і 265 тыс. хворых на алкагольную залежнасць; сярод апошніх - 41 тыс. мінчан. Рэальная ж колькасць, на думку нарколагаў, як мінімум у 5 разоў большая.

Выклікае трывогу пастаянны рост п'янства і алкагалізму сярод жанчын, дзяцей і падлеткаў.

П'янства наносіць вялізны матэрыяльны ўрон дзяржаве, разбурае сем'і, павялічвае сацыяльнае сіроцтва і, у канчатковым рахунку, вядзе да дэградацыі асобы і нацыі ў цэлым.

Што ж такое алкагалізм?

Гэта хранічнае захворванне, якое выклікаецца сістэматычным ужываннем спіртных напояў, характарызуецца ўстойлівай залежнасцю ад іх.

Доза спіртнога ў арганізме звыш 4,5 праміле лічыцца рэальнай пагрозай для жыцця, 0,5 праміле - алкагольнае ап'яненне. Штогод дзясяткі тысяч людзей гінуць ад алкагольнай перадазіроўкі, больш за 32 тыс. злачынстваў учыняецца ў алкагольным ап'яненні, каля 80 тыс. п'яных вадзіцеляў затрымліваюцца ДАІ, звыш 60 працэнтаў ДТЗ учыняецца па віне п'яных вадзіцеляў.

Фактары, якія садзейнічаюць фарміраванню алкагалізму. Алкаголікі не нараджаюцца, імі становяцца. Гэтаму садзейнічаюць розныя фактары. Сярод іх:

Біялагічныя фактары - адыгрываюць пэўную ролю ва ўтварэнні алкагольнай залежнасці. Успадкоўваецца біялагічная схільнасць (біяхімічная аснова), на глебе якой можа развіцца залежнасць. На падставе даследаванняў прыйшлі да высновы, што ў 60% залежных ад псіхаактыўных рэчываў асоб (алкаголь, наркотыкі і іншае) іх бліжэйшыя сваякі пакутавалі на залежнасць.

Сацыяльныя фактары - распаўсюджванне праблем, звязаных з алкаголем, неаддзельна ад звычаяў і ўяўленняў грамадства аб алкаголі, сямейным становішчы, здольнай як павялічваць, так і памяншаць рызыку ўзнікнення залежнасці. Сацыяльная нестабільнасць, беспрацоўе, жыццёвыя ўзрушэнні, пражыванне ў раёнах з нізкім маёмасным цэнзам, духоўны і культурны "вакуум" і г.д.

Псіхалагічныя фактары алкагольнай залежнасці ўключаюць:

а) пэўны склад асобы (бездухоўнасць, адсутнасць сур'ёзных інтарэсаў і мэты ў жыцці, падвышаная ўнушальнасць); 

б) паталагічныя рысы характару (схільнасць да ваганняў настрояў, цяжкасці ва ўсталяванні кантактаў, сарамлівасць, нізкая ці наадварот завышаная самаацэнка, няўменне спраўляцца са сваімі пачуццямі і да т.п.); 

в) астэнічныя (фізічныя і нервова-псіхічныя слаблівасці арганізма) і істэрычныя засмучэнні.

Духоўныя фактары - стаўленне чалавека да самога сябе, навакольнага яго свету і людзей, якое звязана з якасцю ўдзелу ў жыцці. Алкагалізм - гэта хвароба душы з усімі вынікаючымі адсюль наступствамі.

Частата ўжывання спіртных напояў, іх адносная таннасць і даступнасць - садзейнічаюць прывыканню да алкаголю.

Прыкметы алкагалізму

Першая прыкмета - першасная паталагічная цяга да алкаголю, жаданне ў вызначаным рытме спажываць алкаголь, прычым гэтае жаданне павінна быць абавязкова здаволена. Здаровы чалавек лёгка адмаўляецца ад рэалізацыі гэтага жадання, калі абставіны патрабуюць такой адмовы. Хворы на алкагалізм альбо не можа адмовіцца ад выпіўкі пры любых абставінах, а калі ён не зможа рэалізаваць сваю паталагічную цягу, ён адчувае раздражненне, злосць ці дэпрэсію.

Другая прыкмета ранняга алкагалізму - рост талерантнасці да алкаголю, здольнасць перанесці тую ці іншую долю рэчыва. Здаровыя людзі звычайна задавальняюцца прыёмам 100-150 мл моцнага алкаголю (за вечар), а пры перадазаванні алкаголю адчуваюць млоснасць і ваніты, арганізм імкнецца вызваліцца ад атруты. Таму гэтая нармальная рэакцыя на алкаголь называецца "ахоўны ванітавы рэфлекс". Хворыя на алкагалізм здольныя ўжываць значна большыя дазоўкі алкаголю без якіх-небудзь ахоўных рэфлексаў. Дазавання 400-500 мл гарэлкі за вечар ужо павінна насцярожваць як навакольных, так і самога спажыўца алкаголю.

Трэцяя прыкмета алкагалізму - страта кантролю над дозай. Здаровы чалавек у працэсе ўжывання алкаголю адчувае пачуццё насычэння. Ён выпівае бутэльку піва ці келіх сухога віна і працягваць выпіўку няма жадання. Хворы на алкагалізм выпівае нейкую ключавую дозу - звычайна яна складае 100-150 мл гарэлкі - у яго развіваецца непераадольнае жаданне працягнуць выпіўку далей. Кантроль над дозай страчаны, у выпадку працягу п'янства, праз некалькі гадоў любая доза алкаголю будзе выклікаць цяжкі эксцэс або запой. Пасля нейкага перыяду цвярозасці хворы пад уплывам першаснай паталагічнай цягі да алкаголю выпівае некаторую дозу спіртнога, губляе кантроль над спажываннем, моцна напіваецца, раніцай пачуваецца дрэнна (пахмельны або абстынентны сіндром), апахмяляецца, але зноў не кантралюе дозу, зноў моцна напіваецца.

• Лячэнне алкагалізму ў біялагічным сэнсе алкагалізм з'яўляецца невылечным захворваннем. Гэта азначае, што няма ніякага медыцынскага сродку, які вярнуў бы хвораму здольнасць кантраляваць спажыванне алкаголю. Хворы на алкагалізм асуджаны або на прагрэсавальнае пагаршэнне здароўя і сацыяльнага статусу, або на поўную цвярозасць.
• Лячэнне хворага на алкагалізм не падобна на лячэнне, напрыклад, хворага з пнеўманіяй і заключаецца ў тым, каб чалавек навучыўся жыць наогул не ўжываючы алкаголю.
• Паўнавартаснае лячэнне хворага алкагалізмам уяўляе складаны шматфактарны працэс. Для лячэння алкагольнай залежнасці выкарыстоўваюцца розныя метады: лекавая тэрапія, псіхатэрапія і сацыяльная рэабілітацыя.
• Лячэнне хворага пачынаецца са спынення п'янства («купаванне запою») і лячэння абстынентнага (пахмельнага) сіндрому. 
• Калі плынь алкагалізму ўскладняецца сутаргавым сіндромам або псіхозам лячэнне павінна праводзіцца ў Рэспубліканскай клінічнай псіхіятрычнай бальніцы. I прыпынак спажывання алкаголю з'яўляецца хоць і абавязковай, але не галоўнай мэтай лячэння. Усе хворыя пад уплывам жыццёвых абставін перыядычна "кідаюць піць" і некаторы час вядуць цвярозую выяву жыцця. Праблема хворага не ў прыпынку п'янства (хоць многія перажываюць гэты прыпынак балюча). Праблема хворага і мэта сапраўднага лячэння - у захаванні і падтрыманні цвярозасці, прычым такой цвярозасці, каб хворы не адчуваў сябе недасканалым, непаўнавартасным. Цвярозасць павінна мець якасную прывабнасць для хворага.
• Пасля спынення ўжывання алкаголю ў дапамогу хвораму на алкагалізм павінны ўключацца псіхатэрапеўты, псіхолагі, а таксама спецыяльна падрыхтаваныя параспецыялісты (хворыя на алкагалізм, якія маюць працяглы вопыт цвярозасці). Вялікую ролю ў гэтай працы адыгрывае Супольнасць Ананімных Алкаголікаў (добраахвотнае аб'яднанне хворых на алкагалізм, якія жадаюць дасягнуць устойлівай цвярозасці).
• Абавязкова праводзіцца праца са сваякамі хворага, з яго сям'ёй, бо за гады п'янства ў сям'і адбываюцца розныя непажаданыя працэсы, адносіны паміж членамі сям'і становяцца паталагічнымі.

Меры прафілактыкі і абароны

Прафілактыка алкагалізму мяркуе: з аднаго боку, кантроль за вытворчасцю і спажываннем алкаголю на розных стадыях - дзяржаўным, макра- і мікрасацыяльным, сямейным, індывідуальным; з іншага боку - ранняе выяўленне асоб, якія злоўжываюць алкаголем і аказанне ім адпаведнай медыка-псіхалагічнай дапамогі.

Выяўленне на самых ранніх этапах у падлеткавым і нават дзіцячым узросце схільных да алкаголю людзей (для гэтага можна арыентавацца на два пэўныя фактары - спадчыннасць і асаблівасці спажывання алкаголю ў бацькоўскай сям'і) і пастаянная ўвага да іх.

Інфармаванне дзяцей, падлеткаў і дарослых аб асаблівасцях алкаголю, яго небяспечных наступствах для здароўя, паводзін і жыцця.

Навучанне навыкам супраціўлення ў сітуацыях, звязаных з ужываннем алкаголю, рызыкай развіцця залежнасці і рэцыдыву.

Прапаганда здаровага ладу жыцця і папярэджанне алкагольных расстройстваў.

У выпадках узнікнення любых праблем з алкаголем, варта не губляючы часу звяртацца па кансультацыі і дапамогу да спецыялістаў.

Памятайце! Алкагалізм лягчэй папярэдзіць, чым лячыць!

Ранні зварот за дапамогай - залог паспяховасці лячэбна-прафілактычных мерапрыемстваў.

Крыніца https://12gp.by/інфармацыя/школа-пацыента/алкагалізм-і-п'янства/document-253053.html